شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، شرکت نمایشگاه بین‌المللی تبریز در سال ۱۳۶۸ تاسیس شد و از آن زمان تاکنون شاهد برگزاری صدها نمایشگاه در حوزه‌های مختلف بوده‌ایم. زمانی شعار مدیرعامل این نمایشگاه این بود که «قصد داریم تبریز را به شهر نمایشگاهی ایران تبدیل کنیم» و امروز وی می‌گوید: «تبریز را شهر نمایشگاهی خاورمیانه می‌کنیم. »
درباره نمایشگاه تبریز و وضعیت صنعت نمایشگاهی کشور با حبیب ماهوتی، مدیرعامل شرکت نمایشگاه بین‌المللی تبریز گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

 
آشنایی شما با صنعت نمایشگاهی چطور اتفاق افتاد؟
در سال ۱۳۶۸ زمانی که جنگ پایان یافته بود و مردم، دولت و صاحبان صنایع به دنبال این بودند که تولیدات خود را معرفی و عرضه کنند، ما نمایشگاهی را در ارزروم ترکیه ترتیب دادیم. البته در آن زمان برگزاری چنین نمایشگاهی بسیار سخت بود، چون به‌طور مثال نمی‌توانستیم بیش از ۳۰۰ دلار با خود بیرون ببریم. با این همه در آن سال برنامه‌ریزی کردیم تا نمایشگاهی کوچک در ارزروم ترکیه برگزار کنیم. نام این نمایشگاه، «معرفی توانمندی‌های استان آذربایجان در ارزروم» بود. طبیعی بود که در آن نمایشگاه من هم قصد داشتم به معرفی تولیدات شرکت خود بپردازم اما پیش از حرکت اتوبوس حامل صاحبان صنایع، آقای منصور شکری، مدیرکل صنایع استان آذربایجان شرقی وارد اتوبوس شد و مسئولیت نمایشگاه را برعهده من گذاشت. شکری به حاضران گفت که مسئولیت کارها برعهده ماهوتی است. در آنجا من به‌طور رسمی مدیر نمایشگاه توانمندی‌های استان آذربایجان در ارزروم ترکیه شدم. خوشبختانه نمایشگاه به خوبی اداره و برگزار شد. در آن نمایشگاه از ارومیه نیز دعوت شد و به این ترتیب، نمایشگاه آذربایجان‌شرقی و غربی را در محل نمایشگاه‌های ارزروم ترکیه برگزار کردیم.

آیا در آن دوره نمایشگاه خارجی دیگری هم برگزار کردید؟
بله. در سال ۱۳۶۹ که همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود، تصمیم گرفتیم نمایشگاهی در باکو برگزار کنیم. این تصمیم اجرا و نمایشگاه خوبی در ورزشگاه باغشهر باکو برگزار شد که فکر می‌کنم هنوز نمونه آن را کسی نتوانسته برگزار کند. ما حدود ۶۵۰ شرکت را از سراسر کشور به همراه خود بردیم و نمایشگاه اختصاصی ایران را برگزار کردیم. این نمایشگاه دستاوردهای خوبی به همراه داشت. با توجه به اینکه در سال ۱۳۶۴ هیات امنای نمایشگاه با هدف تاسیس یک محل دائمی نمایشگاهی، در اتاق بازرگانی تشکیل شده بود، در سال ۱۳۶۸ شرکت نمایشگاه بین‌المللی تبریز تاسیس شد که در این زمینه صاحبان صنایع استان همکاری خوبی داشتند و من هم به سهم خود همکاری کردم. در آن زمان عضو هیات‌مدیره شرکت بودم تا اینکه در سال ۱۳۷۲ به عنوان مدیرعامل نمایشگاه برگزیده شدم. در شهریور ۱۳۷۲ دست به برنامه‌ریزی زدیم و در نیمه نخست سال ۱۳۷۳ در زمینی که به تاسیس نمایشگاه اختصاص یافته بود، با چند سالن و ۱۱هزار مترمربع محوطه به‌طور رسمی نمایشگاه بین‌المللی تبریز به‌دست دکتر حبیبی، معاون اول ریاست‌جمهوری وقت افتتاح شد. در آن زمان هیچ‌یک از استان‌های کشور چنین نمایشگاهی نداشتند و چند سال پس از آن اقدام به تاسیس نمایشگاه کردند. الحمدلله امروز بیش از ۲۷ نمایشگاه در سراسر کشور داریم و صنعت نمایشگاهی ما پیشرفت خوبی داشته است؛ در سال‌های اخیر غرفه‌گذاران و شرکت‌های غرفه‌سازی خوبی شکل گرفتند. ما همچنین برگزارکنندگان خوبی داریم که قادر هستند شرکت‌های خارجی را به کشور بیاورند. بنابراین می‌توانیم ادعا کنیم که امروز دارای صنعت نمایشگاهی هستیم.

توصیف شما از صنعت نمایشگاهی چیست؟
صنعت نمایشگاهی یک صنعت پولساز است. صنعتی است که اگر در هر کشوری به خوبی پرورش داده شود، می‌تواند درآمدزایی خوبی داشته باشد تا جایی که اگر آلمان و چند کشور اروپایی یا حتی دوبی را در نظر بگیرید، می‌بینید به درآمد بسیار خوبی از این رهگذر دست یافته‌اند، به‌طوری‌که نیاز چندانی به استخراج نفت، معادن و اینگونه چیزها ندارند. امروزه گفته می‌شود که دنیای مجازی می‌خواهد جای نمایشگاه را بگیرد اما به نظر من دنیای مجازی به هیچ‌وجه نمی‌تواند جایگزین نمایشگاه‌های عینی در شهرها و استان‌های ما شود.
 

ارزیابی شما از تعدد سایت‌های نمایشگاهی چیست؟
تعدد نمایشگاه‌ها یک معضل است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر سرمایه‌های خوبی در این نمایشگاه‌ها وجود دارد اما متاسفانه بدون استفاده مانده‌اند. باید پس از برگزاری هر نمایشگاه بررسی انجام شود، باید ببینیم این نمایشگاه چه فایده‌ای داشته، آیا برگزارکننده سود برده است، آیا مشارکت‌کننده و بازدیدکننده سود برده‌اند. همچنین باید دید کدام یک از اینها به منافع بیشتری دست یافته‌اند.

فکر می‌کنید نمایشگاه تبریز در صنایع و تجارت استان چقدر موثر بوده است؟
به‌طور قطع تاثیر بسیار خوبی داشته است. زمانی که نمایشگاه بین‌المللی تبریز شروع به کار کرد، حدود ۷۸۰ واحد تولیدی در استان فعالیت می‌کردند اما امروز این رقم به بیش از ۹هزار واحد تولیدی افزایش یافته است. به جرات می‌توانم بگویم که بیش از ۴۰درصد از این واحدها به‌دلیل وجود نمایشگاه بین‌المللی تبریز شکل گرفته‌اند. به‌طور مثال عده‌ای بودند که می‌آمدند و از نمایشگاه بازدید می‌کردند و پس از آن تفکر راه‌اندازی یک کسب‌وکار در ذهن آنها شکل می‌گرفت. این افراد پولی داشتند که یا در بانک بود یا به‌صورت دیگر پس‌انداز شده بود. پس از بازدید از نمایشگاه آنها به فکر می‌افتادند که تولیدکننده شوند چون می‌خواستند پول‌شان را به گردش درآورند و از آن درآمد حلال کسب کنند. از این موارد من زیاد سراغ دارم.
بسیاری از این افراد به ما مراجعه می‌کردند و در زمینه خرید ماشین‌آلات و موارد دیگر مشاوره می‌گرفتند. به همین دلیل بخشی از شکوفایی استان را می‌توان به وجود نمایشگاه بین‌المللی تبریز نسبت داد. از سوی دیگر، نمایشگاه‌هایی که در هر استان کشور برگزار می‌شوند، در هر صورت گردشگرانی را به آن استان جذب می‌کنند. در واقع گردشگری نمایشگاهی امروزه به صنعتی تبدیل شده است و سودآوری بالایی دارد. اگر این قضیه مدیریت و هدایت شود، منافع زیادی برای کشور به همراه خواهد داشت. ما در تبریز می‌گوییم «گردشگر صنعتی» ما هر سال بیش از ۲۵۰هزار گردشگر صنعتی داریم که نمایشگاه بین‌المللی تبریز پذیرای آنهاست. ۶۰ نمایشگاه در تبریز برگزار می‌شود که نیمی از آنها بسیار قوی و نمایشگاه مرجع برای کشور هستند، مانند نمایشگاه مصالح ساختمانی و نمایشگاه خودرو که تبدیل به نمایشگاه‌های مرجع شده‌اند. البته ما برای اینها هیچ تبلیغی انجام نمی‌دهیم. برای بازدید از این نمایشگاه‌ها، گردشگران صنعتی به تبریز می‌آیند، به هر حال اینها هزینه‌ای برای فرودگاه می‌دهند، برای رفت و آمد و اقامت در هتل هزینه پرداخت می‌کنند. به همین دلیل من معتقدم، صنعت نمایشگاهی اگر بالاتر از صنعت نفت نباشد، هم‌ردیف آن می‌تواند درآمدزا باشد. کشوری مانند آلمان از این رهگذر به منافعی دست یافته است. ما هم می‌توانیم به چنین منافعی دست پیدا کنیم اما باید به درستی آن را مدیریت کنیم. اینکه در هر استانی تمام نمایشگاه‌های ما تبدیل به نمایشگاه مبلمان یا نمایشگاه فروش شود، درست نیست. اشکالی ندارد نمایشگاه مبلمان برگزار شود اما در کنار آن باید کسی که مبلمان را می‌سازد نیز حضور داشته باشد؛ ماشین‌آلات سازنده مبلمان و صنایع وابسته هم نمایش داده شوند. در این صورت اشکالی ندارد که کسی مبل هم بخرد. اما جای مبل‌فروش در مغازه است. نمایشگاه محل نشان دادن ساخته‌هاست نه فروش آنها. ما ارتباط سازندگان را با مشتری ایجاد می‌کنیم. در واقع ما پل‌های ارتباطی را می‌سازیم و نشان‌دهنده فناوری روز دنیا هستیم. همچنین نمایشگاه محل رقابت بین سازندگان (چه داخلی و چه خارجی) است. آنها در نمایشگاه محصولات یکدیگر را می‌بینند و با دانش و فناوری هم آشنا می‌شوند و از این طریق رشد می‌کنند.

از ویژگی‌های مهم نمایشگاه تبریز به چه نکاتی می‌توانید اشاره کنید؟
ما تنها نمایشگاهی هستیم که دو بار نمایشگاه «های‌تک» را در تبریز برگزار کرده‌ایم. یعنی نمایشگاه صنایع پیشرفته و نوین و شرکت‌های دانش‌بنیان. امسال ما دومین نمایشگاه از این دست را پربار و باشکوه برگزار کرده‌ایم. در این میان، نمایشگاه بین‌المللی تبریز فن بازار دائمی صنایع پیشرفته و نوین را نیز به مجموعه فعالیت‌های خود اضافه کرد که محلی برای آن اختصاص یافته و هیات امنایی برایش تشکیل داده‌ایم.
به این ترتیب در حال حاضر دانشی که در دانشگاه‌ها براساس تحقیقات استادان و دانشجویان به وجود می‌آید، ما آن را تبدیل به دانش یا صنعتی تجاری می‌کنیم. به بیان دیگر «تجاری‌سازی» می‌کنیم. اگرچه این برنامه حدود یک ماه است که آغاز شده اما در همین مدت نزدیک ۹۰۰ طرح به‌دست ما رسیده است؛ طرح‌هایی که قابل اجرا هستند و قصد داریم به سرعت آنها را اجرایی کنیم. این است که می‌گوییم نمایشگاه محلی برای به وجود آوردن فناوری‌های جدید است. به همین دلیل نمایشگاه‌ها باید رشد کنند و موانع رشد آنها برطرف شود. هر چند متاسفانه در کشور ما فکری برای رفع این موانع نمی‌شود. مالیات ما سنگین است؛ هزینه برق بسیار زیاد است و در واقع تعرفه ما نه صنعتی است، نه تجاری و نه خانگی بلکه کلمه «سایر» را به آن داده‌اند. برای سالن‌ها عوارض تجاری می‌پردازیم؛ به بیان دیگر هزینه‌های سنگینی داریم. به همین دلیل در حال حاضر ساختن یک نمایشگاه جدید مقرون‌به‌صرفه نیست.

چه انتظاری در این زمینه دارید؟چه کسی باید اقدام کند؟
باید تبدیل مقوله نمایشگاه به «صنعت» از سوی دولت مورد تصویب قرار گیرد. کارهایی هم از طریق سازمان توسعه تجارت انجام شده و مسئولان این سازمان زحمات زیادی در این زمینه کشیده‌اند. امیدواریم این اتفاق هر چه زودتر رخ دهد و ما جشن صنعت نمایشگاهی را در کشور برگزار کنیم. باید تاکید کنم، ما چیزی از دوبی یا ابوظبی کم نداریم. برای این صنعت ما همه چیز داریم. حتی اگر بررسی شود، ممکن است ببینید که برخی از مدیران نمایشگاهی در دوبی یا ابوظبی در واقع ایرانی هستند. در کشورهای دیگر هم این موضوع به چشم می‌خورد. اما متاسفانه برای برگزاری یک نمایشگاه در خود مرکز نمایشگاهی تهران هم مشکل داریم. نه سالن استاندارد داریم، نه زمان استاندارد؛ مشکل ترافیک هم وجود دارد که هنوز حل نشده است.

تصویب لایحه یا قانون «صنعت نمایشگاهی» چه سودی دارد؟
این اتفاق تحولات بزرگی به همراه خواهد داشت. به‌طور مثال صنعت نمایشگاهی دارای عوارض و مالیات ویژه خود می‌شود. دیگر برای ساختن سالن‌های جدید نیازی به پرداخت هزینه‌های کلان به شهرداری نخواهد بود. هزینه‌هایی مانند برق کاهش خواهد یافت و به بیان دیگر، زیرساخت‌های تاسیس یک نمایشگاه جدید به‌راحتی فراهم خواهد شد. هرچند منظور من این نیست که همه شهرها بیایند و نمایشگاه بسازند. البته هر استانی حق دارد برای خود یک نمایشگاه داشته باشد اما لازم نیست این نمایشگاه به‌طور حتم یک نمایشگاه بین‌المللی باشد. تاسیس یک نمایشگاه بین‌المللی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و جدی است؛ چنین نمایشگاهی نیازمند فرودگاه، هتل، راه‌های دسترسی آسان و بسیاری چیزهای دیگر است. اما می‌بینیم که بدون داشتن این زیرساخت‌ها و امکانات، در برخی استان‌ها با داشتن چند سوله و برگزاری یکی، دو نمایشگاه می‌گویند ما شرکت بین‌المللی نمایشگاه داریم. این درست نیست. در برخی موارد وقتی در خارج از ایران مذاکره می‌کنیم، با تعجب به ما می‌گویند چند شرکت بین‌المللی نمایشگاه در کشورتان دارید.

چشم‌انداز صنعت نمایشگاهی ایران را چگونه می‌بینید؟
در حال حاضر فعالیت‌های نمایشگاهی بیشتر به خاطر سود است. در ایران خیلی‌ها به حداقل سود قانع نیستند. البته عده‌ای هم هستند که با سود اندک یا صفر هم کار می‌کنند. ما در تبریز نمایشگاه‌های فرهنگی و برخی نمایشگاه‌های دیگر را به همین شکل برگزار کرده‌ایم. به‌طور مثال همین نمایشگاه های‌تک را در نظر بگیرید. با وجود هزینه‌های سنگینی که متحمل شده‌ایم، تمام سالن‌ها را به صورت رایگان به برگزاری این نمایشگاه اختصاص داده‌ایم. این روش باید در همه جا به کار گرفته شود. در واقع باید به برگزاری بعضی نمایشگاه‌ها کمک کنیم. باید نمایشگاه‌هایی از این دست برگزار شوند تا فعالیت شرکت‌ها رونق بگیرد و به درآمدزایی برسد. آنگاه می‌توان هزینه برگزاری نمایشگاه و اجاره غرفه را از آنها گرفت.

آیا شرکت نمایشگاه بین‌المللی تبریز برنامه‌ای برای آینده دارد؟
متاسفانه در نمایشگاه بین‌المللی تبریز چند مشکل داریم که البته به دنبال حل آنها هستیم. به عنوان مثال، از سال ۱۳۸۰ تاکنون نتوانسته‌ایم در نمایشگاه آجر روی آجر بگذاریم. ما به قدر کافی زمین داریم. این نمایشگاه حدود ۱۲۰ هکتار زمین دارد و به راحتی می‌توان فضای نمایشگاه را توسعه داد. مشکلات دیگری برای ما ایجاد شده است. به‌طور مثال در سال ۱۳۶۴ زمینی به ما دادند و پس از ۲۵ سال گفتند که اشتباه شده است. این وضعیت جلوی رشد نمایشگاه بین‌المللی تبریز را به‌طور کامل گرفته است. به هر حال مشکلات دیگری نیز به وجود آمد و پیشرفت نمایشگاهی در استان را مختل کرد و ما در تلاش هستیم تا آنها را رفع کنیم. امیدوار هستیم که با رفع این مشکلات، شعار اولیه را که می‌گفتیم «تبریز را به شهر نمایشگاهی ایران تبدیل می‌کنیم» به شعار «تبریز را شهر نمایشگاهی خاورمیانه می‌کنیم» تبدیل کنیم.

منبع: روزنامه گسترش صمت - سه شنبه, 13 بهمن 1394