شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- خبر واگذاری ساعات پخش آگهی‌های تلویزیونی و رادیویی سراسری و استانی توسط سازمان صداو سیما در قالب یک مزایده، هیجانی عجیب را در میان فعالان صنعت تبلیغات ایجاد کرده ‌است. خبر این است: «صداوسیما به‌زودی کلیه زمان‌های تبلیغاتی تلویزیونی و رادیویی سراسری و استانی و مشارکتی درون و برون مرزی خود را به مدت سه سال به حداقل دو و حداکثر سه آژانس تبلیغاتی از طریق مزایده واگذار خواهد کرد. در این مزایده امکان همراهی یک اپراتور یا بانک یا شرکت سرمایه‌گذار نیز وجود دارد.»سازمان صداوسیما قیمت پایه این مزایده را حدود 1300 میلیارد تومان اعلام کرده که طبق برآوردها و گفته‌ها برنده این مزایده 22 میلیون ثانیه امکان پخش آگهی تلویزیونی و 10 میلیون ثانیه امکان پخش آگهی رادیویی را از آن خود خواهد کرد.

 

این مزایده با اینکه هنوز برگزار نشده با بازخوردهای زیادی از طرف فعالان این عرصه مواجه شده است.«فرصت امروز» در صدد بررسی این موضوع برآمده و به همین دلیل سراغ دو شرکت تبلیغاتی فعال در این حوزه رفته‌است. بابک بادکوبه، مدیرعامل شرکت تبلیغاتی تمام خدمت بادکوبه و دکتر حسین خطیبی مدیرعامل کانون تبلیغاتی نور نظرات مختلفی را بیان کرده و سوالات مختلفی را پاسخ داده‌اند. علاوه بر این به منظور دریافت موضع انجمن‌صنفی شرکت‌های تبلیغاتی نسبت به این مزایده تماسی با آنها برقرار کرده‌ایم که پاسخ مشخصی از طرف این انجمن دریافت نکرده‌ایم.

 

نحوه برگزاری این مزایده با مشکلات روبه‌رو است

بابک بادکوبه درباره مزایده اخیری که قرار است توسط سازمان صداوسیما برگزار شود، می‌گوید: مدتی است که چندین کارشناس در سازمان صدا و سیما مشغول بررسی این مزایده هستند، مزایده‌ای که خبر آن تقریبا دو هفته قبل از انتشار عمومی به تمامی آژانس‌ها ابلاغ شده است. اکثر آژانس‌ها بعد از دریافت خبر مخالفت خود را نسبت به آن اعلام کردند. البته آژانس‌ها با خصوصی‌سازی و واگذاری ساعات پخش‌ آگهی‌ها مشکلی ندارند، مشکل آنها با نحوه برگزاری این مزایده است، سازمان در تنظیم این مزایده به اپراتورها و بانک‌ها نیز اجازه ورود داده است.

در واقع انتقاد اصلی آژانس‌ها به همین بخش از مزایده است. آژانس‌ها می‌گویند مگر حوزه بانکداری یا اپراتوری کشور به آژانس‌ها اجازه‌ احداث بانک یا آنتن‌های بی‌تی اس را می‌دهد که آژانس‌ها اجازه ورود این حوزه را در این مزایده بدهند. کارشناسان سازمان معتقدند هیچ آژانسی توان پرداخت 1300میلیارد را ندارد و برای تامین این بودجه باید سازمان‌هایی وارد میدان شوند که توان پرداخت را دارند.

 

شرکت تبلیغاتی توان تامین 1300 میلیارد تومان را ندارد

بادکوبه می‌گوید: آژانس‌های تبلیغاتی نیز بعد از بررسی اذعان کرده‌اند که حتی توان تامین 1000 میلیارد ریالی ضمانت ورود به این مزایده را هم ندارند چه رسد به تامین مبلغ 1300 میلیارد تومانی مزایده اما مسئله این است که چرا سازمان برای حل این مسئله اجازه شرکت تعداد آژانس‌های بیشتری را نمی‌دهد. درحال حاضر از میان 1500 آژانس تبلیغاتی فعال در کشور نزدیک به 160 عدد آنها با سازمان صداو سیما در تماس و ارتباط هستند که از این تعداد حداقل 20 یا 30 آژانس اول می‌توانند در این مزایده شرکت کنند.

سازمان در برابر این پیشنهاد مخالفت کرده و عنوان می‌کند به دلیل ایجاد فضای رقابتی بهتر است حداقل دو یا سه آژانس در این مزایده حضور داشته باشند. شرایط سختی پیش آمده و آژانس‌های تبلیغاتی کشور فعلا منتظر موضع‌گیری انجمن صنفی تبلیغات و مابقی آژانس‌های تبلیغاتی هستند چون به نظر تامین این بودجه کار هر شرکتی نیست. اگر مبلغ مزایده خرد می‌شد و مانند باکس‌های زیباسازی کمتر در نظر گرفته می‌شد شاید برخی آژانس‌ها با تمام سرمایه می‌توانستند نسبت به تامین آن برنامه‌ریزی کنند ولی این مبلغ بسیار بالاست و تامین آن سخت است. 1300میلیارد تومان مبلغی غیرقابل تصور برای کل صنعت تبلیغات کشور است، کارشناسان با در نظر گرفتن این موضوع پای اپراتورها و بانک‌ها را به میان کشیده‌اند.

 

برنده مزایده امسال به نوعی بازنده این مزایده نیز خواهد بود

بادکوبه می‌گوید: این مزایده را از زوایای دیگر نیز می‌توان مشاهده کرد، اگر شرکت یا اپراتوری مزایده را برنده شود ولی با توجه به شرایط حال حاضر نتواند تعهد مالی خود را تامین کند، سازمان چه خواهد کرد، حتما در این باره شروع به دادن تخفیف خواهد کرد. اگر با این حال سازمان برنده مزایده نتواند برای سال دوم تعهد خود را اجرا کند چه خواهد شد. آیا در این حالت سازمان صداوسیما می‌تواند با یک ارگان بزرگ مانند اپراتور یا بانک درگیر شود.مطمئنا سازمان‌های که خارج از صنعت تبلیغات هستند با ورود به این حوزه باعث عقبگرد تبلیغات خواهند شد و این ضربه بزرگی به این صنعت وارد خواهد کرد.

در این باره حتما تخصص‌ها در هم رفته و مشکلات اساسی در این حوزه پیش خواهد آمد و سازمان‌هایی مانند اپراتورها و... در کار تبلیغات دخالت کرده و جهت اصلی آن را تغییر می‌دهند. این درحالی است که امسال سازمان صدا و سیما پیش‌بینی کرده که تا پایان سال 1000 میلیارد جذب کند؛ پیش‌بینی ای که تا به امروز تحقق نیافته و سازمان فقط توانسته 800 میلیارد بودجه جذب کند.

کشورمان با رکود اقتصادی روبه‌رو است و فشار زیادی به شرکت‌ها و صنعتگران خصوصی وارد است و سازمان‌های دولتی نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستند و توان پرداخت هزینه‌های تبلیغاتی خود را ندارند. با این توصیفات برنده مزایده امسال به نوعی بازنده این مزایده نیز خواهد بود. البته اگر وضعیت اقتصادی کشورمان به یکباره متحول و شرایط ایده‌آل شود شاید برنده مزایده، برد زیادی کند ولی با شرایط فعلی امیدی به افتادن این اتفاق نیست.

 

خصولتی شدن سازمان صداوسیما به جای خصوصی شدن

بادکوبه در پاسخ به این سوال که آیا تصمیم برگزاری مزایده بدون حضور شرکت‌های تبلیغاتی گرفته شده و آیا نظرات آنها اعمال شده است یا خیر، می‌گوید: این مزایده توسط کارشناسان بخش‌های مختلف سازمان طراحی شده و بعد از طراحی در جلسه‌ای با حضور 20 شرکت اول تبلیغات و تمامی فعالان حوزه رسانه‌داری مطرح شده‌است. بعد از مطرح شدن، شرکت‌های تبلیغاتی موارد مختلفی از دغدغه‌های خود را مطرح کردند ولی کارشناسان عنوان می‌کنند که خصوصی‌سازی سازمان صداوسیما شیوه درستی است و سازمان از این طریق می‌تواند مشکلات مالی خود را برطرف کند.

شرکت‌های تبلیغاتی پیشنهاد دادند که کنسرسیومی با حضور شرکت‌های اول این حوزه شکل بگیرد. به هرحال با اینکه دغدغه‌های فعالان این عرصه نیز در طرح اعمال شده ولی باز طرح قابل قبول شرکت‌های تبلیغاتی نیست و به نظر اجرایی شدن آن با این حالت سخت است. مخاطبان تلویزیون این روزها گزینه‌ای برنامه‌ها را مشاهده می‌کنند. بادکوبه در پایان می‌گوید: فعالان تبلیغات از خصوصی شدن سازمان صدا وسیما استقبال می‌کنند اما همین فعالان نگران خصولتی شدن این سازمان هستند. اینکه مزایده‌ای به نیت خصوصی‌سازی برگزار شود و باز سازمانی دولتی یا نیمه‌دولتی برنده مزایده شود، نه‌تنها کمک‌کننده نیست، بلکه آسیب زیادی به این حوزه خواهد زد.

اگر سازمانی، صداوسیما را فقط به نیت داشتن رسانه در اختیار بگیرد و توجهی به سوددهی آن نداشته باشد، خسارتی جبران‌ناپذیر به صنعت تبلیغات خواهد زد. با توجه به وضعیت حال حاضر، چابک عمل کردن آژانس‌های تبلیغاتی برای صدور برندهای ایرانی به کشورهای مختلف مهم است. امیدوارم بزرگ‌ترین مزایده تاریخ تبلیغات ایران به بهترین شکل اتفاق بیفتد و فعالان عرصه تبلیغات ایران بهترین بهره‌برداری را از این مزایده کنند.

 

خصوصی‌شدن خوب است به شرطی که تراست اقتصادی شکل نگیرد

دکتر حسین خطیبی درباره مزایده اخیر سازمان صدا و سیما می‌گوید: خصوصی‌سازی در بخش‌های مختلف دولت همیشه مورد تایید ارگان‌ها و افراد فعال در اقتصاد بوده ‌است اما به شرط اینکه خصوصی‌سازی باعث شکل‌گیری تراست در اقتصاد یک کشور نشود یعنی نباید روند خصوصی‌سازی به‌گونه‌ای باشد که قدرت از دست دولت گرفته و به دست قدرت دیگری در بخش خصوصی سپرده شود. حال اگر در این میان دولت به منظور خصوصی‌سازی در نظر بگیرد که بخشی تخصصی را واگذار کند، اوضاع پیچیده‌تر می‌شود.

چون نمی‌توان واگذاری یک بخش تخصصی را با ابعاد مالی سنجید و فقط بر این اساس که شرکت یا سازمان توان مالی دارد، عهده‌دار یک واحد تخصصی شود. در نتیجه برای برگزاری چنین مزایده‌هایی علاوه بر توان مالی باید توان تخصصی سازمانی را که قرار است بخش مورد نظر به آن سپرده شود، در نظر گرفت. خطیبی درباره حضور یک بانک یا اپراتور در این مزایده می‌گوید: بانک‌ها یا اپراتورها فقط می‌توانند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند، آنها تخصصی در این زمینه ندارند که بخواهند وارد عرصه تبلیغات شوند.

شغل بانک فروش آگهی و اظهارنظر در این باره نیست، شغل بانک واگذاری اعتبارات است. بانک باید اعتبارسنجی کند و براساس آن سپرده واگذار کند.این گفته‌ها در مورد اپراتورها نیز صدق می‌کند. پس بانک‌ها و اپراتورها با توجه به شرایط فقط می‌توانند در بخش مالی این مزایده وارد شوند ولی در زمینه تخصصی ورود آنها به صلاح صنف تبلیغات نیست.

خطیبی می‌گوید: در حال حاضر شرکت تبلیغاتی که شرایط مالی تامین بودجه این مزایده را داشته باشد، وجود ندارد ولی می‌توان با اجرای برخی راهکارها این بودجه را تقسیم‌بندی و جذب سازمان کرد. خطیبی در پایان می‌گوید: مطمئنا اگر این مزایده بخواهد اجرایی شود، نیاز به کارشناسی بیشتر دارد و امیدوارم روند اجرای این مزایده به شکلی باشد که باعث ارتقای این صنعت شود.