شبکه اطلاع رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| گرافیک از واژهٔ یونانی graphikos است و به معنای آنچه است که مربوط می‌شود به طرح زدن[۱] و طراحی.[۲] تعریف دیگر از گرافیک هر کار یا شیوهٔ مربوط به کشیدن تصویر از روی یک چیز یا از انگاره آن است؛ و بنابراین همهٔ پدیده‌هایی را در بر می‌گیرد که ایجاد شده‌اند: به شکل یک نشانه، علامت، نقشه، طراحی، کشیدن از روی یک چیز و به ویژه طراحی خطی یک پدیده.

هنرهای گرافیک شامل کشیدن، طراحی کلیشه و گراور برای چاپ و طراحی گرافیکی است.[۳] صنایع گرافیک شامل همهٔ تکنیک‌ها و فعالیت‌هایی است که در تولید یک کار چاپی نقشی ایفا می‌کنند.[۴] طراحی گرافیک پیشه یا هنر ارتباط بصری (ارتباط تصویری) است که از آمیزش تصویرها، واژه‌ها و ایده‌ها ترکیب شده تا اطلاعاتی را به تماشاگر برساند و به ویژه در او تأثیر مشخصی بنهد.[۵]

گرافیست[۶] پیشه‌ای است در هنرها و صنایع گرافیک[۷] همچون طراحی گرافیک.[۸]

تاریخ هنر گرافیک

از زمانی که انسان تصمیم به ارائه یک پیام تصویری گرفت و به زعم خویش از مواد و متریالی که برای هم نوعان او مفاهیم مشخص و تا حدودی ثابت داشت استفاده کرد هنر گرافیک آغاز شد و تاکنون نیز با همه پیشرفت‌ها و تغییراتی که داشته‌است باز هم با همان شیوه به حرکت خود ادامه می‌دهد. صدها نگاره در غار شووه Chauvet در جنوب فرانسه که در سی هزار سال پیش از میلاد مسیح طراحی شده‌اند،[۹] نگاره‌های غار لاسکو Lascaux، (چهارده هزار سال پیش از میلاد مسیح)، نگاره‌های شکارچیان در غار بیمبتکا Bhimbetka در هندوستان، (هفت هزار سال پیش از میلاد مسیح)،[۱۰] نگاره بومیان آفریقا در غار سیاربرگ آفریقای جنوبی (هزار سال پیش از میلاد مسیح)[۱۱] و بسی دیگر از این غار نگارها در دیگر نقاط جهان به همراه تولد خط به آوند زبان نوشته شده در سه یا چهار هزار سال پیش از میلاد، همه نشانه‌هایی بارز هستند از تاریخ گرافیک و رشته‌های وابسته به آن.[۱۲]

نخستین کتاب‌های گرافیک: اسلیمی

کتاب‌های دینی بهترین مثال برای طراحی گرافیک می‌باشند. از جمله این کتاب‌ها می‌توان کتاب‌های انجیل را که در قرن‌های ششم تا نهم میلادی در صومعه‌های ایرلند، اسکاتلند و انگلیس وجود داشت نام برد. چهار نمونه از کارهای گرافیک در این کتاب‌ها را در اینجا نشان می‌دهیم. این کتاب‌ها از کارهای گرافیکی عربها و مسلمانان تأثیر پذیرفته‌اند. مسلمانان که نمی‌توانستند مانند یونانیان و رمی‌ها از شکل انسان در تزیین ساختمان‌ها و کتاب‌های خود استفاده برند. شکل‌های هندسی و خط نگاری را برای ایجاد طرح‌های تزیینی انتزاعی بکار بردند و از این رو اروپائیان این کارهای گرافیک را اسلیمی آرابسک[۲۱] (عرب‌وار) می‌خوانند.[۲۲]

کارهای گرافیک در قرآن‌های دست‌نویس

در کشورهای اسلامی کهن‌ترین طرح‌های گرافیک و خطاطی را می‌توان در قرآن‌های خوشنویسی شده یافت که با مرکب سیاه‌روی کاغذهایی از پوست آهو یا پاپیروس با خطوط زاویه‌دار، مانند خط کوفی، نوشته شده‌اند. خطوط قرآنی در سده هشتم میلادی آشکار شدند و در سده دهم به کمال نسبی رسیدند. بعدها صفحه‌آرایی، حاشیه‌کاری، تذهیب و دیگر تکنیک‌های پیچیده به لحاظ تزیین به وجود آمد. در سده دوازدهم میلادی خط نسخ به اوج زیبایی و خلوص رسید این خط برخلاف کوفی زاویه‌دار نبود و از فرم‌های هلالی و منحنی‌ها تشکیل شده بود. این خط در سراسر جهان اسلام گسترده شد. در کنار نسخ شیوه‌های دیگر مانند مُحقَّق، ریحان، ثلث، رقاع و توقیع نیز استفاده می‌شد. هر یک از این خطوط کاربرد مجزایی داشتند و در نوشتن قرآن، یا برای تزیین بناها و ظروف سفالی و اشیاء فلزی و پارچه‌بافی یا در نگارش نامه‌ها و امور دیوانی به کار گرفته می‌شدند.[۲۷]

موندریان و ساده‌سازی

پیت موندریان Piet Mondrian نقاش هلندی در سال‌های ۲۱–۱۹۲۰ با شجاعت به ساده پردازی طراحی و ترکیب‌بندی در نقاشی پرداخت و تنها از رنگ‌های خام آبی، زرد، قرمز، به همراه سیاه و سفید برای رنگ آمیزی کارهایش استفاده نمود. تجربه‌های او در این زمینه‌ها راه‌های نویی را برای هنرمندان گرافیک باز نمود. موندریان با ترکیب‌بندی‌های قرمز، آبی، زرد خود نشان داد که هر گونه دگرگونی اندک در جابجایی سطوح رنگی و تناسب اندازه‌های آن‌ها می‌تواند احساس بالقوهٔ یک تابلو را به کلی دگرگون نماید؛ و این پیام گرافیک مدرن است. او با شجاعت از ترکیب‌بندی‌های خود می‌کاهید تا به ساده‌ترین و خردترین ترکیب هماهنگ دست یابد. مینی مالیسم او برای هنرمندان گرافیک که می‌باید پیامی را به صورت سرراست و با حداقل مداخله عوامل خارجی به مخاطب برسانند موهبتی بود. (۱۹۳۹)[۶۷]

نشان‌های بازرگانی

هرگونه نام، نماد، نشان، شکل، حرف و واژه که مورد استفادهٔ یک تولیدکننده یا بازرگان باشد تا کالاهای او را از دیگر کالاهای همسان که دیگر تولیدکنندگان آن‌ها را تولید می‌کنند ممتاز نماید علامت بازرگانی Trademark خوانده می‌شود. علامت بازرگانی یک نوع دارایی شخصی است که معمولاً به ثبت رسانیده می‌شود تا به دارنده آن اطمینان دهد که هیچ‌کس دیگر حق استفاده از آن را ندارد.[۷۴]

نشان‌های اطلاعاتی شیوهٔ ویَنی[۸۳]

ورود کارهای گرافیک مدرن در نشان‌های اطلاعاتی با ایجاد موزهٔ اقتصادی و اجتماعی در وین به همت اتو نوراث[۸۴] اقتصاد دان اتریشی در ۱۹۲۱ آغاز شد؛ و چنین بود که «شیوهٔ ویَنی»[۸۵] (که سپس به ISOTYPE شناخته شد) پایه گرفت. این شیوه سیستمی برای نشان دادن اعداد آماری پیشنهاد می‌کرد که به تماشاگر کمک می‌نمود تا مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی را به نحو آسانتری به صورت بصری ببیند و آن‌ها را به خاطر بسپرد. در ماه می ۱۹۲۵ نخستین نمایشگاه گرافیکی این موزه افتتاح شد. در این نمایشگاه همچنین طرح‌های گرافیکی برای بهداشت و تندرستی، رفاه جامعه و ورزش ارائه شد.[۸۶]

آفیش،[۹۳] (آگهی‌های دیواری یا پوستر[۹۴])

آگهی‌های دیواری (آفیش به فرانسه و پوستر به انگلیسی) از زمان‌های کهن وجود داشته‌اند. سنگ نگارهای باستانی ایران که داستان وقایع تاریخی را دربردارند، «آکسون»های یونانیان و «آلبوم» رمی‌های باستان با طراحی‌هایشان و اطلاعاتی که دربرداشتند شباهتی با پوسترهای مدرن دارند. در یونان باستان نام ورزشکاران و لیست بازی‌ها بر روی ستون‌های چهار گوشه کنده می‌شد و آن‌ها با نیروی آب یا بردگان به آهستگی به دور خود می‌چرخیدند. رمی‌ها دیوارهایی را در چهارراه‌های مهم شهر سپید می‌کردند و آن‌ها را به چهارگوش‌های مساوی تقسیم می‌نمودند و بر روی هرکدام از آن چهارگوش‌ها بازرگانان، رباخواران و برده فروشان آگهی‌های خود را با رنگ زغال یا گل اکر و سرخ می‌نوشتند و برای جلب توجه مشتریان آن‌ها را با طرحی می‌آراستند.[۹۵]

پدیداری صنعت چاپ

در نزدیکی‌های سال ۱۴۵۰ میلادی جوناتان گوتنبرگ[۱۰۱] کتاب‌های متعددی را در چاپخانه‌اش منتشر نمود. آلدوس مانتیوس[۱۰۲] طرح ساختن و صفحه بندی کتاب را به وجود آورد که بنیان انتشار کتاب را در غرب شکل داد. با اختراع روندار چاپ سنگی[۱۰۳] به وسیلهٔ آلیوس سنه فلدر[۱۰۴] از مردم چک در اتریش، در سال ۱۷۹۸، چاپ پوستر و آفیش عملی گشت. اگرچه پوسترهای دست نوشت از پیش وجود داشت اما آن‌ها بیشتر برای اعلامیه‌های دولتی بودند. در انگلیس ویلیام کاکستون[۱۰۵] در ۱۴۷۷ چاپخانه‌ای بنا نهاد.[۱۰۶] و نخستین پوستر را منتشر نمود.[۱۰۷] در ۱۸۷۰ نخستین پوسترهای تبلیغاتی ظاهر شدند.[۱۰۸][۱۰۹]

آغاز دورهٔ پوستر مدرن

از نمونه‌های پوستر در اروپای قرن هفدهم پوسترهای نمایش‌های تئاتری، اعلامیه‌های سربازگیری برای قشون شاه و همچنین آگهی تجاری کمپانی هند شرقی در۱۶۷۰ را می‌توان نام برد. در قرن هیجدهم پوسترهای بزرگ گاوبازی در کوریدا دل تروس[۱۱۷] در سویل Seville اسپانیا در ۱۷۶۱ پدیدارشد. اما پیشرفت تکنیک‌های چاپی به ویژه اختراع تکنیک لیتوگرافی در ۱۷۹۶ به وسیلهٔ آلواس سنفلدر آلمانی Alois Senefelder موجب انقلابی بزرگ در هنر پوستر شد. این تکنیک‌ها باعث آن شدند که تولید باشمار زیاد پوستر با هزینه کم ممکن گردد. به ویژه، اختراع کرومولیتوگرافی chromolithography که چاپ چندرنگه پوستر را در تعداد زیاد میسر می‌ساخت موجب شکوفایی هنر گرافیک در پوستر شد.[۱۱۸]

پس از اختراع تکنیک چاپ سنگی رنگی (کرومولیتوگرافی) نخستین پوسترهایی که به چاپ رسید سطحی و بازاری و ناهوشمندانه بود. تنها پس از ۱۸۶۷ و پیدایش پوسترهای ژول شاره[۱۱۹] بود که هنر پوستر به قابلیت بالقوه خویش رسید.[۱۲۰]

پوستر در نیمه دوم قرن بیستم

در نیمهٔ دوم قرن بیستم با ظهور تکنیک‌های جدید و به ویژه رایانه تحولی بزرگ در هنر گرافیک و چاپ پوستر رخ داد. به ویژه تفاوت میان هنر نقاشی و پوستر به میزان زیادی از میان رفت.

منبع: https://fa.wikipedia.org