شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- «سید فرید قاسمی» نویسنده، پژوهشگر مطبوعات و حافظه گویای مطبوعات ایران در گفت و گوی اختصاصی با شارا، دکتر یونس شکرخواه منتخب ششمین جایزه بین المللی دکتر نطقی را مدرن ترین سنتی می داند که در نوع خود بی نظیر است. به این جهت که ایشان با نسل های گوناگون روزنامه نگاری کارکرده و ابزار چاپ متنوع را دیده است. ایشان از روزنامه نگاری کاغذی به سمت روزنامه نگاری آنلاین رفته و در این عرصه پیشگام بوده است. بخشی که از نظر می گذرانید، توصیف حافظه مطبوعات ایران درباره پدر علم روزنامه نگاری آنلاین ایران است:

پهنای دانش، ژرفای معرفت و میزان فضل و کمال دکتر شکرخواه را بیشتر دوستان صمیمی و همکاران قدیمی ایشان می دانند. دکتر شکرخواه را می توان از منظرهای گوناگون دید، از منظر رسانه نگاری، یک دوره 34 ساله را که از یکشنبه 24 آبان ماه سال 1360 با چاپ اولین ترجمه ایشان در صفحه خارجی روزنامه اطلاعات با امضای یونس-ش دوره رسانه نگاری شروع می شود تا به امروز که سکان دار همشهری آنلاین هستند.

 از منظر کتاب نویسی یک دوره 24 ساله را می توان مرور کرد. از کتاب واژه نامه پژوهش های ارتباطی و رسانه ای که در سال 1370 به وسیله مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها منتشر شد تا آخرین کتاب ایشان که چند هفته قبل با عنوان گرافیک اطلاع رسان به وسیله همان مرکز منتشر شد. اما ترجیح من این است که به جای خَلق شکرخواه از خُلق شکرخواه حرف بزنم. هرکسی که از نعمت و برکت دوستی با دکتر شکرخواه برخوردار بوده است، به درستی می داند که مصاحبت با دکتر شکرخواه آرامش آفرین است، در دوستی دوام دارد، در معاشرت الگو است، اهل تکبر نیست، خودش را سریع با محیط وفق می دهد، شیفته و دلبسته کار است، ذوق و قریحه و دانش گستری را با چاشنی شیرین زبانی درآمیخته است. به عکس کسانی که خودشان هم نمی دانند چه می گویند، دکتر همیشه می داند چه می گوید و در واژه واژه صحبت خود دقت دارد.

 دکتر شکرخواه خوش محضر است و محفلی دل پذیر دارد و بنا به اقتضای جمع سخنان دلنشینی به زبان می آورد. گاهی اوقات دکتر شکرخواه نادانی عامدانه ای دارد، این نادانی عامدانه را بر فاضل نمایی عالمانه ترجیح می دهد به این دلیل که از شر'و شور گریزان است. با محیط سازگار است، با همه همکاران خود از سطح تا ذیل تفاوتی برای ایشان ندارد و با همه رفتار یکسان دارد. به یادگیری زبان های خارجی بسیار علاقه مند است. علاقه مند است که با شهرستانی ها با همان زبان شهرشان صحبت کند. به گویش ها و زبان ها و لهجه های ایرانی هم بسیار علاقه مند است و سریعتر از دیگران زبان را یاد می گیرد. واقعیت قضیه این است که دکتر شکرخواه می توانست بیش از این مؤثر باشد، اما حقیقت این است که از یک سال هایی شوق باطنی وی فرو نشست و علت آن را باید از خود ایشان پرسید. وی هیچگاه نتوانست آنچه را که از سرچشمه می گیرد و در دل نهفته دارد، به درستی و به طور کامل به دانشجویان خود منتقل کند.

دکتر شکرخواه در ترجمه به جای اینکه خود را درگیر معادل سازی و لغت تراشی کند، سعی می کند مفاهیم و رویه ها را در عمل بومی سازی کند، به سخن نو دلبستگی دارد. هرچه نوتر برای او بهتر. مستمع است که ایشان را بر سر ذوق می آورد. ایشان مراقبت عجیبی از پیرمرد و کودک درون خود دارد و نگاه دار و نگهبان این دو است و به موقع هر کدام را به کار می برد. شاید بتوان گفت در جلسات رسمی پیرمرد شکرخواه و در محیط های غیر رسمی و دوستانه کودک درون وی زنده می شود.

اگر بخواهم دکتر شکر خواه را در چند جمله توصیف کنم می گویم دکتر شکر خواه مدرن ترین سنتی است که در عمر خود دیده ام. در آستانه 50 سالگی دکتر شکرخواه به مناسبت سالروز تولد او مطلبی در روزنامه شرق نوشتم که بعدها در گزیده مقالات و گزارشات خود در کتاب مطبوعات ایرانی آمده است. بخشی از نوشته خود را می خوانم: در آستانه 50 سالگی دوست بسیار عزیزی هستیم که 30 سال است می گوید 20 سال دارم. دکتر یونس شکرخواه را می گویم، همه به جایگاه علمی وی وقوف دارند. بر سر آن نیستم از تحصیلاتش، کتاب هایش، مقالاتش، شاگردانش، پیش گامی هایش و آنچه که دیگران مطلع هستم، نکته ای را یادآور شوم، بلکه می خواهم به خصلت های فردی و معرفتی او بپردازم. با وجود همه تفاوت هایمان که او شرقی است و من غربی. مرادم شرق و غرب کشور است. او خلوت گزین با مولوی و من حافظ خوان. او ریشو و من بی ریش، او استقلالی و من پرسپولیسی، او آینده شناس و من گذشته پژوه، او را با فانی و باقی کاری نیست و من در پی هر دو و ده ها تفاوت دیگر که هیچ یک از این تفاوت ها پس از سالها نه تنها کوچکترین خدشه ای به دوستی برادرانه مان وارد نیاورد، بلکه اسباب مزاح و خنده را گرم کرد و به یک روح در دو بدن تعبیر می شدیم. همیشه و همواره گفتار و رفتار یکسان ما حیرت اطرافیان را برانگیخت و نفاق افکنان حرفه ای را مإیوس ساخت. دکتر یونس از نوادری است که فقط با عمق دوستی در می یابیم که پشت عینک و ریش انبوهش، دنیایی از صفا و صمیمیت و خلوص و انسانیت نهفته است.

معنای وارستگی را باید با او فهمید. در اندوه دیروز و فردا نیست. شهرت و محبوبیت را توأمان دارد اما با این دو دکان داری نکرده و نمی کند. کینه، بغض، حسد و ناسازگاری در او راه ندارد. بردبارانه نمی رنجد و نمی رنجاند. زمان غصه خوری و نشاطش را می دانم. در این سالها در عمق چشمانش غمی نهفته است. صدای ساز نوازنده دوره گردی را که می شنود اشک را پنهان می کند و لطیفه های ریزه میزه شلیک خنده او را به آسمان می رساند. شیرین زبانی است که تلخ بیانی ندارد. افزون بر نجابت ذاتی، متانت قلمی هم دارد و همه حرفش را هیچگاه نمی نویسد. او عدالت گستری را همراه با دانش گستری می خواهد. اهل تفکر است. ایده هایش در قالب های تنگ نمی گنجد. برای هر مقوله ای تعریف خاص خود را دارد و شاهراه را از کوره راه به خوبی تشخیص می دهد. با این همه جفا می بیند و وفا می کند.

او به خوبی می داند اکنون قطار ارتباطات در ایران در کدام ایستگاه روزگار می گذراند. به خاطر علم و پیشرفت جامعه دعوت ها را می پذیرد. رویه های تلخ را می فهمد اما چون دور از هیاهو است، خویشتن دارانه گاه سکوت و گاه دوری گزینی را پیشه می کند.ده ها پرسش دانشجویان و علاقه مندان را در خیابان و بیابان پاسخگو است و چون حرمت پرسنده را نگاه بان است، بر شمار دوستان و دوست دارانش افزوده می شود. برای یونس مهم نیست که پرسنده ارزشی نویس است یا ورزشی نویس. او علم را برتر از خط کشی های زمانه می داند. در زندگی خصوصی نیز حکایت ها دارد که مجال طرحش نیست. تصور می کنم که نگاه او به دو روزه عمر چنین است:

حباب آسا چـنان بر چشـمه ی هسـتی، سبک بنشــین...که گر چین بر جبین زد از نسیـمی، خیـمه برچینـی

بساط عمر نیرزد به زحمت چیدن...چه چیدنی که باید نچیده برچیدن

به دلیل اینکه دکتر شکرخواه در مطبوعات کارهایی می نوشت و ترجمه می کرد و من هم کارهایی می نوشتم، تقریباً با اسم یکدیگر آشنا بودیم. ولی سرآغاز دوستی که تا به امروز استمرار دارد، به اولین سالهای انتشار مجله رسانه بر می گردد و از آن تاریخ تا به امروز این دوستی به همان قوت و قدرت ادامه دارد.

دکتر از شما به عنوان حافظه گویای مطبوعات ایران و برجسته ترین صاحب نظر در زمینه تاریخ مطبوعات ایرانیان می کنند. به نظر شما دکتر شکرخواه در تاریخ مطبوعات ایران چه جایگاهی دارد و شما چه جایگاهی را برای ایشان قایل هستید؟

 با تمامی بررسی ها و مطالعات خود به این جمع بندی رسیدم که دکتر شکرخواه در نوع خود بی نظیر است. به این جهت که ایشان با نسل های گوناگون روزنامه نگاری کار کرده است. ابزار چاپ متنوع دیده است. به این معنا که ایشان از روزنامه نگاری کاغذی به سمت روزنامه نگاری الکترونیک رفته است و در این عرصه پیشگام بوده است. امروزه هنگامی که روزنامه نگاران برجسته تاریخ ایران را مرور می کنم، می بینم دکتر شکر خواه تمامی نسل روزنامه نگاری ایران را دیده و از طرفی هم سر پلی برای روزنامه نگاری ایران بوده است و به دلیل احاطه و تسلطی که به زبان انگلیسی دارد، می تواند تازه ها را برای روزنامه نگاری ایران ترجمه کند.

خدمت دیگر دکتر شکر خواه نسل پروری است. بسیاری از دانشجویانی که روزگاری دانشجوی ایشان بودند، امروز از فعالان عرصه رسانه هستند. چه در رسانه های دیداری و شنیداری و چه در رسانه های نوشتاری و از این جهت هم دکتر شکرخواه حق عظیمی به گردن روزنامه نگاری ایران دارد. ولی از یک طرف باید واقعیت ها را گفت که حسادت ها همیشه باعث می شود که انسانها آسیب ببینند یا مسیر خود را تغییر دهند و یا تمام حرفی را که دارند، بر زبان نیاورند. دکتر شکر خواه به دلیل اینکه آدمی با هوشمندی بسیار بالا است، گاهی اوقات که احساس می کند قدش بلندتر از معمول می شود، خودش قد خود را کوتاه می کند و این ممکن است برای دکتر شکر خواه برکت باشد اما برای جامعه یک خسران است. دکتر شکرخواه از آدم هایی است که هیچگاه دانش و توانمندی او نتوانست ظهور پیدا کند.

خاطره ای از سالهایی که با دکتر شکرخواه کار کردید را به یاد می آورید؟
- مدیریت فکر و ذهن دکتر شکرخواه بسیار منسجم است. تمامی خاطراتمان شیرین است. در کنار دکتر شکرخواه بودن آرامش آفرین است. در روزگاری که پلشتی و زشتی از در و دیوار بالا می رود، اگر شما یک همکار داشته باشید که به او اعتماد داشته باشید، نعمت بسیاری است که باعث می شود ذهن معطوف به کار شود و راندمان کاری بالا برود. یکی از ویژگی های دکتر شکرخواه این است که در محیط کار با ایشان دیگران آرامش دارند، می توانند خلاقیت های خود را نشان دهند.

منبع مرجع:  شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)