گزارش برگزاری نشست «روابط عمومی؛ علم تا عمل»

نمی‌توانیم روابط عمومی منفعل را تحمل کنیم
در ابتدای این مراسم محمد باقر ساروخانی، استاد جامعه‌شناسی ارتباطات با اشاره به نقش و جایگاه مدیران ارشد در تعالی روابط عمومی بیان کرد: روابط عمومی مانند هر دانش دیگری اگر قرار باشد در اتاق دانشگاه محبوس شود روابط عمومی نیست. روابط عمومی باید در عمل و واقعیت تحقق یابد و ما را به کاروان خانواده جهان پیوند دهد و همچنین بگوید که چگونه توسعه پایدار در کشور ایجاد شود.

او با اشاره به آفت‌های روابط عمومی اظهار کرد: روابط عمومی آفت‌های زیادی دارد که می‌توان به مدیحه‌گویی، مراسمی بودن، غیرمهارتی بودن و رابطه‌ای بودن آن اشاره کرد. بنابراین روابط عمومی که با این آفت‌ها همراه باشد داده‌هایی بیمار تولید می‌کند.

او ادامه داد: ما نمی‌توانیم روابط عمومی منفعل را تحمل کنیم و این نوع روابط عمومی در تعالی روابط عمومی نمی‌گنجد. تعالی روابط عمومی در روابط عمومی تحلیل‌گر است که نه تنها داده را دریافت می‌کند بلکه به تحلیل و تبیین آن می‌پردازد. روابط عمومی هوشمند نیز جزو تعالی روابط عمومی محسوب می‌شود. این نوع روابط عمومی دارای تاکتیک و استراتژی است و نه تنها زمان حاضر را می‌بیند بلکه آینده‌نگر هم هست. ما نمی‌توانیم جهان امروز را بدون روابط عمومی تعالی‌بخش ببینیم. همچنین نمی‌توانیم توسعه پایدار را بدون این نوع روابط عمومی تعریف کنیم.

ساروخانی با بیان اینکه روابط عمومی‌ها آتش، نور و روشنایی را به سازمان‌ها می‌بخشند، اظهار کرد: این روابط‌عمومی‌ها منادیان دانایی هستند به دلیل اینکه در بیرون و داخل سازمان‌ها به انتقال دانش می‌پردازند و جامعه آگاه و بالغ نیز از طریق روابط عمومی تولید خواهد شد.

او با بیان سه مرحله حیاتی روابط عمومی ادامه داد: سازمانی که می‌خواهد تولید شود، باید اولین گام خود را روابط عمومی قرار دهد. این سازمان باید از مردم بپرسد که چه مطالبه‌ای دارند و این کار روابط عمومی است. هیچ سازمانی نمی‌تواند باقی بماند مگر اینکه روابط عمومی‌ها در این سازمان حضور داشته باشند. روابط عمومی شرط اصلی برای ورود ما به آستانه هزاره سوم است. ما نیازمند روابط عمومی، استانداردسازی آن و تعالی این دانش هستیم. نظام روابط عمومی باید از کارگزارانش دفاع کند. چرا پزشکان و مهندسان، نظامی برای خود دارند اما روابط عمومی‌ها نظام حمایت‌گر ندارند؟

ساروخانی اضافه کرد:‌ ما باید تخصصی را برای روابط عمومی تعریف کنیم تا کسی نتواند بدون آگاهی و با رابطه وارد این کار شود. اگر قرار است که در سازمانی بدرخشیم و صدایمان شنیده شود، باید مهارتی عمل کنیم و به همه نشان دهیم که ما یک دانش و مهارت قوی هستیم.

او با اشاره به کسانی که وارد کار روابط عمومی می‌شوند، بیان کرد: افرادی که کار روابط عمومی می‌کنند باید دارای استعداد باشند زیرا روابط عمومی یک شغل عادی و روتین نیست بلکه خلاق است. همچنین این فرد باید ارتباطات قوی داشته باشد. افرادی که در این حرفه قرار می‌گیرند باید بتوانند استعداد خود را پردازش کنند اما باید انگیزه نیز داشته باشند.

ساروخانی با بیان اینکه مدیران ارشد و میانه مهم هستند، اظهار کرد: نه تنها مدیران ارشد بلکه مدیران میانه نیز در کار سازمان و روابط عمومی اثرگذارند. ما از مدیران شناخت درست از روابط عمومی تعالی‌بخش می‌خواهیم، همچنین انتظار داریم که این شناخت به معرفت تبدیل شود و معرفت نیز به آگاهی برسد. باید بدانیم که شناخت کافی نیست و باید با پذیرش همراه باشد. برای مثال کسانی که در رأس کار قرار دارند دوست دارند که از آن‌ها تعریف شود و این امر غریزی است که انسان دوست دارد از او تعریف کنند. ما به دنبال فردی هستیم که در رأس کار باشد اما از نقد استقبال کند. کسانی که در رأس کار هستند باید غریزه‌شان را به تعالی برسانند.

او با بیان اینکه ما آزادی را از خویشتن خویش می‌خواهیم، ادامه داد: کسی که از عقاید و خرافات خود آزاد باشد نباید در ذهن خود اسیر باشد. به این معنی که فردی که در رأس کار قرار دارد باید بتواند اندیشه‌های گوناگون را بشنود و تحلیل کند و در نهایت بهترین اندیشه را بپذیرد. ما کسانی را می‌خواهیم که دروازه‌بانی ذهن داشته باشند. این افراد فرزانه هستند و ما این نوع افراد را برای ریاست می‌خواهیم. روابط عمومی‌ها در سازمان باید اتاقی کنار رئیس خود داشته باشند زیرا رئیس باید هر لحظه به آن‌ها برای تصمیم‌گیری احتیاج پیدا کند. تصمیم سازمان‌ها باید از جنس روابط عمومی باشد. رسالت فعالان و دانشجویان این حوزه این است که روابط عمومی جدید را جا بیندازند.

ساروخانی با انتقاد از برخی سازمان‌ها بیان کرد: رئیس نباید هر چه را که روابط عمومی بیان می‌کند طرد کند. من اسم این کار را سندرم نفی می‌گذارم. رئیس باید با شوق حرف روابط عمومی‌ها را گوش کند و حتی بپذیرد. قدم مهم‌تر در این کار به کارگیری است. به این معنی که اندیشه جدیدی که شنیده و پذیرفته می‌شود را به کار بگیرند. در نهایت بازخوردها را بررسی و نواقص را برطرف کنند. ما به دنبال چنین افرادی برای ریاست سازمان هستیم.

چرا در ایران تیراژ مطبوعات را اعلام نمی‌کنیم؟
بر اساس این گزارش ایسنا، حسینعلی افخمی در ادامه نشست چهارم «روابط عمومی؛ علم تا عمل» بیان کرد:‌ ما ۵۰ سال است که روابط عمومی را در دانشگاه علامه راه‌اندازی کرده‌ایم اما توانستیم تا ۱۰ سال اول به خوبی پیش برویم و ۴۰ سال بعدی پیشرفتی نداشتیم. ما از سال ۸۶ خواستار راه‌اندازی فوق لیسانس روابط عمومی در دانشگاه علامه بودیم اما نتوانستیم این کار را انجام بدهیم.

او با بیان محورهای روابط عمومی گفت: سه محور کار روابط عمومی تغییر، عمل و ارتباطات است که بعدها ارزیابی به این سه محور اضافه شد. ما درس برنامه‌ریزی را سال ۵۰ در دانشگاه‌ها داشتیم اما بعد از مدتی این درس از واحدهای روابط عمومی حذف شود اما دوباره سال ۸۳ این درس را به کارشناسی اضافه کردیم.

مدیر گروه روابط عمومی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: سه کشوری که برنامه‌ریزی داشتند شامل کشورهای سوسیالیستی روسیه، چین، هند و کشورهایی که دارای نظام چند حزبی دموکراتیک بودند. ما نیز در کشور خود برنامه‌ریزی را آوردیم اما نگفتیم که ریشه آن از کجا می‌آید. کشور ما همچنین نظام چند حزبی دموکراتیک ندارد. در واقع تکنوکرات‌ها و افراد تحصیل‌کرده می‌آیند و برنامه‌ای را می‌نویسند که تبدیل به سیاست می‌شود. اما زمانی که دولت‌ها عوض می‌شوند نمی‌توانند همان برنامه‌ای که در دولت قبل تصویب شده بود را اجرا کنند. این مشکل به دلیل این است که افکار عمومی آن سالی که برنامه تصویب شد با امروز فرق دارد.

افخمی با بیان مثالی اظهار کرد:‌ مدیر روابط عمومی که با رأی آموزش دولتی بر کرسی نشسته است می‌خواهد برنامه‌ای که با رأی خصوصی تصویب شده را عملی کند اما نمی‌شود. ایراد در ساختار ماست به دلیل اینکه ما نظام حزبی نداریم و رابطه دوگانه‌ای میان مجلس و برنامه اجرایی ما در کشور وجود دارد.

او با بیان اینکه وسایل ارتباط جمعی دنیای جدیدی را ایجاد کرده‌اند، گفت: چرا ما تیراژ مطبوعات خود را اعلام نمی‌کنیم اما در کشورهای دیگر موظف هستند که از تیراژ مطبوعات خود گزارش ارائه بدهند. ما باید بدانیم که این امر جزء بدیهیات است. مطبوعات باید بگویند که درآمدشان از کجا می‌آید تا شفافیت ایجاد شود. اگر نگویند این چه شفافیتی خواهد بود؟ این مسائل باعث ایجاد فساد انباشته می‌شود.

افخمی با اشاره به نمایشگاه مطبوعاتی که قرار است امسال برگزار شود، اظهار کرد:‌ من به عنوان کارشناس روابط عمومی می‌گویم که نمایشگاه مطبوعات دکه روزنامه‌فروشی است که افراد اگر سکه یا پول خردی برای خرید داشته باشند، می‌آیند. روابط عمومی در بستری که هیچ کس پاسخگو نیست توسعه پیدا نمی‌کند. ما برنامه‌ریزی‌هایی داریم که به دلیل عدم شفافیت، نامشخص بودن ساختارها، برنامه‌ها بیهوده خواهد بود. بدون یک تشکل حرفه‌ای برای روابط عمومی‌ها این حرفه نمی‌تواند وجود داشته باشد. روابط عمومی حوزه علمی آکادمیک است. اما ما چگونه به آن نگاه می‌کنیم و کشورهای دیگر چگونه به این حرفه نگاه می‌کنند؟

روابط عمومی‌ها طرف مردم را بگیرند
میرزابابا مطهری‌نژاد در این نشست به مشکلات اساسی روابط عمومی‌ها اشاره کرد و گفت: روابط عمومی در ایران از چهار مشکل اساسی رنج می‌برد. ابتدا چالش آموزشی به این معنی که هنوز دانشگاه‌ها ما کتاب‌های سال ۴۵ دکتر امینی را تدریس می‌کنند که در آن زمان بسیار عالی بود اما الان فقط فصل اول آن قابل تدریس است. ما همچنین بحران عجیبی در رونویسی از روی کتاب‌های هم و کپی کردن و منتشر کردن کتاب‌ها داریم. در حوزه فنون و تکنیک روابط عمومی کارهای جدید و قابل استفاده‌ای در اختیار دانشجویان گذاشته شده است. اما دانشجو اول باید فلسفه روابط عمومی را بداند و آن را بشناسد تا بداند از چه اصول و تکنیکی استفاده کند. استاد باهر همیشه موضوعی را که می‌خواستند بیان کنند فلسفه آن را می‌گفتند تا متوجه شویم که در چه مسیری قدم گذاشته‌ایم. زمانی که متخصص روابط عمومی نداند که فلسفه روابط عمومی چیست، اگر تکنیک را به او بگویی به کارش نمی‌آید و چالش آموزشی در ابعاد مختلف خود را نشان می‌دهد. دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف تحصیل می‌کنند و در موضوعات یکسان مطالب متفاوتی را یاد می‌گیرند. این امر باعث می‌شود که فاصله ایجاد شود.

او با اشاره به چالش‌های دیگر حوزه روابط عمومی ادامه داد: در روابط عمومی‌ها تکنیک‌من‌ها فراوان‌ هستند اما نیروی حرفه‌ای نداریم که مطالعه کند این مقاله یا مجله روی مخاطب چه تأثیری می‌گذارد. چالش دیگر ما که از همه مهمتر است فرهنگی است. جامعه و به خصوص مدیران با فرهنگ ارتباطی و روابط عمومی و رسانه‌ای آشنا هستند. ما بارها به مسؤولان نامه نوشتیم که در جلسه روابط عمومی‌ها از آن‌ها راهکار مشکلات را بخواهند. اما آن‌ها دوباره درس روابط عمومی به فعالان این حوزه می‌دهند. وزیر در جلسه‌ای که با او داشتیم گفت من روابط عمومی سازمان محور می‌خواهم و نمی‌خواهم که روابط عمومی مجیزگوی ما باشد. روابط عمومی سازمان محور به این معنی است که به مخاطب و مردم توجه نکند و تنها به منافع سازمان بیندیشد. چالش دیگر ساختاری است.

رئیس انجمن روابط عمومی ایران درباره وظیفه روابط عمومی‌ها در برابر مردم گفت:‌ روابط عمومی‌ها باید زمانی که میان منافع سازمان و مردم تعارض بوجود می‌آید طرف مردم را بگیرند. به دلیل اینکه تمام واحدهای سازمانی از منافع سازمان دفاع می‌کنند و مردم باید ببینند که یک واحدی نیز طرفداری او را می‌کند. زمانی که مردم احساس کنند که تمام سازمان ها مقابل آن‌ها هستند جرأت نمی‌کنند که وارد سازمان شوند. بنابراین به نفع سازمان است که طرفدار مردم باشند تا مردم با سازمان آشتی کنند وگرنه شکافی میان مردم و سازمان‌ها بوجود می‌آید. سال گذشته آقای رستمیان استاد ارتباطات یادداشتی را در ماهنامه مدیریت ارتباطات منتشر کرد که در آن نوشته شده بود «یکی از مسائلی که جایگاه روابط عمومی در سازمان و جامعه را تضعیف می‌کند این است که آن‌ها به روزمرگی و کارهای خود عادت کرده‌اند و دست به ابتکار نمی‌زنند و طرحی را به سود مردم ارائه نمی‌دهند که مطالبات مردم در آن موجود باشد. همچنین تمرکز روابط عمومی‌ها حول محور ستادهای کلان است.» ما برای اینکه بتوانیم جایگاه روابط عمومی را ارتقاء دهیم باید از روابط عمومی شروع کنیم و مطالبات مردم را در سیاست سازمان‌ها جای دهیم. تا مردم احساس کنند که سازمان نیازشان را برآورده می‌کند.

او ادامه داد: من پیشنهاد می‌کنم که دو جریان را از امروز شروع کنیم. ابتدا انتظارات مردم را به سیاست سازمان تبدیل کنیم و آن را اعلام کنیم و دوم اینکه اساتید و کارشناسان در ارتباط با مسائل روابط عمومی کنش‌گر باشند و وقتی ضعفی را مشاهده می‌کنند آن را با زبان ادب و فاخر بیان کنند و چشم‌پوشی نکنند.

روابط عمومی در ۶۵ سالگی هنوز دچار چالش فرهنگی است
احسان شریفی با اشاره به صندوق ذخیره کارکنان شهرداری تهران بیان کرد: سه بحرانی که به حوزه اقتصادی مرتبط می‌شود بحران سالمندی، بحران صندوق بازنشستگی و بحران بی‌اعتمادی است. بحران سالمندی به این معناست که ما تا سال ۱۴۲۵ رشد جمعیت کشورمان به صفر خواهد رسید. بحران صندوق بازنشستگی به این معناست که حدود ۸۵ درصد از صندوق‌ها کسری بودجه دارند اما روابط عمومی‌ها می‌توانند نسبت به این صندوق‌ها اعتمادآفرینی، توجیه‌گری و روشنگری داشته باشند. بحران بی‌اعتمادی نیز به این معنی است که مردم به صندوق‌های مالی و اعتباری بی‌اعتماد هستند. به نظر شما چرا موسسات آرمان، کاسپین و فرشتگان به این روز افتادند؟ به نظر من نقش روابط عمومی‌ها در عاقبت این موسسات پررنگ است. روابط عمومی‌ها باید از این سه بحران اطلاع پیدا کنند تا عملیات اقناعی را انجام دهند. روابط عمومی‌ها می‌توانند با ارتباط با مشتریان مدیریت داشته باشند و به آن‌ها آرامش دهند.

محمدرضا پارسیان با اشاره به نشست‌هایی که تا به امروز در حوزه روابط عمومی برگزار شده، بیان کرد: اولین نشست ما ۲۵ تیر ۹۵ به مناسبت درگذشت پدر روابط عمومی ایران (حمید نطقی) بود. نشست دوم ما ۱۱ مهر ۹۵ با موضوع آینده‌پژوهی برگزار شد. نشست سوم ما نیز ۲۵ تیر ۹۶ به مناسبت هجدهمین سالگرد پدر روابط عمومی ایران حمید نطقی برپا شد.

دبیر کل نشست‌های «روابط عمومی؛ علم تا عمل» ادامه داد: روابط عمومی امروز ۶۵ سالگی خود را سپری می‌کند اما همچنان دارای چالش‌های ساختاری، آموزشی، نیروی متخصص و حرفه‌ای و فرهنگی است و باید بدانیم که چالش فرهنگی از همه قابل تأمل‌تر است و ما تصمیم داریم که با برگزاری این سلسله نشست‌ها که با همکاری انجمن روابط عمومی ایران و صندوق ذخیره شهرداری تهران است به این چالش‌ها بپردازیم.

روابط عمومی در ایران مظلوم است
امیر خجسته در ادامه این نشست با بیان اینکه روابط عمومی در ایران مظلوم است، گفت: پیام این نشست علمی به تمام مسؤولان، مجلس، دولت و قوه قضاییه این است که ما مطالبه داریم و توجه کنید. ارتقاء جایگاه روابط عمومی با توجه و فهم مسؤولان نظام اتفاق می‌افتد. اگر این فهم و توجه ایجاد شود ارتقاء هم به وجود می‌آید. توسعه دنیا با روابط عمومی و ارتباطات اتفاق می‌افتد. در این نشست از انصاری معاون رئیس جمهور دعوت شد که حضور داشته باشد اما چرا نیامد؟ من می‌خواهم که مسؤولان در این نوع نشست‌ها حضور پیدا کنند و به حرف‌ها گوش بدهند و راهکار و ساختاری را مشخص کنند. ما از دولت آقای روحانی این انتظار را داریم. با این نشست حداقل صدای فعالان این حوزه در بیرون منعکس می‌شود و مطالبه‌گری ایجاد خواهد شد. همچنین ما باید بتوانیم برای توسعه این حوزه جذب سرمایه ملی و بین‌المللی داشته باشیم.

این نماینده مجلس فعالان روابط عمومی‌ها را خطاب قرار داد و گفت: من از شما می‌خواهم که برای مشکلات جامعه به خصوص جوانان راهکار بدهید و باید در این مسیر ابتکار و خلاقیت داشته باشید تا به مسؤولان بگویید ما از شما مطالبه داریم. اگر شما راهکار پیشنهاد بدهید و کار کارشناسی انجام دهید ما در خدمت شما خواهیم بود و پیگیری خواهیم کرد. حتی می‌توان گفت روابط عمومی چشم نظام است.

او با اشاره به اتفاقاتی که برای موسسه کاسپین بوجود آمد، بیان کرد: من روابط عمومی‌ها را در قضیه کاسپین مقصر نمی‌دانم. زمانی که بانک خصوصی پول مردم را می‌گرفت و مجوز نداشت مسؤولان نمی‌دیدند؟ این امر ارتباطی به روابط عمومی ندارد. بانک‌ها بزرگترین ظلم را کردند اما روابط عمومی‌ها وظیفه خود را انجام دادند. دستگاه‌های نظارتی وظیفه خود را به درستی انجام ندادند.