شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- شاید بتوان گفت که نقطه مشترک و حلقه اتصال حوزه روابط عمومی و ارتباطات و بانکداری اسلامی مقوله اخلاق و اخلاق محوری است. به همین دلیل در نظام بانکداری اسلامی محور همه امور بر اساس عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی است و از همین رهگذر آنچه به عنوان مبدأ و اصل در بحث عملیات بانکی و خدمات رسانی در این عرصه شکل می گیرد مقوله پرداختن به ارزش های اعتقادی و دینی و حوزه اخلاق و اخلاق محوری و فعالیت عالمانه و آگاهانه با رویکرد اخلاق گرایانه به عنوان شالوده فعالیت بانکی در عرصه بانکداری اسلامی می باشدکه روابط عمومی و حوزه های ارتباطی بانک نیز در مقوله ای ارزشی مانند بانکدار اسلامی باید چنین رویکرد و مسیری را فرا گام خود برای کسب موفقیت در ماموریت های محوله قرار دهند.

البته چنین نگاه و ارائه تصویری از روابط عمومی به دلیل آن که نگاهی ارزشی و ارزش مدارانه است،‌ ممکن است در کشورها و سیستم های حکومتی مختلف حتی با داشتن اشتراکاتی مانند متفاوت از هم باشد. کما این که در کشوری مانند مالزی که مدعی داشتن بانکداری اسلامی حداقل در بخشی از اقتصاد خود هستند و بانک اسلام نیز در این کشور فعال است، ‌رویکردی متفاوت با کشوری مانند عربستان سعودی دارند و همین رویکرد در برخی شعب بانکداری در کشور ترکیه به گونه ای دیگر است.

اما شکی نیست که روابط عمومی اسلامی نباید و نمی تواند مبتنی بر اخلاق و ارتباطات بر پایه اصول و ارزش های اعتقادی و دینی نباشد، زیرا در پیشینه و فرهنگ این مکتب(اسلام) امری که گوهر اخلاق در آن مورد توجه قرار نگرفته باشد،‌ نمی تواند حرکتی سازنده و موثر را در دستور کار خود قرار دهد. اصلی وجود دارد که گفته می شود،‌ کسب هر گونه نتیجه نهایی در مسیری با عنوان " ارتباط بدون اخلاق " پسندیده و شایسته نیست و دست اندرکاران روابط عمومی بایستی در تمامی مراحل فراگرد ارتباطی، مفهوم اخلاق را به دقت مورد توجه قرار داده و اخلاق را بعنوان صفتی ممتاز و متمایز کننده در ارتباطات اسلامی مورد بهره برداری قرار دهند.

به همین جهت است که در بانکداری اسلامی و روابط عمومی و حوزه مدیریت ارتباط با مشتری توجه به اصول و ارزش های اخلاقی محور همه امور است و در فرآیندی توسعه یافته و در صحنه های خدمت مبتنی بر گفتگو، در واقع مدیریت تکامل اخلاقی است که خود را در رفتار و گفتار تک تک مشتریان، تک تک کارکنان و تک تک مدیران نشان می دهد.

ضمن آن که شکل گیری و تحقق بانکداری اسلامی مستلزم یک رویکرد کاملاً شفاف اطلاع رسانی و سیری ترویجی برای تبدیل از یک خط مشی برنامه ریزی شده به یک رفتار و فرهنگ تثبیت شده است.

از سویی دیگر شالوده و اساس کار در بانکداری اسلامی، زمینه ای سفارش شده در دین مبین اسلام با عنوان قرض الحسنه و سرمایه گذاری برای ایجاد یک کسب و کار مشخص و معلوم در چارچوب و ضوابط دینی و اعتقادی است به همین جهت در بانکداری اسلامی تمرکز و تکثر ثروت در دست یک عده خاص معنا و جایگاهی ندارد.

همین است که در چنین نظامی جایگاه و نقش روابط عمومی به گونه ای، مهم و نقش آفرین می شود که اساسا می توان در میان انواع بانکداری،‌"بانکداری اسلامی با رویکرد روابط عمومی و ارتباطات" را به عنوان گونه ای خاص از بانکداری مطرح و بر اساس خط و مشی های تبیین شده در آن با رویکردی خاص که شاید مهمترین ویژگی آن ایجاد ارتباط شفاف با مشتریان و سرمایه گذاران باشد، طرحی نو در انداخت.

حفظ حقوق و شان مشتری،‌ ایجاد جایگاه حقوقی مشخص با حقوق قانونی معین و روشن، نگاه مشاوره ای در خدمت به مشتریان و سرمایه گذاران و کمک به آنان برای تشخیص موقعیت های ممتاز و درست برای سرمایه گذاری در چنین نظامی می تواند از اولویت های کاری آن بانک باشد. در واقع در چنین رویکردی ایجاد ارتباط سالم و سازنده و پیوندی وثیق و مبتنی بر اعتماد، لزوم وجود عنصر روابط عمومی و ارتباط را در تک تک اجزای چنین سیستمی ضروری و غیر قابل اجتناب می سازد و شرایط کلی آن ایجاب می کند که روابط عمومی نه به عنوان واحدی جداگانه و با نقش اداری و تشریفاتی،‌ بلکه به عنوان بستری جهت روان شدن امور اصلی بانک در بین همه اعضای آن جاری و ساری شود.

گاه ممکن است در یک بانک که با عنوان و مشخصه بانکداری اسلامی شناخته می شود،‌حتی به یک تابلو و واحد خاص و مشخصی به عنوان و نشانه روابط عمومی و ارتباطات بر نخوریم،‌ اما لازمه تدوام حیات چنین موسسه و بنگاه مالی که می خواهد مبتنی بر معارف و آموزه های اسلامی باشد، ‌نیازمند آن است که موضوعی به عنوان روابط عمومی به مفهوم جایگاهی برای نمایندگی مشتری در بانک و مدعی العموم بانک در میان مشتریان و جامعه در رفتار و عملکرد اعضای آن جلوه کند تا بتواند عنوان بانکداری اسلامی را با افتخار و سربلندی بر عنوان و فراز آن موسسه و یا بنگاه مالی و اقتصادی حمل و نصب نماید.

خلاصه کلام این که بانکداری اسلامی به دلیل آن که نوعی سیستم بانکداری مبتنی بر قوانین اسلامی، نظریات اقتصاددانان و کارشناسان علوم بانکی و علمای اسلام است نیازمند مولفه اخلاق و ارزش های اخلاقی پیشرو و ممتاز است و اگر مولفه های اصلی بانکداری اسلامی را حذف ربا از تمامی عملیات بانکی و انطباق عملیات بانکی با موازین شرعی بدانیم، و اساس بانکداری اسلامی، تسهیم سود، مشخص بودن مسیر مصرف منابع و نظارت بر عملیات بانکی باشد،‌ روابط عمومی بانک اسلامی جایگاه و منزلتی دارد که مشتریان تنها با وجود چنین عنصری می توانند ضمن بیان نیازهای خود،‌ پاسخگو و همراه با سیاست های کلان موسسه ای که خود در آن مشارکت دارند معادله ای برد ـ برد را بر اساس سیاست های عادلانه اقتصادی در معنای اسلامی آن رقم زنند.  انشاء ...
 

دکتر مهدی باقریان

رییس انجمن متخصصان روابط عمومی

منبع مرجع:  شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)