تجاری‌شدن رسانه‌ها

دکتر حجت الله عباسی – روند تجاری شدن رسانه ها را دو فیلسوف مکتب انتقادی یعنی آدورنو و هورکهایمر «صنعت فرهنگ» نامیده‌اند و دایر بر آن است که رسانه‌های جمعی به جای «ایفای نقش اجتماعی» فرایند «صنعتی شدن» و «تجاری شدن» را در پیش گرفته‌اند.

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || جامعه شبکه ای به عنوان نمادی نئولیبرالیستی و فرامدرن به تجاری شدن رسانهها سرعت زیادی داده است. نه تنها بخشی از کسب و کارها در رسانه های اجتماعی سامان می یابند بلکه مشاغل نوپایی در رسانه های جدید ظهور کرده اند.

تجاری شدن قدمتی به طولانی عمر رسانه ها دارد و همزاد ظهور رسانه های جریان اصلی است. ولی رسانه های جایگزین مقیاس وسیع تری به ابعاد تجاری شدن داده اند. امروزه بازاریابی، تبلیغات، خرید و فروش کالا و خدمات به امری رایج در رسانه های اجتماعی تبدیل شده است.

این هم از تناقض های رسانه های جدید است که نام “اجتماعی” را یدک می‌کشند و پرشتاب به سمت “تجاری” شدن می‌تازند.

استارت آپ های متعددی با اهداف گوناگون در عرصه تجارت، حمل و نقل، فرهنگ و هنر و موسیقی، فیلم و سرگرمی و خدمات پزشکی و زمینه های متعدد دیگر در رسانه های اجتماعی شکل گرفته است و هر روز ابعاد وسیع تری می یابند.

تجاری شدن رسانه به مفهوم موسع آن این است که رسانه خودگران باشد و منابع درآمدی و هزینه ای را از راه‌های تجاری تامین کند. دیرزمانی است رسانه‌های خصوصی در کشورهای توسعه یافته صنعتی در زمره چنین رسانه‌هایی محسوب می‌شوند.

تفاوت معناداری بین تجاری شدن در رسانه های آنالوگ و دیجیتال وجود دارد. در رسانه‌های سنتی محدودیت مکان(چاپ)و زمان(پخش) برای فعالیت‌های تجاری وجود دارد.

توسعه آگهی‌های بازرگانی و تبلیغات تجاری عرصه را بر سایر زمینه‌ها تنگ می‌کند. ولی در رسانه‌های دیجیتال کاربران فرصت برابر برای استفاده از این فضا دارند و محدودیتی برای انتشار محتوا وجود ندارد.

مشاغل نوپای زیادی در چارچوب اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های اینترنتی شکل گرفته است. رسانه‌های جریان اصلی برای عقب نماندن از رقبا و از دست رفتن منابع درآمدی به سمت «تجاری شدن» بیشتر تغییر جهت داده‌اند و البته سرانجامی جز بریدن از بدنه اجتماعی نصیب آنان نمی‌شود.

روند تجاری شدن رسانه ها را دو فیلسوف مکتب انتقادی یعنی آدورنو و هورکهایمر  «صنعت فرهنگ» نامیده‌اند و دایر بر آن است که رسانه‌های جمعی به جای «ایفای نقش اجتماعی» فرایند «صنعتی شدن» و «تجاری شدن» را در پیش گرفته‌اند.