ضداطلاعات و ارتباطات و بهبود سواد سلامتی

نویسنده: سانشاین جویس باتاسین – یکی از جدیدترین نمونه‌های انتشار ضداطلاعات و شایعاتی که پیامدهای منفی آن به‌طور حتم تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت به این اطلاعات نادرست مربوط می‌شود که ویروس کرونا به‌خاطر مصرف خفاش در چین و استفاده از خفاش خام در غذاهای چینی انتشار پیدا کرده است و پس از مدت کوتاهی به تمام جهان سرایت کرده است.

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی یران (شارا)|| با بالا رفتن سرعت انتشار اطلاعات از طریق اینترنت، به میزان زیادی بر احتمال رواج ضداطلاعات و شایعات نیز در فضای مجازی افزوده شده است. در واقع، امروزه ظرفیت رسانه‌های اجتماعی تا بدان حد افزایش پیدا کرده است که امکان انتشار سریع و نامحدود هر خبر درست یا نادرستی در آن فراهم است و ناگفته پیداست که در چنین شرایطی، بستر مناسبی برای پخش شدن شایعات و ضداطلاعات در مورد موضوعاتی که کانون توجه عموم مردم قرار دارند، فراهم می‌شود. آنچه در این میان می‌تواند باعث پیچیده‌تر شدن قضیه شود، پیامدهای بلندمدت و ماندگاری است که در نتیجه نشر اکاذیب و ضداطلاعات در رسانه‌های اجتماعی به‌خصوص در دوران بروز بحران‌های فراگیر، یک شبه اتفاق می‌افتند اما پاک شدن آنها از ذهن جامعه به مدت زمان طولانی و گذر زمان نیاز دارد.


یکی از جدیدترین نمونه‌های انتشار ضداطلاعات و شایعاتی که پیامدهای منفی آن به‌طور حتم تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت به این اطلاعات نادرست مربوط می‌شود که ویروس کرونا به‌خاطر مصرف خفاش در چین و استفاده از خفاش خام در غذاهای چینی انتشار پیدا کرده است و پس از مدت کوتاهی به تمام جهان سرایت کرده است.


گواه این مدعا، انتشار ویدیویی در ژانویه سال 2020، یعنی در روزهای نخست آشنایی مردم جهان با ویروس کرونا بود که در آن، زنی از اهالی ووهان چین در حال خوردن خفاش بود که این ویدیو با سرعت شگفت‌انگیزی در اینترنت دست به‎‌دست شد و یک نوع انزجار از عادات غذایی آسیایی‌ها به‌ویژه چینی‌ها را در بین مردم جهان پدید آورد.


در این میان، رسانه‌های اجتماعی و وبلاگ‌نویسان و شبکه‌هایی مانند راشا تودی و دیلی میل با پرداختن به این موضوع، بر دامنه و ابعاد آن افزودند و پس از آن بود که هزاران نفر از کاربران رسانه‌های اجتماعی در جهان شروع کردند به انتقاد کردن و سرزنش آسیایی‌ها و به‌خصوص چینی‌ها به‌خاطر “عادات غذایی کثیف‌شان” که موجب انتشار ویروس مرگبار کرونا در سرتاسر جهان شده است و همه این اتفاقات در حالی رخ داد که اصل موضوعی که در این ویدیو ادعا شده بود از ریشه غلط بود چرا که آنچه در آن ویدیو به نمایش درآمده بود مربوط بود به یک مسابقه و شوی خوردن غذا که در سال 2016 در یکی از جزایر اقیانوسیه به نام پالا برگزار شده بود.


با این همه، در ماه‌های بعدی و با افزایش اطلاعات دقیق و یافته‌های علمی در ارتباط با ویروس کرونا، بازهم پندارهای نادرست و هراس‌افکنی‌های ضدچینی همچنان پابرجا ماند و بسیاری از مردم جهان همچنان عادات غذایی چینی‌ها را به‌عنوان عامل اصلی ایجاد و انتشار ویروس کرونا قلمداد می‌کردند. این موج انزجار و بدبینی نسبت به چینی‌ها در کشوری مانند آمریکا که در آن، تبعیض و پیش‌داوری‌های جانبدارانه نسبت به کشورهای دیگر دارای ریشه تاریخی است، ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد و اثرات آن همچنان باقی مانده است.


در این میان، درک و فهم بهتر موضوعات سلامت‌محور که در نهایت موجب بهبود سواد سلامتی افراد می‌شود می‌تواند باعث شود تا شهروندان با دیدی بازتر و آگاهانه‌تر با ضداطلاعات و شایعاتی برخورد کنند که در شرایط بحرانی مانند همه‌گیری کووید-19 به سرعت و در ابعاد گسترده انتشار می‏یابند. بر این اساس، توانایی دسترسی شهروندان به اطلاعات حساس و مهم در زمینه سلامت، نه تنها به آنها در رویارویی با ضداطلاعات و شایعات بهداشتی کمک می‌کند بلکه از شکل‌گیری و گسترش موج هراس‌افکنی‌های گاه‌وبیگاه رسانه‌های اجتماعی در موضوعات مختلف جلوگیری به‌عمل می‌آورد.