شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| در این یاداشت به منظور بررسی نقش روابط عمومی ها در تحقق اقتصاد دانش بنیان ابتدابه تحولات تاریخ زندگی انسان و چگونگی پیدایش دو مفهوم روابط عمومی و اقتصاد دانش بنیان پرداخته شده است و پس از آن بابررسی چالش های صنایع دانش بنیان، نقش روابط‌عمومیها در تسهیل این چالش ها و مشکلات مورد توجه قرار گرفته است. همان طور که در ادامه خواهید خواند روابط عمومی ها به عنوان حلقه واسط بین ارکان مختلفی چون مردم، دولت، صنایع دانش بنیان و دانشگاه ها می توانند نقش بسزایی در تحقق شعار سال و سیاست های اقتصاد دانش بنیان ایفا کنند.

در روابط محدود درون قبیله ای انسان پیشا مدرن،ایده ها و چیزها دارای تعاریف ساده و مشخصی بودند و اقتصاد و روابط انسانی دچار پیچیدگی های زندگی شهری که به تدریج و همزمان با رخدادهایی چون رنسانس، انقلاب صنعتی و.. شکل گرفت، نشده بود.

روابط عمومی از مفاهیم نوی جوامع شهری است که عمل یا فرآیند ایجاد تفاهم یا علاقه در دیگران نسبت به شخص یا موسسه ای معین معنا شده که اداره یا هیاتی می تواند عهده دار آن باشد1. همزمان با تحولات علمی، فلسفی، سیاسی و غیره بود که انسان ضرورت استفاده از ابزارهای روابط عمومی را بیش از پیش احساس کرد. از طرف دیگر مفهوم اقتصاد نیز دچار تحولاتی شد،نه تنها اقتصاد که هیچ جریان علمی، اجتماعی و غیره ای به طور مستقل و برای خود شکل نگرفته و حرکت نخواهد کرد از همین روست که دیگر نمی توان مقوله اقتصاد را فی نفسه بررسی کرد و بایستی آغشتگی آن به مولفه های بسیاری که در زندگی امروز بشر تاثیر گذار می باشند را، در نظر گرفت.

از گذشته تا به امروز زندگی انسان به تدریج در ابعاد مختلف خود دچار تغییر و تحولات بسیاری شده و شکل بندی های مختلفی را از سر گذرانده است. در جوامع بدوی، کشاورزی رکن اصلی اقتصاد به شمار می رفت که با شکل گیری شهرها نقش غالب خود در اقتصاد را به صنعت واگذار کرد. حدود یک قرن پس از این بود که پیتر دراکر پدر علم کسب و کار نوین، مفاهیم اولیه ای پیرامون اقتصاد دانش بنیان مطرح کرد.

اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که بر محوریت دانش، تخصص و به روز آوری آن استوار است و خواهیم دید که روابط عمومی در رشد این نوع از اقتصاد چه نقش پررنگی را می تواند ایفا کند. وقتی حرف از نقش روابط عمومی در توسعه اقتصادی در میان است، ممکن است اذهان عموم این مفهوم را با بازاریابی، هم ردیف بداند. با اینکه علیرغم همپوشانی این دو مفهوم در برخی موارد، تفاوت های فاحشی بین وظایف، اهداف، روش ها و سیاست های روابط عمومی و بازاریابی وجود دارد.

در حالی که بازاریابی تنها به ترویج و اطلاع رسانی درباره محصولات به مشتریان با هدف فروش کالا محدود می شود، روابط عمومی پیوندی مستقیم با استراتژی های کلی یک سازمان یا شرکت اعم از بنگاه های اقتصادی دارد. روابط عمومی در واقع واسطه ای برای به عینیت درآوردن سیاست های کلی یک شرکت و شناساندن آن به عموم در سطحی مطلوب می باشد و در این میان برخلاف بازاریابی، باید ارتباطی دوسویه را بین مدیران یک سازمان و مخاطبان آن رقم بزند، همین وجه تمایز است که اهمیت بالای نقش روابط عمومی در اقتصاد دانش بنیان را یادآور می شود.

یکی از ارکان مهم اقتصاد دانش بنیان نوآوری مداوم است. صنایعی را می توان دانش بنیان دانست که سطح بالایی از سرمایه گذاری را به نوآوری و ایده پروری اختصاص داده اند. در این شرکت هادانش یکی از قدرتمندترین اهرم های توسعه و تحول اقتصادی محسوب می شودو آنچه نقش تعیین کننده دارد نه میزان سرمایه و عرضه و تقاضا در بازار که دانش و تکنولوژی است که نقش اساسی را در ارتقاء تولید ملی کشور ایفا می‌کند.

به واقع در دنیای امروز توانایی شناسایی و به کارگیری دانش به روز در خط تولید یک شرکت و آگاهی بخشی درباره آن به مردم است که باعث برند شدن یک شرکت و تمایز آن با رقبا خواهد شد و تحقق این امر نیازمند روش هایی فراگیرتر از تکینک های بازاریابی است _ که نتایجی مقطعی را به دنبال دارند _ و در حیطه وظایف روابط عمومی جای می گیرد.

نکته مهم اینجاست که دانش آموزی صرف، تاثیر بسزایی در توسعه اقتصادی صنایع دانش بنیان نخواهد داشت، بلکه نوآوری مدام و کارکردی کردن این دانش در تولید است که اهمیت دارد. شرکت های دانش بنیان در این زمینه با مشکلاتی چون عدم حمایت بانک ها مواجه هستند و در مقایسه با رقبای خود برای جلب اعتماد سرمایه گذاران در تولید یک محصول فناورانه دچار مشکل می شوند، چرا که سرمایه گذاری برای تولید یک محصول برای اولین بار، که مراحل آزمون و خطا را از سر نگذرانده و ممکن است مورد استقبال عموم قرار نگیرد ریسک بالایی به شمار می رود. اینجاست که به نقش پررنگ روابط عمومی در توسعه اقتصاد دانش بنیان پی می بریم. در واقع تحقق تولید دانش بنیان نیازمند شکل گیری فرهنگ آن است، در این زمینه کارشناسان و مدیران روابط عمومی می توانند با به کارگیری ابزارهای خود در ابعاد مختلف در جهت تحقق تولید دانش بنیان گام بردارند.

انتقال افکار و سلیقه عموم به سیاست گذاران صنایع دانش بنیان، شناسایی و جذب نخبگان و بسترسازی برای استقبال از ایده های نو و به روزآوری دانش شرکت با استفاده از ظرفیت این افراد، آگاهی بخشی و معرفی ایده ها و محصولات شرکت برای جلب اعتماد سرمایه گزاران از جمله وظایف اصلی روابط عمومی در اقتصاد دانش بنیان است که با تیکه بر مهارت های ویژه ارتباطی و بهره گیری از قابلیت های وسایل ارتباطی نوین در فضای مجازی و رسانه های جمعی چون تلویزیون، رادیو، روزنامه و .. با ایجاد جذابیت‌های تصویری، آگاهی بخشی و انتقال پیام ها، سیاست ها و استراتژی های اقتصاد دانش بنیان و فرهنگ سازی در این زمینه قابل انجام خواهد بود.

از آن جا که فرهنگ یک مقوله کلی است نباید این بررسی را تنها محدود به فضای کسب و کار شرکت های دانش بنیان کرد. در این زمینه کارشناسان و مدیران روابط عمومی در سایر سازمان ها وظیفه دارند به حمایت از تولید ملی و ایجاد اشتغال کمک کنند و باید با بسترسازی های مناسب در جهت توانمندسازی نیروی کار در حوزه‌های مختلف تولید و صنعت دانش بنیان قدم بردارند.

روابط عمومی دستگاه های خدمات رسان (در حوزه های پُست،آب،برق،گاز و... ) و همچنین نهادهای مرتبط با تولیدات غذایی نیز می توانند با آموزش مصرف بهینه از منابع انرژی و غذایی در جهت تقویت سرمایه های کشور که تقویت تولید ملی و تسهیل شرایط برای اقتصاد دانش بنیان را به همراه خواهد داشت قدم بردارند.

علاوه بر این با توجه به فضای پویا و با نشاط دانشگاه‏ ها، کارشناسان روابط عمومی در این مراکز می توانند بستر مناسبی را برای ایده پردازی دانشجویان و اساتید برجسته فراهم آورند و با تلاش در جهت شناساندن این ایده ها به سرمایه گذاران، امری مهم واساسی را در رشد خلاقیت و نوآوری دانشگاه که یکی از مولفه های مهم و در خور توجه اقتصاد دانش بنیان محسوب می ‏شود، رقم بزنند.

در پایان باید گفت که تحقق سیاست های اقتصاد دانش بنیان نیازمند بسترسازی فرهنگی است و در این زمینه مدیران و کارشناسان روابط عمومی می توانند با فعالیتی کنشگر و به کارگیری ابزارهای نوین ارتباطی و رسانه های جمعی در جهت ترغیب نخبگان، صاحبان صنایع و سرمایه گذاران برای پشتیبانی مادی و معنوی و سرمایه گذاری در صنایع دانش بنیان و تقویت اشتغال و تولید ملی نقشی موثر داشته باشند.

1. کتاب فرهنگ فارسی نوشته ی غلامحسین صدری افشار، نسرین حکمی و نسترن حکمی، انتشارات فرهنگ معاصر