شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، بدون شک یکی از بیشترین‌ مراجعات حضوری مردم در بیرون از منزل متعلق به بیمارستان‌ها، مطب‌ها و مراکز پزشکی است. مراجعاتی که صرف نظر از تردد درون و برون‌شهری، حضور فیزیکی و شلوغی مضاعفی را در این مراکز به همراه دارد و دارای حجم بالایی از بوروکراسی اداری یا رد و بدل کردن کاغذهای اداری و مالی خسته‌کننده برای مراجعه‌کنندگان است.

با وجود اینکه توسعه تکنولوژی سال‌ها است در دنیا محقق شده و بسیاری از کشورها برای سهولت روندهای اداری خود از تکنولوژی‌های نوین استفاده می‌کنند اما در ایران برای تشکیل پرونده در بسیاری از مراکز درمانی هنوز هم از سیستم دستی و انباشته شدن بر حجم پرونده‌های آرشیو بیمارستانی تبعیت می‌شود. اگرچه در سال‌های اخیر بارها اعلام شده که به روز‌کردن سیستم‌های جامع الکترونیک برای بخش سلامت امری ضروری است، اما به دلیل ناهماهنگی بین دستگاه‌ها و نبود زیرساخت‌های فناوری اطلاعات اجرای چنین طرح‌هایی هربار به عقب رانده شده است. حالا بعد از گذشت نزدیک به 10 سال از روزی که نیاز به سیستم‌های الکترونیکی در مراکز پزشکی احساس شد سازمان تامین اجتماعی قصد دارد نسخه الکترونیک را به‌صورت آزمایشی و در استان یزد به مرحله اجرا بگذارد. طرحی که قرار است برای انجام اموری همچون تجویز نسخه پزشکان از سیستم‌های الکترونیکی کمک گرفته شود و بر اساس آن هر بیمار با مراجعه به مراکز درمانی بتواند با ارائه کارت ملی نسخه الکترونیک دریافت و به وسیله آن کار دریافت دارو، آزمایشات و دیگر امور مربوطه را انجام دهد. هرچند این طرح در حال حاضر به‌صورت محدود و تنها برای بیماران خاص و تنها در یک استان انجام می‌شود تا در صورت رسیدن به موفقیت برای تمامی بیمه شدگان تعمیم یابد.

سید تقی نوربخش، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام می‌کند که پس از ارائه نسخه الکترونیک هر بیمار می‌تواند با ارائه کارت ملی اقدام به دریافت دارو از همه داروخانه‌های سراسر کشور کند. حتی بر‌اساس این طرح اگر پزشک نیاز به تکرار مدت استفاده دارو را مجاز بداند می‌تواند با مشخص کردن دوره استفاده در نسخه الکترونیک مراجعه بعدی بیمار را به پزشک مرتفع کند. همچنین در این سیستم از بیمار شماره‌ای برای بررسی دقیق از نحوه دریافت نسخه و دارو دریافت می‌شود و پس از آن در صورت تحویل دارو پیامک‌هایی مبنی بر صحت دریافت دارو ارسال می‌شود. اما استفاده از این سیستم باید برای مراکزی تعبیه شود که مشکلی در اتصال به اینترنت نداشته باشند و تمامی مراکز مرتبط نیز برای دریافت اطلاعات باید آن را به وسیله نرم افزار مربوطه از سرور دریافت کنند. بنابراین با کوچکترین اشکال در این زمینه ثبت نسخه الکترونیک در سرور با مشکل مواجه می‌شود. مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در این زمینه می‌گوید: «‌تا رفع چنین مشکلاتی به‌صورت هم زمان از دفترچه‌های بیمه درمانی نیز برای این افراد استفاده می‌شود، چراکه مشکل جدی در کشور نبود زیرساخت‌های لازم در زمینه فناوری اطلاعات است که اجازه ارائه خدمات درمانی به بیماران بدون قطع اینترنت را نمی‌دهد؛ چرا که در حوزه درمان حتی پنج دقیقه قطعی اینترنت قابل پذیرش نیست، هرچند با وجود چنین مشکلاتی این سازمان نیاز به یک سیستم آفلاین و آنلاین دارد که برای این موضوع نیز اقدامات لازم در حال انجام است.»

صرف 18 میلیارد تومان هزینه در سال 88

به گفته نوربخش در سال 88 و در دولت دهم زمانی که بار دیگر قرار بود این طرح به مرحله اجرا درآید مبلغ 18 میلیارد تومان برای اجرای آن هزینه شد. پیش از این هم در سال 85 اجرای چنین طرحی مطرح شد اما هزینه‌ای در بر نداشت. مدیرعامل تامین اجتماعی درباره هزینه‌های در نظر گرفته برای اجرای این طرح می‌گوید: «سازمان تامین اجتماعی برای اجرای این پروژه تا‌‌کنون اعتبار چشمگیری هزینه‌ نکرده بلکه این سازمان با اتکا به کمیته فاوای مستقر در سازمان و نیروی انسانی موجود اقدام به اجرای این طرح کرده است. بنابراین در فاز اول اجرای این طرح با حذف دفترچه‌های بیمه تامین اجتماعی گرفتن دارو به وسیله این سیستم برای بیماران آسان‌تر می‌شود و همچنین با اجرای این طرح سازمان تامین اجتماعی می‌تواند بررسی دقیق‌تری درباره نحوه هزینه‌های انجام شده داشته باشد.» به گفته نوربخش، این سازمان پیش از این نیز با اجرای پرونده الکترونیک در ارتباط با سازمان هدفمندی یارانه‌ها بود تا اطلاعات اشخاص را اخذ کرده و نسبت به بررسی وضعیت بیمه شده‌ها و برآورد هزینه‌ها اقدام کند. او می‌گوید: «تمامی اطلاعات در دیتا سنتر سازمان تامین اجتماعی تجمیع خواهد شد و به محض وصل شدن سیستم‌های یکپارچه نسخه الکترونیک آنها منتقل و مورد استفاده قرار می‌گیرند.»

سیم‌کارت سلامت، شاید وقتی دیگر

اما نسخه الکترونیک یک طرح پیش‌زمینه‌ای برای اجرای سیم‌کارت سلامت است که پیش از این وعده داده شده بود. طرحی که بر‌اساس آن قرار است اطلاعات بیمه‌ای افراد در یک سیم‌کارت مشخص ذخیره‌سازی شود و البته که برای اجرای آن زمان مشخصی در نظر گرفته نشده است، چراکه هنوز زیرساخت‌های اجرایی مهیا نیست و پیش از همه اجرای فاز سراسری نسخه الکترونیک هم خود زمان مشخصی ندارد. مدیرعامل تامین اجتماعی در این زمینه می‌گوید:« در صورت اجرای سیم‌کارت سلامت باید تمامی اطلاعات در سیم‌کارت افراد ذخیره‌سازی شود. این طرحی است که در تمام کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد و سیم‌کارت‌ها حالا دیگر حاوی تمامی اطلاعات افراد است و مثلا فرد با ورود به فرودگاه با استفاده از یک سیم‌کارت الکترونیک تمامی اطلاعات مورد نیاز را ارائه می‌کند.»

اما با اجرای طرح سیم‌کارت سلامت شرکت رایتل قرار است اجرای آن را برعهده بگیرد. شرکتی که گفته می‌شود مشترکان آن کمتر از دو اپراتور اول و دوم کشور است و بنابراین نیاز است سیم‌کارتی جدید برای مشترکانی که عضو رایتل نیستند، تعبیه شود. نوربخش درباره انتخاب رایتل برای اجرای طرح سیم‌کارت سلامت می‌گوید: «رایتل شرکت صد درصدی متعلق به بیمه‌شده‌های تامین اجتماعی است؛ بنابراین اگر این شرکت به منفعتی در قبال اجرای این پروژه برسد این منفعت به خانواده سازمان تامین اجتماعی بر‌می‌گردد و اصرار ما بر این است که اپراتور متعلق به سازمان این طرح را اجرایی کند.» او درباره اینکه خرید سیم‌کارت‌ها برای بیمه‌شدگان تامین اجتماعی چه میزان هزینه در‌بر‌دارد، می‌گوید که سیم‌کارت جدید برای بیمه شدگان کاملا رایگان خواهد بود و هیچ هزینه‌ای برای آنها ندارد.

به گفته نوربخش، در صورت واگذاری این طرح به دیگر اپراتورها انتقال دیتا به اپراتورها هزینه زیادی برای سازمان در برخواهد داشت؛ درحالی‌که انتقال داده به شرکت رایتل یک انتقال بین سازمانی است که هزینه‌ای برای سازمان ندارد. او وعده می‌دهد که اجرای چنین طرحی از سوی اپراتور متعلق به سازمان تامین اجتماعی در جهت منفعت خانواده این سازمان است؛ چراکه بر خلاف ادعای منتقدان شرکت رایتل یک شرکت ورشکسته نیست و در صورت ورود به این طرح تعداد مشترکان آن به 5 میلیون نفر خواهد رسید. او می‌گوید که در صورت اجرای این طرح توسط رایتل هیچ اعتباری در اختیار این اپراتور قرار نمی‌گیرد و این شرکت باید خود سرمایه‌گذاری‌های لازم را در این زمینه انجام دهد. نوربخش معتقد است: «در صورت ورود رایتل به این طرح این شرکت به اپراتور اول کشور تبدیل می‌شود. البته هنوز فاز اجرایی این طرح نهایی نشده و ممکن است به این نتیجه برسیم که اطلاعات در همین دیتا سنتر باقی بماند. با این حال ما اعلام می‌کنیم که از اجرای این طرح از سوی شرکت رایتل حمایت می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم سرمایه‌ای که قرار است سودی برساند بیرون از خانواده تامین اجتماعی هزینه شود. این حمایت تا جایی پیش خواهد رفت که رایتل به اپراتور اول کشور تبدیل شود»»

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 3625