شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- در دویست و دومین نشست علمی - تخصصی انجمن روابط عمومی ایران در مجموعه همایش های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، روابط عمومی مبتنی بر بینش آینده پژوهانه تشریح شد.

به گزارش شارا، سیدتقی کمالی، پژوهشگر جامعه اطلاعاتی و تحلیلگر روندهای آینده به عنوان سخنران اصلی این نشست گفت: آینده پژوهی به عنوان علم، فناوری و هنر نیاز اصلی تمامی ارکان مدیریتی و عرصه های علمی است که به شناخت، تحلیل، ساخت، شکل دهی و برنامه ریزی آینده می پردازد و تنها بدین وسیله می توان در عصر اطلاعات و جهان مجازی زندگی هوشمندانه و آگاهانه ای را پیش گرفت.

وی با برشمردن فرآیند تکامل جامعه بشری، عصر کنونی را مرحله ای از جامعه اطلاعاتی، دانش بنیان و مبتنی بر تحول دیجیتال دانست که منتهی به عصر فراجهان(Metaverse)، جهان مجازی مبتنی بر واقعیت افزوده می شود. از این عصر با تعابیر مختلفی یاد می شود، آمریکا و سازمان ملل (اتحادیه بین المللی ارتباطات دوربرد) جامعه اطلاعاتی، یونسکو جوامع دانشی و بخشی از اروپا انقلاب صنعتی چهارم و بخشی دیگر آن را جامعه دیجیتال می خوانند.

کمالی، روابط عمومی آینده را مبتنی بر کنشگری هوشمندانه دانست و گفت: روابط عمومی برای آینده با دو ساحت مواجه است نقش آفرینی سازمانی و فرا سازمانی (متناسب با مأموریت و رسالت سازمان و جوامع) و جنبه های ماهوی و ذاتی (شناخت تغییرات و موقعیت خود) و بر همین اساس می توان بینش آینده پژوهانه را مبتنی بر پویش محیطی، تفکر راهبردی و طرح ریزی راهبردی دنبال کرد.

وی افزود: آینده پژوهی اجتماعی و مطالعات اجتماعی آینده (با تأکید بر جنبه های زیستی و ارتباطی آینده) و تبدیل آینده پژوهی به ظرفیت اجتماعی (قدرت ارتباطات) و سیاست پژوهی و آینده پژوهی و تبدیل باور عمومی و ملی به یک فرهنگ در ساخت آینده مطلوب فردی، اجتماعی و سازمانی مؤثر هستند. به طور کلی آینده پژوهی تولید تجویزهای کارآمد است که می گوید در حال چه انجام دهیم تا آینده هر چه بیشتر مطابق ارزش های ما باشد.

پژوهشگر جامعه اطلاعاتی و تحلیلگر روندهای آینده با تأکید بر اهمیت سرعت در ساختن آینده و مسأله مهم رصد و دیده بانی دیگران، سازمان ها و جوامع نقش روابط عمومی را در ایجاد حس اجتماعی مسئولانه، قصد و التفات جمعی (Collective Intentionality) بی بدیل خواند و تولید ادبیات مشترک و بهره گیری از فناوری های نرم برای گسترش سرمایه های اجتماعی و اقتدار ملی اعم از بهره وری، رشد، امید و اعتماد را ضرورت ساخت آینده مطلوب و پایدار برای سازمان ها و جوامع دانست.

کمالی، توجه به آینده پژوهی مشارکتی و انتگرال را با همکاری و مشارکت تمامی ذینفعان سازمانی راهبرد مهم برای روابط عمومی خواند که فرآیند تبدیل ظرفیت های بالقوه به بالفعل، گفتمان سازی، اجتماعی شدن و ایجاد بسترهای کنش را در فضای نهادی تسهیل می کند.

وی تصریح کرد: خلق یک آینده با سه مؤلفه پیش نگری، تخصیص منابع و کنشگری حاصل می شود و آینده مطلوب وابسته به انتخاب و اقدام ما است و در این میان می توانیم روندها را متناسب با ارزش ها و اولویت های خود تنظیم کنیم. در ابعاد جهانی و ملی کلان روندها و روندهای بسیاری وجود دارد که بخشی از آنها وابستگی به پیشران ها، تصمیم ها و سیاست ها دارد و بنابر نوع رویکردها و رویدادها می توان آنها را تغییر داد.

این آینده پژوه با اشاره به روند فناوری در ایران در خصوص رسانه های اجتماعی گفت: با اتخاذ رویکردهای سیاستی، جامعه را از اجتماعات گفتمانی در فیسبوک به سمت رسانه های اجتماعی بصری مانند اینستاگرام سوق داده ایم که سلبریتی پرور هستند. در چنین وضعی شاهد گسترش فرهنگ بصری تشدید یافته هستیم که متعاقب آن نیاز به ارتقای سواد بصری کاربران هست.

کمالی در ادامه با اشاره به تحولات پیش روی بشری گفت: رسانه های اجتماعی در دهه 2000 پدیدار شدند و به عنوان یک فناوری به طور مستمر خود را بهبود می دهند و در نهایت می توانند جهش فناورانه داشته باشند و قابلیت ها و ساحت های تازه ای را بوجود بیاورند اما تا سال 2030 ما تحول فناورانه دیگری را شاهد خواهیم بود که منجر به پارادایم شیفت می شود و آن ظهور ماشین های اجتماعی است که در قالب روبات ها، گجت ها، فن افزارها و دستیاران شخصی گسترش خواهد یافت.

پژوهشگر جامعه اطلاعاتی و تحلیلگر روندهای آینده افزود: ارتباطات انسانی در روابط عمومی حائز اهمیت است و توسعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی منجر به شکل گیری ارتباطات واسط کامپیوتری شده است و بدون این دانش نمی توان مطالعات ارتباطی از جمله روابط عمومی را دنبال کرد. در آینده روابط عمومی باید خود را برای تعامل انسان و ماشین آماده کند.

وی با اشاره به ضرورت اندیشه و پژوهش درباره آینده، نقش اندیشکده ها و مؤسسات پژوهشی را مهم توصیف کرد و گفت: هم اکنون مراکز متعددی در جهان در دانشگاه ها به طور مستقل یا مشترک با صنایع رسانه ای به مطالعه در زمینه آینده ارتباطات و اطلاعات می پردازند. هوش مصنوعی هم اکنون هزار برابر از هوش انسانی کمتر است و تا سال 2030 با هوش انسان برابری کرده و پس از آن از هوش بشری فزونی می گیرد و می تواند در خدمت به انسان یا عامل مخاطره و تهدید باشد. داده های بزرگ یک کلان روند دیگر است که منجر به تحول خواهد شد. در سال 2009، 79 صدم زتا بایت داده در اختیار شرکت های فناورانه قرار داشت که این رقم تا سال 2015 به 7.9 زتا بایت رسیده و پیش بینی می شود تا سال 2020 به 35 زتا بایت فزونی بگیرد که یک رشد 44 برابری است.

همگرا شدن فناوری ها، مدیریت وب معنایی و مدیریت هوش فناورانه دیگر کلان روندهای مورد اشاره بود که منجر به شکل گیری انسان همیشه متصل، فناوری کاشت و ادغام کامل و شکل گیری جهان الحاقی و پدیداری فرا انسان در نقطه عطف تکینگی (Singularity) به عنوان تجربه متفاوت و بی نظیر بشری خواهد شد.

کمالی در پایان آنچه که تغییر دنیا می نامیم را در تغییر پنج مؤلفه خلاصه کرد و گفت: تغییر در پیش فرض ها، الگوها و تصورات، تغییر در ابزارها و روش ها، تغییر در اهداف، سیاست ها و رویه ها، تغییر در مفاهیم و تغییر در نهادها پیش روی انسان ها است که از هم اکنون باید برای آن برنامه داشت تا منجر به غافلگیری نشده بلکه هوشمندانه و آگاهانه مسیر آینده را طی کنیم