شبکه اطلاع رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| در دوران همه‌گیری کووید-19رسانه‌ها بیشتر از هر زمان دیگری می‌کوشند تا یک محیط اطلاعاتی پویا و متحولی را پدید آورند که اگرچه دارای ابعاد مثبت فراوانی است اما گاهی اوقات بیش از حد، در هم به نظر می‌رسد. در واقع همه‌گیری کرونا موجب شده تا بسیاری از انسان‌ها بر روی موضوعی همچون بقای بشر متمرکز شوند و موضوعاتی مانند نجات اقتصادهای دچار مشکل در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است.

از سویی دیگر، در دوران همه‌گیری کووید-19 آن‌چه به شدت حائز اهمیت است این است که چگونه می‌توان در زمان حاکم شدن فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه‌های گسترده به مسایلی همچون آموزش، فرهنگ و سرمایه‌های معنوی پرداخت و از متوقف شدن و در جا زدن آنها جلوگیری نمود و از جدا شدن و دور افتادن افراد و شهروندان از هم و تقسیم جامعه به اجزای منفک از هم ممانعت کرد و همین‌جاست که نقش مهم رسانه‌ها بیش از پیش پررنگ شده و به چشم می‌آید.

در واقع یکی از مهم‌ترین کارکردهای رسانه‌ها به آموزش افراد و تقویت دیسیپلین و انضباط اجتماعی مربوط می‌شود و از این منظر می‌توان ادعا کرد که رسانه‌ها به مانند پلی بین قانونگذاران و شهروندانی که انتظارات، انتقادها و پیشنهادات خود را از طریق رسانه‌ها بیان می‌کنند، تبدیل می‌شود. در واقع، از طریق رسانه‌هاست که شهروندان می‌توانند پرسش‌های خود را مطرح کنند، از واقعیت‌ها آگاه شوند و راه‌حل‌هایی را پیشنهاد دهند. در این میان، همه‌گیری کووید-19 موجب شده تا سواد رسانه‌ای دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها به محک آزمایش گذاشته شود و مواردی همچون حق مالکیت معنوی و سرمایه‌های دانشی افراد و جوامع بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

در در دوران همه‌گیری کووید-19 پروژه‌ای با عنوان "مدلی برای تحقیق و گسترش سواد کپی رایت در رسانه‌ها و در محیط‌های دانشگاهی" با حمایت مالی بنیاد ملی علوم و وزارت آموزش عالی بلغارستان به مرحله اجرا درآمد که هدف از آن عبارت بود از پرداختن جدی به سرمایه‌های معنوی مانند قانون، دیسیپلین و علم با محوریت بخش‌هایی مانند روابط عمومی و ارتباطات رسانه‌ای.

این پروژه از آنجا موضوعیت زیادی پیدا کرد که شواهد و قرائن بسیاری در بلغارستان و تقریبا تمام کشورهای جهان وجود دارد که همگی نشان می دادند نیاز مبرمی به افزایش دانش رسانه‌ای دانشجویان و اساتید دانشگاهی وجود دارد که تا پیش از همه‌گیری کووید-19 توجه جدی چندانی به آن نشده بود اما امروزه و با توجه به پیامدهای این بحران گسترده و عمیق جهانی که دامان آموزش عالی و دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی را گرفته است توجه جهانی به آن جلب شده است.

در واقع، حجم عظیم محتوای آموزشی مورد استفاده در آموزش از راه دور که در دوران همه‌گیری کووید-19 ابعاد گسترده‌تر و جدی‌تری به خود گرفته موجب شده تا توجه جهانی به موضوع مالکیت معنوی این محتوا دوچندان شود و حساسیت‌ها نیز در مورد آن نیز افزایش چشمگیری پیدا کند. علاوه بر این، باید دانست که با توجه به نفوذ روزافزون رسانه‌های جمعی از جمله روزنامه ها، مجلات، رادیو و تلویزیون و نمونه‌های جدیدترشان شامل رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اینترنتی، شرایط به گونه‌ای در حال رقم خوردن است که بحث مالکیت داشتن بر محتوایی که در این رسانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد در دوران همه‌گیری کووید-19 بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است که این موضوع در مورد آن دسته از محتوایی که در بخش آموزش عالی و در دانشگاه‌ها مورد تولید و مصرف می‌گردد، ابعاد جدی‌تری به خود می‌گیرد.

کوتاه سخن آنکه پروژه‌هایی مانند آن‌چه در بلغارستان به مرحله اجرا درآمده است نمونه‌ای است از تلاش‌های گسترده‌ای که در دوران همه‌گیری کووید-19 با هدف ارتقای سواد رسانه‌ای دانشجویان و اساتید دانشگاه صورت گرفته است که به طور فزاینده‌ای به آموزش آنلاین و از راه دور وابسته شده‌اند.
 

اولینا ژراوکووا
ترزا ترنچوا
اساتید دانشگاه مطالعات کتابخانه‌ای و تکنولوژی‌های اطلاعاتی صوفیه بلغارستان