شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- در گزارش رقابت‌پذیری سال 2014 مجمع جهانی اقتصاد، رتبه رفتار اخلاقی بنگاه‌ها در ایران با 39 پله سقوط نسبت به سال 2013 در میان 148 کشور 121 بوده است. شاید به همین دلیل باشد که نه‌تنها آگاهی از ابزاری برای ایجاد فرهنگ اخلاقی در سازمان‌ها ممکن است ایده‌ای خوب به نظر برسد، بلکه یک نیاز جدی به شمار می‌آید.

موضوع عدم رعایت فرهنگ اخلاقی در همه کشورها مساله قابل ملاحظه‌ای است. در شرکت بزرگ والمارت اخیرا یکی از مدیران ارشد دست به اختلاس مالی بزرگی زده است و در یکی از بانک‌های بزرگ فرانسوی معاملات جعلی 7 میلیارد دلاری رخ داده است.

معرفی ابزار
در این نوشتار ابزاری برای ایجاد فرهنگ اخلاقی در سازمان‌ها معرفی می‌شود:
1. کدهای اخلاقی قابل اجرا برای سازمان تعریف کنید.
مدیران باهوش، برای ایجاد فرهنگ اخلاقی در سازمان، کدهای اخلاقی قابل اجرا تعریف می‌کنند و خود نسبت به آنها پایبند هستند. آنها با بروز رفتارهای مناسب و عمل به این کدها به کارکنان نشان می‌دهند که خود الگویی از این کدها هستند. نقش مدیران ارشد در این میان نسبت به دیگر سطوح مدیریتی بسیار پررنگتر و حساس‌تر است.

2. به‌طور مستمر آموزش دهید.
آموزش فرهنگ اخلاقی در سازمان فعالیتی یک‌شبه نیست، بلکه نیازمند استمرار است. کارکنان می‌توانند با آموزش چگونگی رعایت بهتر فرهنگ اخلاقی را فرا گیرند و سطح انتظارات سازمان و مدیریت را در این خصوص بدانند. برای این کار می‌توانید از رویکردهایی چون برگزاری کارگاه‌های آموزشی حضوری، دوره‌های آموزشی اینترنتی، انتشار بروشورهای آموزشی و روش‌های دیگر استفاده کنید. سازمان باید در مقاطع مختلف به موضوعات مشخص مورد نظر خود در زمینه فرهنگ اخلاقی چون استفاده مناسب از دارایی‌های شرکت، تبعیض، آزار و اذیت، نحوه استفاده از اینترنت و ایمیل و موارد دیگر کارکنان را مطلع کند. مدیران با هوش نیازهای آموزشی فرهنگ اخلاقی سازمان را به خوبی تشخیص می‌دهند.

3. ارتباطات منظمی با کارکنان داشته باشید.
در سال 2007 گزارشی از مرکز اخلاق آمریکا منتشر شد که طی آن مشخص شده بود کمتر از 40 درصد کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌های آمریکایی از کدها و برنامه‌های اخلاقی سازمان مطلع هستند.
در بسیاری از سازمان‌ها حتی ممکن است برنامه‌های خوبی برای بهبود وضعیت فرهنگ اخلاقی تهیه و تدوین شده باشد، اما به دلیل عدم ایجاد ارتباط مناسب و موثر، کارکنان از وجود آنها بی‌اطلاع هستند. مدیریت ارشد سازمان باید با ایجاد کانال‌های ارتباطی مناسب به‌صورت فراگیر در قالب ارسال اطلاعیه، حضور و سخنرانی در جلسات یا گفت‌وگوی فردی با کارکنان کدها و برنامه‌های فرهنگ اخلاقی را به ایشان منتقل کند.

4. روشی برای مخابره تخلفات به‌صورت محرمانه و بدون نام ایجاد کنید.
بسیاری از تخلفات و عدم رعایت فرهنگ اخلاقی در سازمان به دلیل عدم احساس امنیت شغلی گزارش نمی‌شود یا اینکه کارمندان فکر می‌کنند اگر تخلفات را اطلاع دهند، احتمال سوءرفتار با آنها وجود دارد. برای اینکه بتوانید وضعیت سازمان را رصد کنید، روشی برای مخابره تخلفات در سازمان اتخاذ کنید تا کارکنان بدون ذکر نام و با احساس امنیت تخلفات مشاهده‌شده را اطلاع‌رسانی کنند. برای مثال می‌توانید از سامانه پیامکی، پست الکترونیکی یا صندوق ارتباط مستقیم استفاده کنید. البته مدیران هوشمند موارد ارجاع شده را به‌طور کامل پیگیری می‌کنند.

5. در صورت عدم رعایت کدهای اخلاقی، قاطعانه برخورد کنید.
کارکنان باید بدانند که در صورت عدم رعایت فرهنگ اخلاقی سازمان، پیامدهای جدی آنها را تهدید خواهد کرد. وقتی مدیریت سازمان برخوردی قاطع با افراد خاطی داشته باشد، پیام مهمی به دیگران منتقل می‌شود. مطابق با تحقیقات انجام شده در مرکز اخلاق آمریکا، در سازمان‌هایی که چنین رفتاری از سوی مدیریت ارشد صورت پذیرفته است، نتیجه کاهش حداقل 75 درصدی تخلفات به‌دست آمده است.

6. به کارکنانی که فرهنگ اخلاقی را رعایت می‌کنند، پاداش دهید.
همان‌طور که برخی از سازمان‌ها به کارکنانی که موارد ایمنی و بهداشت را به بهترین شکل رعایت می‌کنند، پاداش می‌دهند، شما نیز می‌توانید به کارکنانی که بیشترین میزان رعایت و ترویج فرهنگ اخلاقی را داشته‌اند پاداش اعطا کنید. با این کار دیگران نیز به رعایت هرچه بیشتر فرهنگ اخلاقی تشویق و ترغیب خواهند شد.
موضوع رعایت اخلاق یک اولویت سازمانی است. در قرن حاضر اخلاق یک موضوع تزئینی و یک انتخاب نیست. جدا از رتبه سازمان‌های کشور در رعایت رفتارهای اخلاقی که نیازمند عزم و اراده جدی و برنامه‌ریزی در سطح کلان و سازمان‌های خصوصی است، بسیاری از سازمان‌ها از نیاز حیاتی خود به فرهنگ اخلاقی آگاه هستند. جالب است بدانید در گزارش رقابت‌پذیری که در ابتدای این نوشتار به آن اشاره شد، از نگاه فعالان اقتصادی کشور نیز موضوع رعایت اخلاق در سازمان‌ها و کارکنان از چالش‌های اصلی کسب‌وکار است. با وجود اینکه ممکن است رعایت فرهنگ اخلاقی نوعی مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها قلمداد شود، اما واقعیت آن است که برای تداوم بقا در کسب‌وکارهای امروزی اخلاق‌مداری یک الزام است، چرا که حقایق رفتاری و اخلاقی سازمان‌ها به لطف شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و رسانه‌های در دسترس هرگز از نگاه تیزبین مشتریان و ذی‌نفعان دور نخواهد ماند.

سیدمحمد اعظمی‌نژاد
عضو هیات‌رئیسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
منبع: referenceforbusinessRead more: http://www.donya-e-eqtesad.com/news/857209/#ixzz3QBTNpEUR