برگزاری نمایشگاه‌ها یکی از ابزارهای مهم در شناسایی نیاز مشتریان و همچنین معرفی توانمندی‌های واحدهای تولیدی و خدماتی به بازارهای مختلف می‌باشد.

در باب اهمیت نمایشگاه‌ها همین را بس که بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، برگزاری نمایشگاه‌ها در سال حداقل 300 میلیارد دلار عاید اقتصاد جهانی می‌نماید. نمایشگاه، مرکزی برای تبادل اطلاعات و دست یافتن به پدیده‌های نوین علم و صنعت و انتقال فناوری است.
برگزاری نمایشگاه، باعث ایجاد رقابت‌های سالم داخلی و بین المللی می‌گردد. همچنین برگزاری نمایشگاه، توسعه دهنده گردشگری و اشتغال ملی می‌باشد. برپایی نمایشگاه‌ها بویژه در سطوح منطقه‌ای و بین المللی از جنبه‌های مختلف موجبات پویایی اقتصاد بومی را فراهم می‌سازد که از جمله آن کمک به توسعه و رونق صنعت گردشگری و نیز حفظ و ارتقاء سطح اشتغال ملی است. امروزه نمایشگاه و مجموعه فعالیت‌هایی که منجر به شکل‌گیری و برگزاری آن می‌گردد، تحت عنوان صنعت نمایشگاهی شناخته می‌شود.
گسترش روزافزون اهمیت نمایشگاه‌ها در توسعه و رونق اقتصادی، لزوم توجه بیش از پیش به بخش نمایشگاهی و رونق بخشیدن به صنعت نمایشگاهی در هر کشوری را به خوبی آشکار می‌کند.
در این راستا با سمانه قلی پور عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی گفت و گویی را انجام دادیم که به شرح زیر است.

برگزاری نمایشگاه چه تاثیراتی در نظام بازرگانی یک کشور می تواند داشته باشد؟
امروزه یکی از مهمترین روشهای رایج در نظام بازرگانی و توزیع کالا در اغلب کشورهای جهان، راه‌اندازی و استقرار «نمایشگاههای عرضه کالا و خدمات» است.
نمایشگاه به زبان ساده عبارت است از محلی به منظور نمایش و عرضه مجموعه‌ای از یک یا چند گروه کالای مختلف همراه با ارایه آخرین دستاوردهای تولیدی، خدماتی و صنعتی و در عین حال محلی است که از آن طریق اطلاعات میان مشارکت‌کنندگان مورد تبادل و انتقال قرار می‌گیرد ؛ در متداول ترین طبقه‌بندی که از انواع مختلف نمایشگاهها صورت گرفته می‌توان نمایشگاههای عمومی یا بازرگانی، تخصصی، اختصاصی، عرضه مستقیم کالا و در نهایت نمایشگاههای اکسپو، را نام برد. در ایران سابقه شکل‌گیری و فعالیت نمایشگاهها به سال 1851 میلادی و دوران میرزا تقی خان امیرکبیر و حضور بازرگانان ایرانی در نمایشگاه کریستال پالاس لندن برمی‌گردد، به طوریکه این مفهوم رفته‌رفته در بازارهای کشور متداول شد تا جایی که سرانجام در سال1337 نخستین نمایشگاه بین‌المللی ایران از تولیدات صنعتی ایتالیا در تهران برپا شد. پس از آن در سال 1347 وزارت امور اقتصاد و دارایی شرکت سهامی نمایشگاههای بین‌المللی را در محل فعلی خود تاسیس کرد. سپس با توجه به تغییر شیوه‌های برگزاری نمایشگاهها، نمایشگاههای تخصصی در سال 1379 جایگزین نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی تهران شد و از آن زمان تاکنون نمایشگاههای تخصصی متعددی با عناوین مختلف در این محل در حال برگزاری است.

روند برگزاری نمایشگاه در کشور به چه صورت است؟
در ایران در حال حاضر هر ساله نمایشگاههای با هدف های مختلف و در ایام مختلف سال بر اساس مناسبت های تقویمی در سراسر کشور برگزار می‌شود ؛ این نمایشگاه ها که بیشتر در قالب «نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا» در کشور برپا می‌شود، عمدتا از سوی دولت با همکاری تشکل‌های صنفی، برای حمایت از مصرف کنندگان جهت دسترسی به کالاها و خدمات مورد نیازشان به قیمت کمتر، برنامه ریزی، ساماندهی و برگزار می‌‌گردند.
از دیگر اهداف این نمایشگاه ها می‌توان به حذف واسطه‌ها و امکان عرضه کالاها به خصوص کالاهای تولید داخل توسط تولیدکنندگان و افزایش دسترسی مصرف کنندگان به کالاهای تولیدی به قیمت کمتر اشاره کرد، در حالیکه نمایشگاههای کشورهای توسعه یافته عمدتا در قالب انواع دیگر نمایشگاه های طبقه بندی نشده برگزار می شوند و علاوه بر توجه به مصرف‌کنندگان نهایی اهدافی نظیر اصلاح، تقویت و بهبود سیستم توزیع، تسهیل ارتباطات تجاری، افزایش سهم در بازارهای جهانی و رونق مبادلات تجاری را نیز مدنظر قرار می دهند.

معمولا اهداف نمایشگاه هایی که در کشورمان برگزار شده، چه بوده است؟
عمده نمایشگاههایی که طی سالهای گذشته در کشور برپا شده در راستای تنظیم بازار با هدف دسترسی مستقیم به مصرف‌کننده نهایی بوده، علاوه بر این بیشتر نمایشگاهها در قالب فروش بهاره یا پاییزه و یا فروش آخر سال جنبه مقطعی داشته و کارکرد اساسی آن به تعادل رساندن بازار به ویژه در ایام اوج تقاضا و یا مقاطع زمانی خاص نظیر بازگشایی مدارس، ایام ماه رمضان، شب عید و ...بوده است. در حالیکه به منظور ساماندهی شبکه توزیع کالا و خدمات می‌توان از نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا به صورت همیشگی و دائمی بهره برد و از این طریق منافع گسترده‌تری را نصیب جامعه کرد ؛ چراکه با این روش نه تنها مصرف کننده قادر به تهیه اجناس با کیفیت و قیمت مناسب شده و تولیدکننده نیز با سهولت بیشتری می تواند کالاهای خود را عرضه کند، بلکه برگزاری نمایشگاه های دائمی عرضه مستقیم کالا فرصت مناسبی را برای توزیع کنندگان ایجاد می‌کند تا آنان نیز در فضایی مناسب بتوانند به طور مستمردر نظام توزیع کالا نقش آفرینی نمایند.

پس نمایشگاه دائمی می تواند موثر باشد؟
استفاده از نمایشگاههای دایمی به عنوان یکی از ابزارهای قوی بازاریابی می‌تواند ضمن ایجاد تعادل میان نظام تولید و توزیع، منافع تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و حقوق مصرف کنندگان را تامین و تضمین نمایند ؛ در عین حال نمایشگاه های دایمی می‌توانند کارکردها و کاربریهای متفاوتی داشته باشند و ضمن ارایه مجموعه‌ای از کالاهای متنوع و مختلف، طیف گسترده‌ای از فعالیتها را پوشش دهند.
در این ارتباط طی سالهای اخیر نمایشگاه های دائمی چندمنظوره‌ای در برخی مناطق کشور برنامه‌ریزی و ساماندهی شده که به عنوان نمونه می‌توان به نمایشگاههای دائمی عرضه گل و گیاه تهران در بوستان گفتگو در شهریور ماه سال 1387 اشاره داشت. در این نمایشگاه علاوه بر ایجاد تمرکز صنفی بازار عرضه گل و گیاه، یک مرکز دائمی و بین المللی گل و گیاه در منطقه و مرکز تحقیقاتی و یک مرکز تجاری در زمینه صادرات و واردات گل و گیاه جهت اصلاح و بهبود هرچه بیشتر کیفیت و تنوع گیاهی همراه با مراکز تفریحی و رستوران راه‌اندازی شد.

نظارت و کنترل نمایشگاه ها چگونه صورت می گیرد؟
در برگزاری نمایشگاه های دائمی و استقرار در محلی ثابت، امکان نظارت و کنترل بر عرضه کالاها از سوی متولیان صنفی و دولت به دلیل ثابت بودن محل و استمرار فعالیت، با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد، چراکه این نمایشگاهها برعکس نمایشگاههای عرضه مستقیم کالا، فصلی و مقطعی نبوده و به صورت دایمی به ارایه کالا و خدمات به مصرف‌کنندگان می‌پردازد، در نتیجه بحث نظارت و بازرسی بر کیفیت عرضه کالا( از کیفیت محصولات ارایه شده گرفته تا چگونگی عرضه کالاها و رعایت استانداردهای توزیع) را از سوی دولت امکانپذیرتر و اثربخش‌تر می‌نمایند.

نمایشگاه دائمی چه مزیت هایی دارد؟
با توجه به ویژگی دایمی بودن نمایشگاه، امکان مرجوع نمودن یا معاوضه کالاهای خریداری شده در طول برگزاری نمایشگاه فراهم می‌گردد، چراکه در حال حاضر با توجه به برگزاری نمایشگاههای عرضه مستقیم این امکان تقریبا یا وجود ندارد، یا به سختی صورت می‌گیرد. در نتیجه با توجه به مزایای پیش‌گفته ناشی از برگزاری نمایشگاههای دائمی چندمنظوره دولت می‌تواند با تعامل و همراهی بخش خصوصی بسترهای لازم جهت ایجاد و توسعه بیشتر این نمایشگاهها را فراهم آورد تا ضمن تامین زمینه لازم برای دسترسی مصرف‌کننده به کالاهای مرغوب، با کیفیت و قیمت مناسب و همچنین ایجاد تعامل مستقیم بین تولید کننده و مصرف کننده صنایع مختلف، شرایط رقابت سالم را میان مشارکت‌کنندگان مهیا سازد، و در عین حال با پیش‌بینی و تدارک مرکزی ثابت و مجهز برای برگزاری چنین نمایشگاههایی جامعه را از مزایای سایر کاربریهای ناشی از نمایشگاههای دائمی نظیر مجموعه‌های تجاری نمایشگاهی ، تفریحی، گردشگری و... بهره‌مند گرداند.

منبع : خبرگزاری موج