شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| امروزه راستی‌آزمایی یک بخش از فعالیت رسانههاست و روزنامه‌نگاران هر روز به‌دنبال اطلاعاتی برای بررسی واقعیت‌ها هستند و مکلفند که نظرات و اظهارات مخاطبان، شبکه‌های اجتماعی و سایر رسانه‌ها را مرور کنند، اما تنها مهمترین و خبرسازترین ادعاها راستی‌آزمایی می‌شوند نه تمام ادعاها.
‌
در این مقاله مروری کوتاه بر روش کار راستی آزمایی وبسایت پولیتی فکت می نماییم. تمرکز فعالیت این سایت بیشتر بر جامعه ایالات متحده آمریکاست و موضوعات خبری، وعده‌های انتخاباتی و حرفهای سیاستمداران را مورد راستی آزمایی قرار می‌دهد.

PolitiFact

این سایت بیشتر موضوعات خبری را انتخاب می کند و تلاش دارد تا حقایق سخنان سیاستمداران را بررسی نماید. بیشتر توجه نویسندگان این وبسایت به حزبی است که قدرت را در دست دارد. صحبت های افرادی که برای جلب توجه یا گمراه کردن مردم سخنرانی و تلاش می‌کنند نیز هدف راستی آزمایی سایت پولیتی فکت قرار می گیرند.

پولیتی فکت از مصاحبه های ثبت شده استفاده می نماید و فهرستی از منابع را بعد از هر بررسی منتشر می کند و گاهی هم پیوندهایی به منابعی می‌دهد که آزادانه در دسترس هستند. برخی منابع متکی به اشتراک با پرداخت هزینه است. اما هدف این است که به خوانندگان کمک کند که خودشان نیز در مورد قضیه مورد بحث یا موضوع مورد نظر قضاوت نمایند.

شیوه‌های راستی آزمایی می تواند متفاوت باشد اما عموما فرایند کار این است که ابتدا مروری بر نتایج که دیگر راستی سنج‌ها بدست آورده اند بشود، سپس جستجوی گوگل، پایگاه های اطلاعاتی آنلاین، تماس و مشاوره با کارشناسان، بررسی نشریات و شواهد عمومی موجود تحلیل شوند.

در ضمن پولیتی فکت بر منابع اولیه و اسناد اصلی تأکید می کند و به دنبال دسترسی مستقیم به گزارش های دولتی، مطالعات و تحقیقات دانشگاهی است و به منابع دست دوم اتکاء ندارد. این وبسایت حتی به کمپین های انتخاباتی و مقامات اعتماد ندارد. اگر در مواردی به گزارش خبری رسانه دیگری استناد کند که منابع ناشناسی دارد، تذکر می دهد که به طور مستقل گزارش آنها را تایید نمی‌کند.

درجه بندی Truth-O-Meter یا حقیقت سنج:

هدف Truth-O-Meter منعکس کردن دقت نسبی یک عبارت است. این وسیله سنجش (متر) دارای شش درجه‌بندی است که میزان حقیقت را نشان می‌دهد:‌

۱. درست - بیانیه دقیق است و هیچ چیز کم ندارد.

۲. عمده آن درست است - بیانیه دقیق است اما نیاز به توضیح یا اطلاعات اضافی دارد.

۳. نیمه واقعی - بیانیه تا حدی دقیق است اما موضوعاتی را حذف و یا کتمان می‌کند.

۴. اکثراً نادرست - بیانیه شامل عنصری از حقیقت است، اما حقایق مهمی را که دید متفاوت ایجاد می کند، در نظر ندارد.

۵. نادرست - بیانیه دقیق نیست.

۶. دروغ محض - این بیانیه دقیق نیست و ادعایی مضحک دارد.

مهم آن است که از یاد نبریم که پولیتی فکت تنها اظهارات را براساس اطلاعات شناخته شده در زمان بیان آنها درجه بندی می کند.

وقتی گزارشگر تحقیق خود را کامل کرد و حقیقت سنجی را نوشت، گزارش را برای ویراستار می فرستد و یک رتبه بندی را نیز پیشنهاد می‌کند. بعد ویراستار و گزارشگر، گزارش را با هم مرور می کنند و ممکن است توضیحاتی ارائه کنند و جزئیاتی بیشتری را نیز اضافه نموده و در مورد رتبه بندی به توافق برسند. سپس ویراستار بررسی واقعیت رتبه بندی شده را برای تایید به دو ویراستار دیگر نیز می فرستد.

در این مرحله سه ویراستار و یک خبرنگار بررسی واقعیت را ارزیابی کرده اند و در نهایت کار، سه ویراستار به رتبه بندی رای می دهند. برای تایید، دو رای مورد نیاز است.

ممکن است رتبه بندی پیشنهاد شده گزارشگر تایید شود و یا به رتبه بندی دیگری تغییر کند. در نهایت ویرایش های مورد نظر انجام می شود و گزارش منتشر می شود.

رتبه بندی های Flip-O-Meter:

Flip-O-Meter تعهد و پایبندی یک مقام رسمی را در مورد یک موضوع رتبه بندی می کند. البته رتبه بندی به معنای قضاوت ارزشی در مورد سیاستمداری نیست که دیدگاه خود را در مورد یک موضوع تغییر می دهد.

Flip-O-Meter دارای سه رتبه بندی است:

NO FLIP - بدون تغییر قابل توجه در موضع.

HALF FLIP - با تغییر جزئی در موضع.

FULL FLOP - با تغییر کامل موضع.

فرآیند نوشتن، ویرایش و رتبه‌بندی گزارش‌های Flip-O-Meter مشابه فرایند بررسی Truth-O-Meter است.

طبیعی است که اشتباهات در جریان کار راستی آزمایی اتفاق می افتد، اما دراسرع وقت و با شفافیت تصحیح می‌شوند، مخاطبان حتا می توانند با ارسال ایی‌میل یا تماس با مسئول مربوط، اشتباهات را برای تصحیح گوشزد کنند.
 

نوشته نوید حمیدی
Feb 8, 2023
منبع: ijnet