شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- مسعود کوثری چهره شناخته‌شده حوزه ارتباطات است که تحقیق‌ها و پژوهش‌های کاربردی وی با موضوع فرهنگ سایبر، فرهنگ مردم‌پسند، توسعه فرهنگی و... منبع اطلاعاتی بسیاری از آموزش‌های دانشگاهی و آکادمیک به شمار می‌آیند. کوثری در گفت‌وگو با پنجاه‌و‌دومین شماره ماهنامه مدیریت ارتباطات- شهریور93- از فرصت‌ها و تهدیدهای فضای سایبری برای جامعه ایرانی گفته و تأکید کرده است: فضای سایبر، فرصت تجلی، بازنمایی و خوداظهاری به زن ایرانی داده است.
بخش‌هایی از دیدگاه‌های کوثری را می‌خوانید:
- فضای سایبر با تلفن همراه به ایران آمد. به عبارتی دیگر تعامل بدنه اصلی مردم با فضای مجازی در شهرها و روستاها از طریق تلفن همراه بود و می‌توان گفت تلفن همراه کار بزرگ‌تری از شبکه اینترنت در کشور ما انجام داد.
- حالا که نرم‌افزارهایی مثل وایبر آمده، افراد مختلفی مانند زنان خانه‌دار یاد گرفته‌اند وارد این فضا شوند و عکس و پیغام بگذارند، در صورتی که آنها به صورت بالقوه نمی‌توانستند از طریق اینترنت به اطلاعات مختلف دسترسی داشته باشند اما با وایبر یا اپلیکشن‌های دیگر به راحتی کار می‌کنند.
- نکته جالبی که در این میان وجود دارد این است که یادگیری زنان در سن میانسالی برای استفاده از نرم‌افزارها بیشتر از مردان است و آنها جلوتر هستند و این نشان می‌دهد که موبایل نقش اینترنت را برای این گروه بازی کرده است. البته در این میان ممکن است برای نوجوان‌هایی که در این شرایط به دنیا آمده و با اینترنت بزرگ شده‌اند، این موضوع عادی باشد اما برای نسلی که وقتی اینترنت به ایران آمد، 20 یا 30 سال سن داشتند، موبایل نقش مهم‌تری را در آموزش دنیای مجازی جدید فراهم کرده و با اپلیکیشن‌های جدید این نقش پررنگ‌تر شده است.
- زنان ولع بیشتری برای کار کردن با این نرم‌افزارها از جمله وایبر دارند. در این بین این مسأله مطرح می‌شود که در کار کردن با این نرم‌افزارها خیلی از مسائل در روابط خانوادگی به سطح نرم‌افزار و شبکه می‌آید. یعنی اگر در قدیم کسی دختر عموی خود را سالانه در مراسم و جشنی می‌دید و از طریق اطلاعات فامیلی می‌توانست درباره او خبر کسب کند، الان خیلی ساده‌تر از طریق وایبر می‌تواند از او خبردار شود. الان عکس‌هایی از او می‌بیند که قبلاً ممکن بود سال‌ها طول بکشد تا ببیند و سرعت روابط و کنترل اجتماعی خیلی افزایش پیدا کرده است. در این میان با توجه به اینکه جامعه ما تمرین ندارد، وقتی به این سطح می‌آید ممکن است اشتباهاتی نیز رخ بدهد. مثلاً یک لطیفه نامناسب را برای گروهی از همکاران خود ارسال می‌کند و این موضوع می‌تواند تعادلات زیادی را به هم بریزد از جمله تصور آدم‌ها نسبت به فرد و تصور فرد نسبت به خود. گاهی نیز دعوا و دل‌خوری‌هایی نیز در کنار آن ایجاد می‌شود. حتی گاهی پیش آمده عکس‌هایی که خیلی خصوصی بوده در اثر یک اشتباه به گروه‌های غیرخویشاوندان ارسال شده است. این عدم تمرین مسائلی را به سطح شبکه‌های قابل کنترل می‌آورد که ما در سنین میانه هنوز تمرینی برای آن نداریم.
- از طرف دیگر به نظر می‌رسد زن ایرانی در یک نقطه تاریخی قرار دارد و آن نقطه این است که تاکنون هیچ فرصت تجلی، بازنمایی و خوداظهاری نداشته و حالا این فرصت به وجود آمده است. در این میان یک سؤال به وجود می‌آید، اینکه حالا او می‌خواهد با این امکانات چه استفاده‌ای کند؟ گاهی در عکس‌ها می‌بینم که روسری‌اش را به نحوی روی سرش قرار می‌دهد که انگار روسری ندارد ولی دارد و فقط سایه است. او فرصت اینکه خصوصیات خود را به نمایش بگذارد و بگوید که من چه شخصی، با چه ویژگی‌ها و مهارت‌هایی هستم، برایش فراهم شده است. اینجا این مسأله پیش می‌آید که خانواده سنتی‌تر ما که افراد میانسال در آن زندگی می‌کنند، برای چنین مواجهاتی آمادگی دارد؟ نوجوان‌هایی که با این فضا بزرگ می‌شوند، تکلیف روشنی دارند زیرا طرفین با این مفروض جلو می‌آیند که هر فردی وایبر شخصی خود را دارد ولی در روابط سنتی‌تر با توجه به علقه‌ها و نظام کنترلی که میان زن و شوهر میانسال وجود دارد، این چیزها تعریف نشده است. گاهی یک عکس، حرف یا پیغام اشتباه ممکن است مسأله‌ساز شود و در این حوزه زنان دچار ریسک‌های بیشتری نسبت به مردان می‌شوند.

در متن کامل این گفت‌وگو که به بهانه ترجمه کتاب «نظریه‌پردازان فرهنگ سایبر» نوشته دانیل بل در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و درباره موضوعات کلان فرهنگ سایبر توسط ساره گودرزی انجام شده مطالب بحث‌برانگیزی را مطالعه خواهید کرد.

منبع: مدیریت ارتباطات آن لاین