رسانه های اجتماعی یا ابزار تعامل در هزاره سوم

معصومه رشیدی-شارا – عصری که در آن زندگی می کنیم عصر توییتر، فیس‌بوک، گوگل پلاس، لینکدین، فلیکر و... است که مارا در دام این تار عنکبوت انداخته اند.

شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- زندگی بسیاری از ما در عصر کنونی توسط رسانه‌های اجتماعی تسخیر شده است. اکثر این رسانه­ها اشکال دیگر ارتباطات کامپیوتر محور(cmc) را بایکدیگر ادغام کرده و به تبع آن چشم انداز رسانه­ها، شیوه­های تعامل افراد و تامین نیازهای کاربران را دگرگون ساخته­اند. توییتر، فیس‌بوک، گوگل پلاس، لینکدین، فلیکر، اینستاگرام، پینترست و بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دیگر در کنار شبکه‌هایی که با جذابیت بیشتری به زودی از راه می‌رسند مانند تارعنکبوت ما را به دام انداخته­اند.
 

رسانه‌های اجتماعی چیست؟
 
ظهور و گسترش این ابزارهای ارتباطی آنلاین، باعث بسط و توسعه مدور جریان­های ارتباطی شده است. در یک مدل بسیار ساده ارتباطی فرستنده، کانال، پیام و گیرنده وجود دارد که پیام را به شکلی یک سویه به مخاطب یا همان گیرنده پیام منتقل می­کند؛ اما در رسانه­های برآمده از فناوری وب ۲، باور اثرگذاری مخاطب دیگر سنت­گرایانه و عمود محور نیست بلکه دو سویه و منشوری است. تولید محتوا به یک منبع مشخص وابسته نیست و مخاطب منفعل و ته­خط نشین به کاربر پیش­
 
به کاربر پیش­تازنده و خلاق در یک میدان چرخشی ۳۶۰ درجه تبدیل می­شود که خود نیز قسمتی از تولید محتوا و اطلاع رسانی را برعهده دارد. مونولوگ (گفتگوی یک طرفه) به دیالوگ (گفتگوی دو طرفه) تبدیل و اطلاعات دموکراتیزه شده است.
 
رسانه‌هایی برای تفکر گروهی
 
در حقیقت رسانه­های اجتماعی که به اشکال مختلفی از قبیل فروم­های اینترنتی، بلاگ­ها، ویکی­ها، پادکست­ها، ویدیو­ها و تصاویر وجود دارند، تفاوت­هایی را در آنچه که مردم انجام می­دهند و نحوه انجام آنها به وجود آورده­اند. به عنوان مثال در جامعه امروز، مردم فکر می­کنند که بزرگترین شکل مشارکت دموکراتیک، رسانه­های اجتماعی هستند؛ چرا که از قواعد جوامع آزاد تبعیت می‌کنند و افراد بدون اینکه توسط دیگران کنترل شوند به نگارش، صحبت و ارسال هر آنچه مورد علاقه آنان است اقدام می­کنند. فعالان امروز از رسانه­های اجتماعی به عنوان ابزاری برای ایجاد آگاهی و فرصتی برای مشارکت افراد بهره می­برند و شاید یکی از دلایل اصلی محبوبیت و اقبال کاربران به این رسانه­ها این باشد که آنها را به تفکر گروهی تشویق می­کند.
 

رسانه‌های اجتماعی برای کسب‌وکارها
 
از سوی دیگر رسانه­های اجتماعی درسراسر دنیا، تاثیر فوق العاده­ای بر کسب و کار داشته­اند و نه به عنوان یک راه تازه بلکه به عنوان یک استراتژی در هدایت کسب و کار در نظر گرفته می­شوند. قدرت‏نمایی رسانه‏های اجتماعی به خصوص در چند سال اخیر نشان داد که رسانه‌های اجتماعی صرفا ابزارهای سرگرم‏کننده و وسائلی برای اتلاف وقت کاربران نیستند و از این رو به‏عنوان بستری که مشتریان و مخاطبان بالقوه و بالفعل‏ شرکت­ها و سازمان­ها در آن حضور دارند، مورد توجه واحد‏های بازاریابی، روابط عمومی­ها و سایر واحدهای سازمانی قرار گرفتند. به عبارتی دیگر سازمان­ها برای تداوم ارتباط با مخاطبان و مشتریان خود به استفاده از این رسانه­ها روی آوردند و به تبلیغ محصول و اطلاع رسانی خدمات و فعالیت­های خود می­پردازند. مشتری­های جدید پیدا می­کنند، ایده­ها و پیشنهادهای مشتریان را می­گیرند و به مدیریت سازمان منتقل می­کنند.
 
رسانه‌های شتاب‌دهنده اجتماعی
 
به بیان کلی می­توان گفت رسانه­های اجتماعی صرف نظر از جذابیت­های ذاتی خود، به دلیل ماهیت ومحتوایی که دارند، تقریباً با تمامی ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع ارتباط دارند. حالا بسیاری از ما برای تبلیغ خدمات و محصولات‌مان از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنیم، برای یادگیری به سایت‌های آموزشی مراجعه می‌کنیم، با استفاده از موتورهای جست‌وجو اطلاعات مورد نیازمان را جمع‌آوری می‌کنیم و برای پیدا کردن کار یا نیروی کار روی کمک اینترنت با هزاران سایت و شبکه اجتماعی بزرگ و پرطرفدار که در اختیار ما قرار داده است، حساب می‌کنیم.
 
این امر نشان­دهنده سهم رسانه­های اجتماعی در زندگی روزمره کاربران و قدرت تاثیرگذاری آنها در تمامی فرایندهای تصمیم گیری از عمومی­ترین تا خصوصی ترین آنها نشان می­دهد. رسانه هایی که به مکانی برای گردهمایی میلیون ها انسان در سراسر دنیا، بدون توجه به رنگ و زبان و جنس و فرهنگشان تبدیل شده اند. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده تا رسانه های اجتماعی در رتبه نخست شتاب دهنده‌های اجتماعی و اقتصادی دنیای امروز قرار گیرند.
 

سخن آخر
 
همه موارد بالا بیانگر آن است که آینده اقتصادی و اجتماعی جهان، ارتباط تنگاتنگی با روند استفاده از رسانه­های اجتماعی دارد. بدون شک نوع استفاده از هر ابزاری در طول تاریخ به شکل فرهنگ و اخلاقیات بشر مربوط می­شده است و رسانه­های اجتماعی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این پدیده نیز همانند هرابزار و فن­آوری دیگری دارای کارکردها و کژکارکردهایی می­باشد. عمده کارکردهای این فضا به دلیل تعاملی بودن و ایجاد قابلیت­های ویژه برای ارضای همه نیازهای مرتبط با زندگی افراد است که از جمله آنها می­توان به شکل­گیری فضای مباحثه و گفتگو، نقد نظرات مختلف، آگاهی از رخدادها و اخبار رسمی و غیررسمی، عضویت و فعالیت در گروه­های متناسب با سلایق فردی، مشارکت در کمپین­های مختلف سیاسی و اجتماعی، سرگرمی و رونق کسب و کار اشاره کرد.
 
آنچه مسلم است این است که کارکردهای وسیع این رسانه­ها، لزوم مطالعه عمیق­تر برای فهم بیشتر مسائل فرهنگی جامعه و توجه به ظرفیت بالقوه رسانه­های اجتماعی برای دسترسی به اهداف رشد و گسترش کشور را ایجاب می کند. رسانه­های اجتماعی مجموعه­ای از فرصت­ها و تهدیدها هستند و لذا نباید با دیدن نیمه خالی لیوان، گسترش و استفاده از این روند اطلاع رسانی مدرن را محدود کرده و خود را از نعمت مزایای آن محروم کنیم.