شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی یران (شارا)–|| آنچه مسلم و روشن است این‌که سواد سلامتی یکی از مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین ابزارها در برخورد با پیامدهای منفی ناشی از همه‌گیری‌ها به‌شمار می‌آید. در این میان، سواد سلامتی می‌تواند در مهار موج بی‌سابقه بیگانه‌هراسی که در نتیجه همه‌گیری ویروس کرونا در برخی کشورها به‌ویژه آمریکا پدید آمده است، نقش مهم و سرنوشت‌سازی بازی کند و شرایط را تا حد زیادی بهبود ببخشد.
به بیان روشن‌تر، از طریق ارتقای سواد سلامتی شهروندان می‌توان به مقابله با موج ضداطلاعات و بیگانه‌هراسی‌های گاه و بیگاه رسانهها و سیاستمداران رفت و پیامدهای منفی آنها را تا حد زیادی مهار نمود. در این میان، دست روی دست گذاشتن و اتخاذ موضع انفعالی در برابر موج بیگانه‌هراسی و گسترش ضداطلاعات در دوران همه‌گیری‌هایی مانند همه‌گیری کووید-19 می‌تواند مخاطرات اجتماعی وحشتناک و غیرقابل‌کنترلی را به‌دنبال داشته باشد که برای مهار آنها حتما باید در جهت ارتقای سواد سلامتی جامعه کوشید.
یکی از بهترین راه‌ها برای کمک به کاهش پیامدهای منفی ناشی از بیگانه‌هراسی عبارت است از کاستن از انتشار ضداطلاعات به‌ویژه در موقعیت‌هایی که سوژه این بیگانه‌هراسی‌ها موضوعات نژادی، قومیتی و ملیتی باشد. در این میان مردم می‌توانند با تکیه بر اطلاعات دقیق و به‌اثبات رسیده و بهره‌گیری از منابع معتبر در راستای محدود کردن و فرو نشاندن احساسات بیگانه‌هراسانه خود و دیگران اقدام نمایند.
یکی از منابع معتبر و قابل اتکا در زمان همه‌گیری کووید-19 که می‌تواند در مقابله با بیگانه‌هراسی نقشی تاثیرگذار و یاری‌رسان داشته باشد و مقابله‌کنندگان با بیگانه‌هراسی می‌توانند به آن استناد کنند، سازمان بهداشت جهانی است که نقش ارزنده‌ای را در دوران همه‌گیری کنونی ایفا کرده است. در این حالت و با شناسایی منابع معتبر و موثق، به‌تدریج میزان مراجعات و توجه‌ها به رسانه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها و وبسایتهای اینترنتی برای کسب اطلاعات کاهش می‌یابد و در نتیجه امکان انتشار و گسترش ضداطلاعات و شایعاتی که می‌توانند به بیگانه‌هراسی کمک کنند تا حد زیادی کاسته خواهد شد.
به هر حال باید دانست که مراجعه مردم به رسانه‌های اجتماعی و وبسایتهای اینترنتی صرفا به‌منظور اطلاع از وضعیت همه‌گیری کووید-19 و آگاهی یافتن از آمار مبتلایان و مرگ ومیر ناشی از ویروس کرونا نیست بلکه افراد برای سرگرمی و ارتباط با دوستان و دلایل دیگری نیز به این رسانهها مراجعه می‌کنند و در این میان همیشه احتمال آلوده شدن ذهن مردم به ضداطلاعات و شایعات وجود دارد که بهترین پادزهر برای مقابله با این سمپاشی‌ها چیزی نیست مگر ارتقای سواد سلامتی افراد و نقش‌آفرینی پررنگ‌تر و جدی‌تر نهادهای بین‌المللی و معتبری همچون سازمان بهداشت جهانی در زمینه آگاهی‌بخشی به مردم جهان و فرهنگ‌سازی بهینه و بلندمدت.
دولت‌های ملی و محلی نیز باید همیشه در نظر داشته باشند که باید برای ارتقای مداوم سواد سلامتی شهروندان‌شان برنامه‌ریزی‌های منسجمی داشته باشند و برای این کار هم باید به‌دنبال ساخت و پخش برنامه‌های علمی در رسانه‌های جمعی باشند و هم آموزش بهداشت و نکات سلامت‌محور را در قالب مواد درسی مدارس و دانشگاه‌ها به‌طور جدی پیگیری نمایند.
در کوتاه‌مدت و برای مقابله موثر با بیگانه‌هراسی پدیدآمده در ماه‌های گذشته از آغاز همه‌گیری کووید-19 نیز باید دست به اقداماتی زد که بتواند بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را تحت تاثیر خود قرار دهد: از برگزاری جلسات گفتگو و تبادل نظر بین موافقان و مخالفان بیگانه‌هراسی گرفته تا ساخت برنامه‌هایی با محوریت تقبیح موارد تعدی به گروه‌های نژادی و قومیتی خاص در دوران همه‌گیری و مهم‌تر از آن جلوگیری از پخش برنامه‌ها و بیانات توهین‌آمیز و نژادپرستانه در رسانه‌های رسمی و همچنین ترند کردن پیام‌های مثبت در رسانه‌های اجتماعی شبیه آنچه در توئیتر انجام شد و هشتک “من یک ویروس نیستم” برای مدت‌ها به عنوان ترند توئیتر تداوم پیدا کرد و نقش مثبت و چشمگیری در کاهش برخوردهای نژادپرستانه و بیگانه‌هراسانه بر علیه آسیایی‌ها و به‌ویژه چینی‌ها ایفا کرد.
چنین اقدامات تحسین‌برانگیزی آن هم در رسانه‌های اجتماعی پرطرفداری همچون توئیتر می‌تواند هم به مدیریت هر چه بهتر پیامدهای منفی همه‌گیری کووید-19 و جلوگیری از انتشار بیشتر آن کمک کند و هم گامی باشد موثر برای تاکید بر اصول ارزشمندی مانند انسانیت و مساوی بودن همه قومیت‌ها و ملیت‌ها.
در مجموع، شهروندان مجهز به سواد سلامتی بالا و برخوردار از اطلاعات جامع و کافی در ارتباط با سلامت فردی و اجتماعی قادر هستند شناخت دقیق‌تر و بهتری را در دوران همه‌گیری‌هایی مانند همه‌گیری کووید-19 به‌دست آورند و به‌آسانی تحت تاثیر القائات و هراس‌افکنی‌های آگاهانه و غیرآگاهانه افراد و رسانه‌های اجتماعی قرار نگیرند.
برای تحقق این ایده‌آل، افراد می‌توانند از ابزارهای مختلفی بهره‌مند گردند از جمله برقراری ارتباط مستمر با مراکز بهداشتی و مراجعه به وب‌سایت‌ها و کانال‌های رسمی آنها برای کسب جدیدترین خبرها و آگاهی یافتن از توصیه‌های بهداشتی ارائه شده در آنها.
در سطحی وسیع‌تر نیز می‌توان با ارائه آموزش‌های مداوم و فراگیر به عموم مردم از آنها در برابر ضداطلاعات و شایعات سلامت‌محور که در دوران بروز بحران و همه‌گیری‌هایی مانند همه‌گیری کووید-19 رواج گسترده‌تری پیدا می‌کنند، محافظت کرد. در این میان، حضور پررنگ نهادهای بهداشتی و سازمانهای بین‌المللی فعال در حوزه سلامت از جمله سازمان بهداشت جهانی در رسانه‌های اجتماعی و محیط اینترنت و تقویت موقعیت آنها در زمان جستجوهای اینترنتی کاربران می‌تواند به بیمه شدن شهروندان در برابر ضداطلاعات و بیگانه‌هراسی‌های گاه وبیگاه کمک شایانی نماید.
بنابراین باید پذیرفت که تمام افراد و اشخاص به نوبه خود نسبت به ارتقای سطح سواد سلامتی خود و کلیت جامعه مسئول هستند و باید با ارتقای سطح سواد سلامتی و اطلاعات و دانسته‌های خود در ارتباط با موضوعات سلامت‌محور در راستای فهم، تفسیر و به‌کارگیری هر چه بهتر اطلاعات بهداشتی خود گام‌های جدی و مستمری بردارند.
در دوران همه‌گیری‌های جهانی از جمله همه‌گیری کووید-19، برخورداری از درک و فهم کامل و کافی از سرمنشا و ریشه شکل‌گیری بحران به‌وجود آمده می‌تواند تا حد زیادی به تسهیل و تسریع اقدامات مقابله‌ای در برابر بحران پدید آمده کمک کند و در نتیجه از پیامدهای منفی و زیانبار آن، چه در بعد بهداشتی و چه در بعد اجتماعی- فرهنگی آن بکاهد.
این درک و شناخت درست و کافی در قالب سواد سلامتی افراد و کلیت جامعه جلوه‌گر می‌شود و برای تقویت آن باید گام‌های جدی و متعددی را در زمینه اطلاع‌رسانی درست و دقیق و به‌موقع به شهروندان و دور کردن آنها از ضداطلاعات و شایعات برداشت. علاوه بر این، توجه به موضوعاتی همچون معناشناسی و تفسیر زبانی درست و تعریف دقیق واژه‌ها و عبارات می‌تواند جلوی بسیاری از پندارهای نادرست و تفرقه‌انگیز و مهم‌تر از آن، هراس‌افکنی‌های نژادی و قومیتی را بگیرد.
در مجموع، ارتقای سواد سلامتی شهروندان هر جامعه نیازمند انجام یک سری اقدامات فردی و جمعی است و هم تک‌تک افراد و هم دولت‌ها و کلیت جامعه در این زمینه مسئول هستند. به هر حال، همه‌گیری کووید-19 و فراگیر شدن ویروس کرونا در سرتاسر جهان نشان داد که حتی در کشورهای توسعه یافته‌ای همچون ایالات متحده آمریکا نیز معضل پایین بودن سواد سلامتی شهروندان وجود دارد و باید برای ارتقای سطح سواد سلامتی شهروندان آمریکایی گام‌های جدی‌تری برداشته شود تا از این طریق بتوان در زمان وقوع بحران‌های بزرگی همچون همه‌گیری کووید-19 در برابر هراس‌افکنی‌های قومیتی و نژادی ایستاد و پیامدهای منفی آن را مدیریت کرد.
|
||||
