کتابخانهها همیشه به منزله بخشی از بافت اجتماعی وجود داشتهاند و نقش خود را در رشد و توسعه فرهنگ جوامع ایفا کردهاند. اما همانند هر مجموعه دیگری، گذشت زمان و ظهور نیازهای جدید، کتابخانه را نیز از نهاد ساده به نهادی گسترده و با سیستمی پیچیده مبدل کرده است و کتابخانه از محوطهای که تنها شاخص ارزیابی آن تعداد کتابهای موجود و جنس آنها بود به سازمانی با شاخههای متعدد تبدیل شده است که هر یک نقش ویژه خود را دارند؛ از این جملهاند کتابخانههای عمومی، دانشگاهی، مدارس، تخصصی و …
ناگفته پیداست که این درجه پیچیدگی و تخصص، با اهمیتی که هر جامعه برای این نهاد قائل شده و کارکردهایی که برای آن تعریف شده است نسبت مستقیم دارد و متأسفانه در کشور ما، همه انواع کتابخانهها اعم از عمومی، دانشگاهی، مدارس و … هنوز فاصله زیادی تا استانداردهای جهانی دارند و در قالب چارچوبها و تعاریف بینالمللی نمیگنجند.
در هر حال آنچه در این گزارش بدان خواهیم پرداخت، معرفی برخی کتابخانههای تخصصی و دانشگاهی در حوزه ارتباطات و روابط عمومی است که البته تعدادشان از انگشتان دست هم تجاوز نمیکند. از میان کتابخانههای تخصصی، کتابخانه مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها و کتابخانه مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامهای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و از میان کتابخانههای دانشگاهی، کتابخانههای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و دانشکده خبر سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران و از میان انتشارات تخصصی روابط عمومی انتشارات کارگزار روابط عمومی برای معرفی برگزیده شدهاند.
قبل از معرفی این کتابخانهها لازم است اشاره شود که نکته مشترک بین بیشتر این کتابخانهها عدم دسترسی و اطلاع آنها به آمار دقیقی از منابعشان بود که این مسأله مانع ارزیابی صحیح از وضعیت موجود در یک کتابخانه است.
کتابخانه مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها
میتوان گفت کتابخانه مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره میشود و کار خود را از سال 1375 آغاز کرده است، مهمترین و مجهزترین کتابخانه در حوزه ارتباطات و روابط عمومی است و کار خود را کاملاً بر این حوزه (با تأکید بر مطبوعات) متمرکز کرده است. بانکهای اطلاعاتی موجود در این کتابخانه که اکثراً در زمینه علوم ارتباطات و علوم اجتماعی هستند، عبارتاند از:
1- 3100 عنوان کتاب فارسی و 1852 عنوان کتاب لاتین
2- 7324 مقاله فارسی و 2880 مقاله غیر فارسی در زمینه رسانههای گوناگون
3- نشریات ادواری، 198 عنوان فارسی و 97 عنوان غیر فارسی (جاری و صحافی شده)
4- 730 عنوان پایاننامه فارسی و 5 عنوان پایاننامه لاتین
که اکثر این عناوین در زمینهی علوم ارتباطات و علوم اجتماعی هستند.
علاوه بر این دو مجموعه نیز به شرح زیر توسط خود کتابخانه منتشر میشود:
1. فهرست تازههای کتابخانه
در این فهرست که به صورت فصلی منتشر میشود، مشخصات کتابشناسی کتابها و گزارشها و مقالات فارسی و لاتین و همچنین فهرست نشریات ادواری دریافت شده بر حسب الفبای عنوان ارائه میشود.
2- چکیده مقالات گزیده فارسی
برای تهیه این نشریه که از شماره 1 (تابستان 1377) آن در کتابخانه موجود است، ابتدا مقالاتی که در زمینه رسانههای گروهی، به ویژه مطبوعات، در روزنامهها و مجلههای فارسی منتشر میشود، مورد بررسی قرار میگیرد و سپس چکیده راهنمایی برای هر یک از مقالاتی که به نقد و بررسی جنبههای نظری و کاربردی موضوعات فوقالذکر میپردازند، تهیه میشود.
در این کتابخانه از مشاوره با یک کارشناس ارشد کتابداری برای اداره بهتر امور استفاده میشود و در مورد خرید کتب مورد نیاز نیز معمولاً اساتید مشخصی که متخصص در رشته ارتباطات هستند کتب جدید را معرفی کرده و پیشنهاد خرید میدهند. خرید کتابهای لاتین نیز تنها یک بار در سال و در زمان نمایشگاه بینالمللی کتاب صورت میگیرد. همانند بیشتر کتابخانهها در سطح کشور در اینجا نیز دسترسی به اینترنت وجود ندارد و با شرایط موجود و به دلیل برخی محدودیتها، ایجاد چنین بخشی در آینده نزدیک هم پیشبینی نمیشود؛ اما جست و جوی کامپیوتری در مورد منابع کتابخانه امکانپذیر است و سیستم کامپیوتری این کتابخانه بهتر و دقیقتر از سایر کتابخانههاست.
در بخش تشریفات نیز تقریباً بیشتر مجلات مربوط به علوم ارتباطات در زمینههای مختلف از جمله سینما، تئاتر، رادیو و تلویزیون، روابط عمومی، کامپیوتر، عکاسی، گرافیک، چاپ و … به چشم میخورد که دورههای صحافی شده شمارههای پیشین آنها نیز در آرشیو موجود است.
کتابخانه مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها مدتی است که با سیستم باز اداره میشود و مراجعهکنندگان میتوانند از هشت صبح تا شش بعدازظهر از خدمات آن بهرهمند شوند. این کتابخانه به صورت تلفنی نیز به اعضای خود سرویس میدهد و کارکنان مرکز، دانشجویان رشتههای علوم ارتباطات و سایر رشتهها در مقطع کارشناسی به بالا، کارکنان شاغل در مطبوعات، پژوهشگران کارشناسان و کارکنان سازمانهای فرهنگی دولتی کشور، پژوهشگران آزاد در رشتههای ارتباطات و سایر رشتهها، میتوانند طبق آییننامه، به عضویت این کتابخانه درآمده و از خدمات آن استفاده کنند.
|
نظر بدهید