شناسایی اخبار جعلی یکی از مهم‌ترین مهارت‌های سواد رسانه‌ای است

 ابراهیم پورتقی سیدی، فعال فرهنگی و رسانه‌ای – با توجه به برودت دمای هوا و تعطیلی بعضی از اماکن خصوصی و دولتی، شایعات و اخبار‌های دروغ از نوع خبر و ارسال عکس‌های متفاوت بسیار، شبکه های اجتماعی را گرم کرده است.

 شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)|| با توجه به برودت دمای هوا و تعطیلی بعضی از اماکن خصوصی و دولتی، شایعات و اخبار‌های دروغ از نوع خبر و ارسال عکس‌های متفاوت بسیار، شبکه های اجتماعی را گرم کرده است.
 
 امروزه 
شبکه‌های اجتماعی به فضایی برای مبادله عقاید و افکار مردم تبدیل شده‌اند. هرکسی می‌تواند افکارش را به اشتراک بگذارد. این موضوع به خودی خود بسیار خوب است، اما مشکل اینجاست که بیشتر مردم قبل از ارسال مطالب در شبکه‌های اجتماعی به منبع آن دقت نمی‌کنند. همین مسئله باعث می‌شود که اخبار جعلی در کسری از ثانیه به همه‌جا مخابره شوند.
 
 این روزها انتشار اخبار جعلی در اینترنت بالاست، اما اطلاعات نادرست همیشه هم در فضای آنلاین مخابره نمی‌شوند. این اتفاق ممکن است در هر جایی بیفتد، مثلا ممکن است در سازمانی کارمندان شایعاتی را باور و آنها را برای بقیه هم تعریف کنند. این مسئله در درازمدت فضای کاری حرفه‌ای را از بین می‌برد و کارمندان را به افرادی بدبین تبدیل می‌کند که نمی‌توانند به هیچ‌کس اعتماد کنند.
 
 یکی از دلایل اصلی اهمیت اخبار جعلی این است مسؤلان در این شرایط حساس با موضوع انرژی در بعضی از استانها سخنگوی واحد برای اعلام موضوعات ندارند و یا یک صدایی در اعلام وضعیت کنونی ببان نمی شود که در این راستای اغلب مردم باورپذیرند بنابراین مردم به سادگی گرفتارش می‌شوند.
 
 بسیاری از اخبار دروغین برای این منتشر می‌شوند که مردم را شگفت‌زده کنند. در نتیجه باید مردم سعی کنند واکنش‌های هیجانی خود را در برابر چنین اخباری مهار کنند. در عوض به آنچه می‌بینید و می‌شنوید منطقی و نقادانه فکر کنند.
 
 فراموش نکنید که ممکن است یک عکس کاملا واقعی باشد، اما در خبر اشتباهی استفاده شود. مثلا ممکن است در خبری گروه ها درباره عکس قطار تهران مشهد در وضعیت کولاک‌برف گیر کرده به نمایش بزارند که بایستی به بعضی از بایدها و نبایدها یک خبر درست توجه کرد در ابتدا دیدن این خبر با عکس با یک جستجو ساده می شود به یقین رسید این خبر اصلا در ایران نیست.
 
 اگر بدانیم انتشار اخبار دروغین نه‌تنها غیراخلاقی است، بلکه در قوانین کشورمان برای آن مجازات‌هایی هم در نظر گرفته شده است. مهم‌ترین مقررات مربوط به انتشار اخبار جعلی عبارت‌اند از:
 
 ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی: طبق این ماده هر کسی به منظور ضرر رساندن به بقیه یا تشویش اذهان عمومی، مطلب دروغین منتشر کند یا مطلبی را به دروغ به دیگری نسبت بدهد، به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
 
 بند ۱۱ ماده ۶ قانون مطبوعات: در این ماده به مواردی اشاره شده که نشریات و خبرگزاری‌ها نباید منتشر کنند. در بند ۱۱ این ماده، پخش شایعات و مطالب خلاف واقع یا تحریف مطالب دیگران جرم تلقی شده و متخلف به مجازات ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود. در صورتی که این کار تکرار شود، مجازات متخلف تشدید شده و پروانه نشریه یا خبرگزاری لغو خواهد شد.
 
 ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه‌ای: مطابق با این ماده هر کسی در فضای مجازی مطلب دروغین منتشر کند یا چیزی را برخلاف حقیقت از مقام‌های رسمی یا افراد عادی نقل کند، هم باید ضرر وارد شده را جبران کند و هم اینکه به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا پرداخت جزای نقدی از ۵ تا ۴۰میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
 
 البته به بعضی از مسئولین به قول خودشان  مصلحت  اندیش عرض نماییم خود را با سوادتر از رسانه ها نداند به عمل برآید به کار نه به حرف و حذف کارآموزان کاربلد.
 
 در پایان به هم ریشه‌های خود یاداور می شوم در عصر ارتباطات، ممکن است روزانه با هزاران خبر جعلی مواجه شویم.
 
 بنابراین همیشه پیش از ارسال مطالب برای دیگران، صحت‌وسقم آن را بررسی کنید. سعی کنید اخباری را منتشر نکنید که منبع درستی ندارند و دیگران را هم به انجام این کار تشویق نکنید. انتشار اخبار دروغین هم به شایعات دامن می‌زند و هم ممکن است به اعتبار حرفه‌ای شما آسیب بزند. پس به‌محض خواندن یا شنیدن هر خبری، دقت کنید که واقعی است یا نه.
 
 همانطور عرض کردم تصمیم گیرندگان نسبت به برگزاری  نشست های تبیینی برنامه ریزی تا  در سهولت اقدامات دولت به مردم نقش تاثیر گذاری داشته باشد.
 
 منبع: ندای مردم دو استان