شارا- با توجه به گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی، به نظر می‌رسد که شکل روزنامه‌نگاری جهشی پیدا کرده است و از روزنامه‌نگاری سنتی که تنها با چاپ ممکن بود، به روزنامه‌نگاری الکترونیک در فضای مجازی تبدیل شده است. اندیشمندان حوزه‌های ارتباطی معتقدند که هرچند حضور ابزارهای ارتباطی نوین باعث می‌شود که شکل روزنامه‌نگاری از سنتی به الکترونیک تبدیل شود، اما باعث از بین رفتن آن نوع سنتی خود نمی‌شود. این مسئله می‌تواند کاربران جدیدی را به خود جذب کند، اما مخاطبان نوع سنتی خود را همچنان حفظ می‌کند. دکتر «سید وحید عقیلی»دکترای علوم ارتباطات اجتماعی، دانشیار ارتباطات گروه آموزشی ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی و با ۲۰ سال سابقه‌ی کار مطبوعاتی است. ایشان ۱۲ سال در روزنامه‌ی تهران‌تایمز مشغول به فعالیت و ۵ سال نیز سردبیر مجله‌ی رسانه بوده‌اند. دکتر عقیلی هم‌اکنون عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی نیز هستند. در باب روزنامه‌نگاری الکترونیک و تفاوتش با نوع سنتی آن، با ایشان به گفت‌وگو نشسته‌ایم..
.
مفهوم روزنامه‌نگاری الکترونیک را تبیین بفرمایید.
روزنامه‌نگاری الکترونیک نوعی روزنامه‌نگاری است که با پیدایش تکنولوژی‌های اینترنتی به وجود آمده است؛ یعنی رسانه‌ای است که ذات تعاملی دارد و به وسیله‌ی آن، فرستنده و گیرنده به طور برابر، به صورت هم‌زمان و همچنین در یک زمان می‌توانند به ارسال و دریافت پیام بپردازند. با به وجود آمدن اینترنت به عنوان غنی‌ترین تکنولوژی‌های ارتباطی، نوع جدیدی از روزنامه‌نگاری به عنوان روزنامه‌نگاری الکترونیکی یا روزنامه‌نگاری اینترنتی به وجود آمد. این روزنامه‌نگاری تفاوت‌های ماهوی، نقاط اشتراک و افتراقی با نوع روزنامه‌نگاری سنتی دارد. به هر صورت، این پدیده در دنیا و در کشور ما با فاصله‌ی کمی شروع شده است و جوانان و روزنامه‌نگاران و قشرهای جوان‌تر در رده‌های سنی بین ۱۸ تا ۲۵ سال و بالاتر، استقبال زیادی از آن می‌کنند. به همین علت است که روزنامه‌نگاری الکترونیک چالش‌هایی را در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری سنتی به وجود آورده است..
.
روزنامه‌نگاری الکترونیک با روزنامه‌نگاری سنتی تفاوت ماهوی دارد، اما برخی از افراد معتقدند که روزنامه‌نگاری الکترونیک در ادامه‌ی همان روزنامه‌نگاری سنتی است؟ شما این مسئله را چطور تبیین می‌کنید؟.
بله درست است. اما بحث تولیدکنندهی خبر، مدیریت و جنبه‌هایی که از نظر تولید محتوا تسهیل شده است در روزنامه‌نگاری الکترونیک با روزنامه‌نگاری سنتی متفاوت است. در رده‌های بعدی، روزنامه‌نگاری شهروندی به وجود آمد که آن هم یک نوع روزنامه‌نگاری بر پیکره‌ی اینترنت است و از لحاظ تولید محتوا با روزنامه‌نگاری سنتی متفاوت است. بحث دیگر که بسیار مهم است بخش مالکیت و محتواست. مالکیت روزنامه‌های سنتی در تمام دنیا (البته در غرب شاید کمتر، ولی در جوامع در حال توسعه بیشتر) از نوع روزنامه‌نگاری الزامی است و بر نوع روزنامه‌نگاری دولتی و حکومتی تأکید می‌کند و در حقیقت، مالکیت دولتی دارد.
البته در کشورهایی که مالکیت روزنامه‌ها خصوصی است نیز نوعی نظارت دولتی و حکومتی بر عرصه‌ی فعالیت روزنامه‌نگاران وجود دارد، اما بسیاری از این موارد در روزنامه‌نگاری الکترونیک کاهش پیدا کرده است. هنگامی که به بحث روزنامه‌نگاری شهروندی می‌‌پردازید، متوجه می‌شوید که در این روزنامه‌نگاری تغییرات زیادی به وجود آمده است. از نظر تاریخ روزنامه‌نگاری و بررسی مراحل و در واقع تکنولوژی‌هایی که روزنامه‌نگاری را دچار تغییر و تحول کرده است، همه در یک راستا قرار دارند؛ ولی ما همه‌ی این‌ها را روزنامه‌نگاری تلقی می‌کنیم. در هر صورت، در زمینه‌ی مؤلفه‌های مالکیت، محتوا، دوسویه بودن، تولید خبر، محتوای خبر، برجسته‌سازی و دروازه‌بانی خبر، روزنامه‌نگاری سنتی با روزنامه‌نگاری الکترونیک تفاوت‌هایی وجود دارد..
.
تفاوت‌های روزنامه‌نگاری سنتی با روزنامه‌نگاری الکترونیک را بیان کردید، حال آیا روزنامه‌نگاری الکترونیک با روزنامه‌نگاری شهروندی نیز متفاوت است؟.
بله تفاوت دارند. روزنامه‌نگاری شهروندی یا «Civil Journalism» در واقع یک نام جدیدتری از روزنامه‌نگاری الکترونیک است؛ یعنی تمام بخش‌های تولید خبر، نگاه و اولویت خبری و همچنین برجسته‌سازی و دروازه‌بانی آن خبر، از زبان گیرندگان پیام است. در واقع خود گیرندگان پیام، تولیدکنندهی پیام هم می‌شوند. در بحث نظریه‌ی برجسته‌سازی در نگاه سنتی، صاحبان روزنامه‌ها و مطبوعات سنتی تعیین می‌کردند که تکلیف روز جامعه چیست، چه اخباری باید از دروازه خارج شود، چه اخباری باید برجسته‌سازی شود و چه چیزهایی در اولویت قرار گیرند. در اصل چه اخباری چاپ شوند و چه اخباری چاپ نشوند. گویی در روزنامه‌نگاری شهروندی، همه‌ی این‌ها تغییر کرده است.
این خود شهروندان هستند که نیازها، باورها و خواسته‌هایشان را به صورت خبر، بیان خبر، تفسیر خبر یا تبیین یک واقعه برای خودشان می‌گویند. به عبارت دیگر، اگر ما بخواهیم جهت این نوع روزنامه‌نگاری را در نظر بگیریم، در نوع سنتی ارتباطات، حتی در مدیریت از بالا به پایین (عمودی) است. در روزنامه‌نگاری شهروندی، ارتباطات بیشتر افقی، یعنی در سطح است. بنابراین از نظر مدیریت، مالکیت، جهت، طول و عرض جغرافیایی و ارتباطات، این دو روزنامه‌نگاری با هم متفاوت هستند..
.
روزنامه‌نگاری سایبر یا روزنامه‌نگاری آنلاین با هم متفاوت هستند یا صرفاً واژه‌های آن‌ها با هم متفاوت است؟.
تمام این واژه‌ها (آنلاین، سایبر یا برخط) یک مشخصه دارند و آن این است که در فضا، کانال یا مجرایی با اسم فضای سایبر انجام می‌شوند. چون فضای سایبر فضایی است که در واقع در یک فضای مجازی در حال فعالیت است. فضای مجازی به معنای لامکان بودن و لازمان بودن است. در واقع نه مکان دارید و نه زمان. روزنامه‌های سنتی ترتیب انتشارشان صبح یا بعدازظهر است و در مواقعی که یک خبر فوریت دارد، چاپ نیم‌روزی نیز داریم، اما در آن‌ها امکان ذخیره‌سازی، جست‌وجو یا رجوع به آرشیو وجود ندارد.
به هر ترتیب، این نوع روزنامه‌نگاری مزایایی دارد که روزنامه‌نگاری الکترونیک ندارد و برعکس. البته اگر به یاد داشته باشید، در مورد نظریه‌ی استفاده و خشنودی، این نظریه در زمانی که ارتباطات آنلاین شکل می‌گیرد، اساس را بر آن می‌گذارد که شروع‌کننده‌ی یک کنش ارتباطی، مخاطب است؛ یعنی مخاطب کنش را شروع می‌کند و سپس به سراغ اخبار، پیامدها و آنچه برای او ایجاد رضایت می‌کند، می‌رود. به عبارت دیگر، مخاطب سراغ فلان مسئله یا موضوع در حوزه‌ی سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، هنری، ورزشی می‌رود و تنها به آن مسئله علاقه دارد، بنابراین در انتخاب موضوعات مختار است و می‌تواند به باقی بحث‌ها ورود نکند. مثلاً به یک سایت مراجعه می‌کنید و از آن سایت وارد درگاهی می‌شوید و سپس از زیرمجموعه‌های موجود در آن، وارد جزئیاتی می‌شوید که بدان‌ها نیاز دارید و همچنین برای شما ایجاد رضایت می‌کند.
در روزنامه‌های سنتی شما باید کل ۲۴ ساعت را می‌خواندید و می‌خریدید و دنبال یک خبر بودید تا پیدایش کنید. ممکن بود آن خبر ریز باشد و مجبور شوید کل صفحه را مطالعه کنید تا به خبری که می‌خواهید برسید. در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری پخش، مثلاً ۳۰ سال پیش، در بخش‌های خبری تلویزیون، یک بخش خبری ۹ شب داشتیم و رادیو یک پخش خبری ساعت ۲ داشت. شما مجبور بودید همه‌ی اخبار را گوش کنید تا به آن چیزی که علاقه دارید، برسید. اما در حال حاضر این گونه نیست. شما به جایی که مراجعه می‌کنید و زمانی که مراجعه می‌کنید، آنچه را که برایتان ایجاد رضایت می‌کند، انتخاب می‌کنید. بنابراین شما دیگر مقید به اینکه همه‌ی اخبار را گوش دهید نیستید. اجباری ندارید که تمام بخش‌ها را بخوانید تا به مطلب مورد نظر خود دست یابید؛ بلکه شما می‌توانید انتخاب کنید، شما به نوعی گزینش‌گر هستید؛ یعنی به صورت «Selective» عمل می‌کنید. همان طور که می‌بینید، تفاوت زیادی وجود دارد. بنابراین روزنامه‌نگاری برخط، آنلاین، اینترنتی، مجازی و… همه بر پایه، ستون و توانایی‌های اینترنت انجام می‌شود.
.
آیا با حضور روزنامه‌نگاری الکترونیک، روزنامه‌نگاری سنتی در حال فراموش شدن است.
خیر، در اوایل که روزنامه‌نگاری آنلاین آمده بود، تبلیغاتی در این خصوص انجام می‌شد. کسانی که خیلی طرفدار تکنولوژی هستند، معتقد بودند که «Paper less newspaper» به معنای «روزنامه‌نگاری بی‌کاغذ» می‌آید؛ اما این اتفاق نیفتاد. حتی می‌گفتند نسل روزنامه‌های کاغذی منقرض می‌شود و روزنامه‌های کاغذی دیگر چاپ نمی‌شود؛ اما این گونه نشد. هر رسانه‌ای که می‌آید تکمیل‌کننده‌ی نوع قبلی خود است. هیچ کدام از بین نمی‌رود و این قضیه در جوامع مختلف قابل تعقیب است. به طور مثال، شما در ژاپن مشاهده می‌کنید که یک روزنامه ۱۴ میلیون تیتراژ دارد. در کنار آن، ۷ یا ۸ میلیون وارد سایت روزنامه می‌شوند و آن را به صورت اینترنتی می‌خوانند. این موضوع نشان می‌دهد که لزوماً آمدن روش جدید، روش قدیمی را کنار نمی‌زند. جالب اینجاست که خود این مسئله روی میزان خوانندگان کتاب تأثیر منفی نمی‌گذارد، چرا که کتاب هم یک رسانه است؛ یعنی در یک جامعه وقتی روزنامه‌های سنتی می‌آید، خواندن کتاب کنار گذاشته نمی‌شود و ادامه پیدا می‌کند. وقتی رادیو می‌آید، باز هم مردم کتاب می‌خوانند، روزنامه هم می‌خوانند، رادیو هم گوش می‌کنند. تلویزیون هم به همین صورت است. اینترنت هم که باشد، مردم کتاب و روزنامه هم می‌خوانند و از رادیو و تلویزیون هم استفاده می‌کنند. اینترنت یک سری مخاطبان جدید پیدا می‌کند.
روزنامه‌نگاری آنلاین یا شهروندی، در بین رده‌ی سنی ۱۸ تا ۲۵ سال بیشتر رواج دارد. رده‌ی سنی ۵۰ تا ۶۰ سال بیشتر از روزنامه‌نگاری سنتی استقبال می‌کنند تا روزنامه‌نگاری آنلاین. اینکه در چه جامعه‌ای، در چه زمانی، چه مقدار گرایش به رسانه‌های جدید وجود داشته باشد، اصل موضوعات تحقیقاتی ارتباطات است. حال این مسئله بین دو قاره، دو کشور یا دو شهر متفاوت است. مثلاً شما میزان مطالعه‌ی کتاب را در تهران و شهرستان‌های دیگر ببینید. میزان استقبال از ماهواره در تهران و شهرستان‌ها را مقایسه کنید. متأسفانه استقبال از ماهواره و تلویزیون بیشتر از روزنامه و کتاب است. تیراژ روزنامه در ایران پایین است، اما در مراکز بیشتر روزنامه خوانده می‌شود. بنابراین یک تکنولوژی که می‌آید، تکنولوژی‌های قبلی را از بین نمی برد؛ بلکه میزان کاربری آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بنابراین روزنامه‌های سنتی هنوز وجود دارند، اما تیراژ آن‌ها کم شده و روزنامه‌های الکترونیکی و حتی ماهواره‌ها و پخش‌های خبری باعث شده است که روزنامه‌نگاری سنتی کاهش تیراژ پیدا کند.
آیا روزنامه‌نگاری الکترونیک با دگرگونی رسانه یا رسانه‌کشی که کالمن می‌گوید پیوند خورده است؟ آیا تهدیدی برای روزنامه‌های سنتی محسوب می‌شود یا در جهت تکمیل آن‌هاست؟.
به طور مطلق خیر. در جهت تکمیل آن است. ابتدا معتقد بودند اگر ما وارد دنیای آنلاین شویم، همه چیز بدون کاغذ می‌شود. بحثی که من دارم این است که در گذشته چهار عدد چاپخانه وجود داشت. چاپخانه جایی بود که مطالب را تکثیر می‌کردند، اما در حال حاضر، در شهر تهران ما چندین چاپخانه داریم. اکثریت افراد و مؤسسات دستگاه پرینتر یا چاپ دارند. کسانی که خیلی افراطی با روزنامه‌نگاری آنلاین مخالف هستند و معتقدند چاپ کاغذ و… از بین می‌رود، اشتباه می‌کنند؛ چرا که من تصور می‌کنم فضای مجازی باعث شده است ما توجه‌مان به کاغذ بیشتر شود.
تولید دنیا در مورد کاغذ هنوز زیاد است. علی‌رغم اینکه اکثریت افراد از فایل‌های کامپیوتری برای خواندن استفاده می‌کنند، باز هم علاقه‌مندند که از کاغذ برای مطالعه استفاده کنند و کتاب را سنتی بخوانند و آن را در دست بگیرند و لمس کنند. شما در فضای مجازی نمی‌توانید این کار را انجام دهید. بنابراین ممکن است تکنولوژی‌های جدید تا حدودی تکنولوژی‌های قدیم را دچار دگرگونی کنند، اما هرگز آن‌ها را از بین نمی‌برند.
..
شعار رسانه‌های الکترونیک این است که جهانی فکر کن و محلی عمل کن (think global do locall). با توجه به این جمله، آیا روزنامه‌نگاری الکترونیک می‌تواند روی تغییر ارزش‌های خبری مانند مجاورت (جغرافیایی و معنوی) تأثیر بگذارد؟.
صد درصد تأثیر دارد. روزنامه‌های الکترونیک در عین اینکه خودشان زبان خاصی دارند، اما همان طور که عرض کردم، لا مکان و لا زبان هستند. یعنی از هر جای دنیا، اگر کسی آدرس شما را داشته باشد، می‌تواند وارد سایت‌تان شود. این موضوع الزاماً نگاه شما را جهانی می‌کند. شما یک سایت فارسی‌زبان دارید و احتمال اینکه یک انگلیسی‌زبان وارد سایت شما شود خیلی کم است، اما غیرممکن نیست. بنابراین شما اخبار و گزارش‌هایتان را با توجه به این موضوع منتشر می‌کنید که شاید یک روز یک تاجیکی، افغانی یا فردی که فارسی می‌داند نیز مطالب شما را بخواند..
بنابراین شما به این دلیل که سایت، خبرگزاری یا مجله‌تان نسخه‌ی الکترونیک دارد، یک سری از مسائل را مطرح می‌کنید که احتمالاً مخاطبی خارج از فضای ملی و بومی شما می‌تواند به آن وارد شود. برای همین است که شما سعی می‌کنید سایت خودتان را به دو زبان بسازید تا اگر افراد غیربومی توانستند وارد شوند، این امکان برایشان وجود داشته باشد که از مطالب آن استفاده کنند. این ذات ماهوی اینترنت است که بدون زمان و بدون مکان است. در این صورت است که یک سری تعهدات، ویژگی‌ها و الزام‌هایی را باید در نظر بگیرید. البته در روزنامه یا مجله‌ی بومی در یک استان، این قضیه را ندارید، چون مخاطبان شما قابل پیش‌بینی هستند؛ اما در بحث روزنامه‌نگاری الکترونیک و روزنامه‌نگاری شهروندی، نگاهتان جهان‌وطنی می‌شود. این به دلیل ذات اینترنت است..
.
دیدگاه شما در رابطه با وضعیت روزنامه‌نگاری الکترونیک در ایران به چه صورت است؟.
مشکلات روزنامه‌نگاری در ایران قابل مطالعه است. فکر می‌کنم تحقیقاتی باید انجام دهیم تا وضعیت آن مشخص شود. برای آموزش پدیده‌ای که در روزگار کنونی در رسانه وجود دارد، آیا باید از کارکنان رسانه شروع کنیم؟ برخی معتقدند برای اینکه در یک حوزه، تکامل به وجود بیاید، آموزش باید همراه با مرور تاریخچهی آن حوزه باشد. مثلاً در بحث حروف‌چینی، در گذشته دانشجویان روزنامه‌نگاری، چگونگی قرارگیری حروف سربی، چاپ سنگی، چاپ جدید و چاپ الکترونیکی را با هم مرور می‌کردند؛ اما آیا اکنون در روزنامه‌نگاری شهروندی و روزنامه‌نگاری الکترونیک، یادگیری آن‌ها لازم است؟ هنگامی که خود خبرنگار کار تایپ و ویراستاری را انجام می‌دهد و عکس و فیلم هم تهیه می‌کند، آیا لازم است تاریخچهی حروف سربی یا صفحه‌بندی‌های گذشته را به او آموزش دهیم؟ در صورتی که امروز صفحه‌بندی با استفاده از نرم‌افزار انجام می‌شود و مثل قبل نیست که برای صفحه‌بندی یک نفر با کاتر خبر را بچیند و چسب بزند.
می‌توانیم انواع روزنامه‌نگاری تشریحی، تحقیقی، عینی‌گرا یا ذهنی‌گرا را به روزنامه‌نگاران آنلاین آموزش دهیم؛ اما بخش آنلاین را نیز باید آموزش دهیم. باید آموزش دهیم که در سبک‌های تهیه‌ی خبر هایپرلینک نیز داریم. برای استفاده از خبر می‌توانیم از آرشیو فایل‌ها نیز استفاده کنیم، چون در گذشته باید آرشیو را به صورت دستی خارج می‌کردیم و مجبور بودیم بخشی از آن‌ها را دوباره بخوانیم تا بتوانیم از آرشیو استفاده کنیم؛ در حالی که امروز، به طور مثال، در زمینه‌ی وضعیت آسیا، شما می‌توانید با کامپیوتر جست‌وجو کنید.
بنابراین معتقدم یک دیدگاه بینابینی باید باشد. روزنامه‌نگاران بهتر است یک آشنایی سطحی با دوران گذشته داشته باشند، اما خیلی به عقب بازنگردند. بنابراین روزنامه‌نگاری که در فضای سایبر کار می‌کند بهتر است ابتدا یک پشتوانه‌ی تاریخی و علمی نسبت به مسائل داشته باشد؛ چرا که در هر صورت، کار همه تولید، پردازش و انتشار خبر است؛ حال یک نفر در فضای سایبر یا یک نفر در فضای سخت..
.
روزنامه‌نگاری الکترونیک چه نقشی در جامعه‌ی اطلاعاتی خواهد داشت؟.
روزنامه‌نگاری الکترونیک جزء جامعه‌ی اطلاعاتی است. اگر مراحل رشد بشر را در جوامع مختلف ببینیم، به دوران سرمایه‌داری و جدال طبقه‌ی کارگر و سرمایه‌داری می‌رسیم و تصوری که مارکسیست‌ها داشتند. پس از آن، جامعه‌ی سوسیالیستی به وجود آمد. از دو سه دهه قبل، یعنی از ۱۹۷۰ که صنعتی شدن به معنای استفاده از تکنولوژی در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی شروع شد، تکنولوژی‌هایی به وجود آمدند که این تکنولوژی‌ها مبنای سرمایه‌گذاری اقتصادی شدند؛ یعنی این تکنولوژی‌های جدید از ابتدا اکثرشان تکنولوژی‌های جدید ارتباطی بودند. این‌ها فضای اقتصاد جهانی و فضای سرمایه‌داری بین‌المللی را عوض کردند. از همان موقع و دهه‌ی بعد از آن، یعنی دهه‌ی ۸۰، جوامع پیشرفته جوامعی شدند که به آن‌ها جوامع اطلاعاتی می‌گفتند؛ یعنی جامعه‌ای که در دهه‌های قبل، هیچ کس تصورش را نمی‌کرد به وجود آید. در جوامع اطلاعاتی، دغدغه‌ی اصلی، تولید اطلاعات و اخبار است. در صورتی که در جوامع صنعتی، آن موقع که کمونیست‌ها و مارکسیست‌ها پیش‌بینی کرده بودند، دغدغه‌ی اصلی، تولید مصنوعات فلزی و ماشین‌آلات بود؛ اما از سال ۱۹۸۰ به بعد، در جوامع پساصنعتی، اولویت با بخش خدمات است؛ یعنی کارخانه‌ها خیلی مایل نیستند تولید داشته باشند، بلکه علاقه‌مندند در بخش خدمات فعالیت کنند..
بنابراین در جامعه‌ی اطلاعاتی، دغدغه‌ی اول، تولید خدمات و مهم‌ترین بخش آن، تولید اطلاعات است. فضای سایبر، جامعه‌ی شبکه‌ای و توسعه‌ی اطلاعاتی بر مبنای اطلاعات است که نظریه‌پردازها به آن تولید دانش و تکنولوژی و ارزش‌افزوده می‌گویند. تمام این‌ها در فضای جامعه‌ی اطلاعاتی درست می‌شود. از جمله اینکه در آن فضا، هم روزنامه‌نگاری آنلاین و هم روزنامه‌نگاری شهروندی وجود دارد..
.
می‌توانید بگویید کدام جوامع در مرحله‌ی دانش‌محور قرار گرفته‌اند؟.
بله، برخی از کشورهای اروپای غربی و ایالات متحده جامعه‌ای شده‌اند که نام آن جامعه دانش‌محور است. در این جوامع، تولید اطلاعات، تکنولوژی و دانش دغدغه‌ی اولیه است. در این جوامع، انحصار دانش و تکنولوژی در فناوری در اختیار آنان است. تکنولوژی‌ها و فناوری‌هایی که توسط آن‌ها به تولید علم و دانش می‌انجامد، فقط در اختیار خودشان قرار دارد و آن را در اختیار کشورهای دیگر نمی‌گذارند..
روزنامه‌نگاری الکترونیک در ایران برای پیشرفت خود نیازمند چه سیاست‌هایی است و نقش شورای عالی فضای مجازی را در این زمینه تا چه حد پررنگ می‌بینید؟.
ما در ایران با فضای مجازی و جامعه‌ی اطلاعاتی مشکل داریم. مقام معظم رهبری در اسفندماه سال گذشته، دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را دادند. با وجود اینکه چند نفر از اعضای آن از مسئولان ارشد سه قوه هستند، اما متأسفانه هنوز در این مدت، دستاوردها و راهبردها و کارهایی که باید انجام شود، صورت نگرفته است. باید بدانیم بالاخره ورود به شبکه‌های اجتماعی ممنوع است یا ممنوع نیست. استفاده از فیلترشکن ممنوع است یا ممنوع نیست. طبق گفته‌ی قوه‌ی قضائیه، استفاده از فیلترشکن جرم است. این‌ها همه مواردی است که این شورا باید در رابطه با آن‌ها تصمیم بگیرد.
واقعیت این است که ما خیلی وقت است که وارد فضای مجازی شده‌ایم. چندین سال است که در آنجا اقامت داریم، اما راه و نقشه‌ی حرکتمان مشخص نیست. در حال حاضر، بسیاری از کلاه‌برداری‌های الکترونیکی، هرزه‌نگاری‌ها، اشتباه‌ها و… که در فضای مجازی انجام می‌شود، برای این است که جوانان ما آموزش ندیده‌اند. اهمیت سواد رسانه‌ای به همین دلیل است. آیا سواد رسانه‌ای در این شورا جایی دارد؟ به جوانان باید گفت فضای مجازی هم می‌تواند چیز خوبی باشد هم چیز بدی. باید جوان در این فضا مصونیت پیدا کند و اطلاع داشته باشد. یک مسئله‌ی عمده در رابطه با نحوه‌ی تعامل ما با فضای مجازی و فضای سایبر، بحث روزنامه‌نگاری الکترونیک است؛ یعنی مسائل و تهدیدات سایبری، فرهنگی، مالی و اقتصادی این عرصه بسیار اهمیت دارد. این واقعیت فضای مجازی است. به هر صورت، حضور جوانان بدون سواد رسانه‌ای ممکن نیست.
نهایتاً امیدواریم که این شورای عالی هر چه زودتر مصوبات، راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌هایی را برای این مسائل در نظر بگیرد و خیلی از افراد تکلیف‌شان در رابطه با اینکه چگونه باید در این فضا حرکت کنند مشخص شود. البته در این فضا، باید از کسانی که به صورت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در حوزه‌های مختلف حرکت می‌کنند، استفاده شود؛ چون فضای مجازی به نوعی بین‌رشته‌ای است. باید از متخصصان کامپیوتر، جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و از صنوف مختلف بهره برد. در غرب رشته‌ای به نام جامعه‌شناسی شبکه‌های اجتماعی و حتی روان‌شناسی شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. این متخصصان بررسی می‌کنند که افراد برای چه وارد شبکه‌های اجتماعی می‌شوند. این را یک روان‌شناس می‌تواند تشخیص دهد. برای همین منظور هم هست که باید از تمامی متخصصان بین‌رشته‌ای برای این فضا استفاده شود..
.
منبع : سایت تبیینی تحلیلی برهان
مقالات
فراخوان دومین اجلاس ملی مدیران روابط‌عمومی
فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در روابط‌عمومی: ابزارها و تاکتیک‌های نوظهور برای ارتباطات مؤثرتر
برنامه‌های انجمن متخصصان روابط‌عمومی به مناسبت روز روابط‌عمومی
اطلاعات غلط و اطلاعات نادرست
روابط‌عمومی و صداقت
معرفی کتاب: فرهنگ جامع واژگان روابط‌عمومی