رسانه‌هایی که برای پناه‌جویان فعالیت می‌کنند

این برنامه رادیویی هفتگی محلی از بزرگترین اردوگاه پناه‌جویان در جهان، با نزدیک به یک میلیون آواره، با همکاری مشترک میان آوارگان روهینگیا و مردم محلی بنگلادش، به زبان روهینگیا پخش می‌شود. آکادمی دویچه وله DW Akademie و یک نهاد محلی همکار آن به نام Young Power in Social Action یا نیروی جوان در کنش اجتماعی از این برنامه حمایت می‌کنند.

آواز دوستی، یک برنامه رادیویی است که از سوی آوارگان افغانستان در پاکستان پخش می‌شود. این برنامه هم ابتکاری از سوی پناه‌جویان افغان و جامعه میزبان آنها است. فاخره نجیب، مسئول فنی بنیاد Power99 که در همکاری با DW Akademie به تأسیس این رادیو کمک کرده است می‌گوید این رادیو به زبان‌های پشتو و فارسی برنامه دارد و در میان مردم افغانستان، پاکستان و فراتر از آن مخاطبانی یافته است.

بازگویی حکایت خود

بنیاد Power99 و DW Akademie، رادیوی آواز دوستی را بعد از آن تأسیس کردند که یک بررسی داخلی دریافت آوارگان افغان در رسانه‌های پاکستانی پوشش نمی‌یابند. نجیب می‌گوید: «علت آن، شاید دشواری در دسترسی رسانه‌های بزرگ باشد، زیرا آنها برای کار در اردوگاه‌های آوارگان به مجوز نیاز دارند. ما کسانی را که به رادیو علاقه داشتند پیدا کردیم و به ظرفیت‌سازی آنها کمک کردیم. آنها بهتر از همه می‌توانند منابع را شناسایی کنند و روایت‌های خود را بازگو نمایند. این برنامه به گرفتن اخبار از داخل اردوگاه‌ها و رساندن آن به جهان خارج از آن کمک می‌کند.»

بلال دانش، ۲۵ ساله، یکی از گویندگان رادیو آواز دوستی با این گفته موافق است و می‌افزاید: «من می‌خواهم با خبرنگاری به مردم خود خدمت کنم.»

دانش، یک پناه‌جوی افغان است که خانواده‌اش دو نسل پیش در جریان تهاجم شوروی به افغانستان، به پاکستان کوچیدند.

یکی از گزارش‌های او از یک بیمار سرطانی در اردوگاه آوارگان هری‌پور (Haripur)، مردم را برانگیخت که به این بیمار کمک کنند. دانش همچنین درباره قاچاق در میان آوارگان افغان و بی‌جا شدن اقلیمی گزارش تهیه کرده و امیدوار است که رسانه‌های بزرگتر افغانستان مثل طلوع‌نیوز و خبرگزاری پژواک، آن گزارش‌ها را بازنشر کنند.

میزانه بیگم، یک پناه‌جوی ۱۸ ساله روهینگیا که خبرنگار رادیو VoP است در سال ۲۰۱۷ میلادی پس از عملیات نظامی در برابر روهینگیاها، با خانواده‌اش از میانمار گریخت. او بیشتر از همه به خاطر گزارش‌هایی که درباره کسب‌وکارهای کوچک به رهبری آوارگان تهیه کرده است به خود می‌بالد. به گفته وی، این گزارش‌ها یک همسایه جوان او را برانگیخت که برای تأمین مخارج خود، کسب و کاری به راه بیاندازد.

او همچنین توانست آتش‌سوزی در کاکس بازار را پوشش دهد و داستان‌های آسیب‌دیدگان آن واقعه را به گوش دیگران برساند. شهاب جیشان، مدیر پروژه موسسه YPSA برای رادیو VoP در این مورد می‌گوید: «منحصربه‌فرد بودن ما در این است که رادیو VoP، از، برای و توسط خود پناه‌جویان فعالیت می‌کند. برنامه‌های رادیو برای خدمت‌رسانی به جامعه روهینگیا و میزبانان بنگلادشی آنها تهیه می‌شود. تمرکز ما همین است.»

گزارش‌گری سازنده

اولویت هر دو رادیوی VoP و آواز دوستی، خبرنگاری سازنده و مبتنی بر راه‌حل است. جیشان می‌گوید: «گزارش‌های ما پل‌هایی بین جوامع میزبان و آوارگان ایجاد می‌کند. هدف کار ما این است که امکان بروز تنش را کاهش دهد. ما در جریان جام جهانی فوتبال، گزارشی در مورد علاقه مشترک به فوتبال تهیه کردیم. یک گزارش دیگر که در مورد بحران آب در اردوگاه ساخته بودیم، نهادهای غیردولتی را به جستجوی راه حل واداشت.»

جاهد حسین ۲۲ ساله، یک خبرنگار دیگر رادیو VoP است که در مورد برنامه درسی آزمایشی میانمار، یک برنامه آموزشی بر اساس برنامه درسی ملی بنگلادش، گزارش تهیه کرده بود.

حسین که یک پناه‌جوی روهینگیا است، قبل از ترک میانمار در سال ۲۰۱۷، مشغول حفظ قرآن بود. او حالا در این رادیو در اردوگاه آوارگان کار می‌کند.

به همین منوال یک گزارش رادیو آواز دوستی درباره فقدان کلاس‌های آموزشی برای دانش‌آموزان بزرگتر در یک مکتب محلی، مردم را برانگیخت که یک اتاق قدیمی را بازسازی کنند و یک معلم استخدام کنند تا کودکان افغان، به خصوص دختران، بتوانند تحصیل خود را ادامه دهند. نجیب با اشاره به این گزارش‌ها می‌گوید: «ما بر موضوعاتی در مورد امید، استقامت و انسجام اجتماعی تمرکز می‌کنیم، نه بر برانگیختن احساسات.»

ظرفیت‌سازی

آواز دوستی و VoP به گزارش‌گران خود کمک کرده‌اند که مهارت‌های مهم خبرنگاری را فرا بگیرند. حسین که از خانواده‌ای محافظه‌کار می‌آید، می‌گوید: «قبل از پیوستن به رادیو VoP در مورد تلویزیون و رادیو دیدگاه منفی داشتم. اما بعد از کار کردن در اینجا، دیدم که اطلاعات درست چگونه می‌تواند حتی جان کسی را نجات دهد، مثل گزارش‌‌گری در مورد واکسیناسیون. این، زندگی مرا تغییر داده است.»

دانش با ابراز این که از کسب آموزش‌های خبرنگاری از جمله آموزش‌های ویرایش صوت و تصویر خوشحال است، می‌گوید همچنین آموخته است که چگونه از خبرنگاری سازنده در گزارش‌های خود استفاده کند.