شبکه‌های اجتماعی و فرصتی به نام رمضان

رصد، عادل نجفی/ در تعابیر اندیشمندان و بزرگان دینی از ماه مبارک رمضان به عنوان فرصت اندیشه و تامل در نعمت‌های خداوند و دستگیری از نیازمندان یاد شده است. فرصتی که مسلمانان در سراسر جهان در طول یک ماه به خودسازی و عبودیت می‌پردازند و توشه‌ای را برای باقی سال خود فراهم می‌آورند.

این روزها با گسترش اسلام در گوشه و کنار جهان مسلمانان در کشورهای مختلف به عنوان اقلیت‌های دینی زندگی می‌کنند. زندگی که اگرچه با مشکلاتی همراه است اما فرصت‌هایی را نیز پیش روی مسلمانان قرار داده است تا زمینه را برای آشنایی پیروان دیگر ادیان با اسلام فراهم آورد. فرصت آشنایی، همزیستی و تعامل که منجر به تجربه عملی آموزه‌های دین اسلام می‌شود و به نوعی بهترین شیوه تبلیغی مستمر و هدفمند می‌تواند باشد.

از جمله نمودهای این همزیستی که می‌تواند به تدریج مسالمت آمیزتر نیز میان مسلمانان و دیگران در کشورهای غیرمسلمان ادامه یابد را می‌توان در فضای مجازی جستجو کرد. در حالی که مسلمانان ساکن نیمکره شمالی کره زمین، تا ۱۸ ساعت تشنگی و گرسنگی را برای تهذیب نفس تحمل می‌کنند، دوستان، همکاران و اطرافیان آن‌ها به نوعی به همراهی با آنان روی آورده‌اند.

همراهان و هم‌وطنان جدید مسلمانان در سراسر دنیا شاید در نگاه اول حق داشته باشند که با فعالیت گروه‌های اسلام نمایی چون بوکوحرام، الشباب و داعش با نگرانی به هم‌وطنان جدید خود فکر کنند اما شبکه‌های اجتماعی فرصتی بی بدیل را در اختیار کاربران مسلمان قرار داده‌اند تا با زبانی ساده به معرفی خود و باورهایشان بپردازند.

کاربران شبکه‌های اجتماعی و به طور خاص، شبکه اجتماعی توئیتر از ابتدای ماه مبارک رمضان با نشانه گرافیکی هلال ماه به رنگ آبی به استقبال این ماه مبارک رفتند و این روزها نیز با استفاده از هشتگ #RamadanProblems با استفاده از عباراتی کوتاه به توصیف رمضان و آیین‌های آن به زبانی طنز می‌پردازند.

عبارت‌ها و جملاتی که از «در هر حالیکه من باید ۸ ساعت دیگر افطار کنم، همکارم غذای خوشبویی دارد» گرفته تا اظهار نگرانی شهروندی که می‌گوید «ترجیح می‌دهم راننده تاکسی که سوار می‌شوم، مواد غذایی کافی دریافت کرده باشد» را در برمی‌گیرد. حتی در شبی که برزیلی‌ها دنیا را با شکست تیم ملی فوتبال خود شگفت زده کردند نیز این هشتگ به انتشار خود ادامه می‌داد و کاربری می‌گفت «در حالی که ظرف غذای افطار را آماده می‌کرد و از تلویزیون دور بودم، برزیل ۴ گل دریافت کرد».

دربرگیری و ضریب نفوذ بالایی که ابزارهای اجتماعی مبتنی بر اینترنت در اختیار کاربران قرار می‌دهد چشم‌پوشی از آن‌ها را بسیار دشوار کرده است تا جایی که اهمیت این هشتگ و نوید هم‌افزایی جامعه مسلمانان با میزبانان اروپایی و آمریکایی، گاردین را وادار به پوشش خبری آن کرد. گاردین با اشاره به اینکه اگر برای روزه داری در بریتانیا مشکلی دارید، اینک هشتگ اختصاصی برای آن وجود دارد، می‌نویسد:

«آیا در همه جا غذا می‌بینید؟ آیا همکاران و هم کلاسی‌های شما به صورت مداوم در حال نوشیدن آب هستند؟ اگر چه شوخی با اعتقادات و آیین‌های مسلمانان خطرناک به نظر می‌رسد، اما این بار آن‌ها خود پیش‌قدم شده‌اند. نویسنده گاردین با اشاره به فراوانی مطلب مرتبط با هشتگ #RamadanProblems در فیسبوک، توئیتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی می‌نویسد اگر چه تماشای عکس‌ها، ویدیوها و عبارات کوتاه درباره غذاها نمی‌توانند تشنگی یا گرسنگی روزه‌داران را رفع کنند اما دست‌کم با تحریک شوخ طبعی میان کاربران به گفت وگوی دوجانبه آنان منجر شده است.

در این میان البته تندورهایی نیز از طرفین هستند که دامنه طنز و کنایه را به تمسخر و هجو یکدیگر می‌کشانند اما با توجه به جو حاکم بر شبکه‌های اجتماعی که به عنوان ابزاری برای گسترش شبکه‌های دوستانه می‌باشد، خیلی زود جای خود را به میانه‌روها می‌دهند. مسلمانان که در این ماه بیشتر از همیشه از دروغگویی، حسد و کلام لغو منع شده‌‌اند پاسخ تندروها را با این هشتگ می‌دهند و آن‌ها را به گذشت زمان موکول می‌کنند».

اما این همه ماجرا نیست و توسعه این هشتگ در ماه مبارک رمضان می‌تواند فرصت‌های دیگری را در اختیار مسلمانان قرار دهد. این روزها که داعش و دیگر گروه‌های تندرو اسلامی وجهه اسلام را در سراسر جهان در معرض خطر قرار داده‌اند و از سوی دیگر اسرائیلی‌ها بار دیگر حملات خود بر علیه ساکنان نوار غزه را آغاز کرده‌اند، جای خالی فعالان مذهبی در شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش احساس می‌شود.

شاید در روزهایی که تصور می‌شد با آغاز بازی‌های جام جهانی، درگیری‌های سوریه، عراق و این روزها فلسطین به فراموشی سپرده شوند، همین شبکه‌ها و اعضای آن‌ها هستند که رسانه‌های دنیا را مجبور به واکنش و پوشش خبری این رویدادها می‌کنند. حال آنکه با پذیرش حقیقت سلطه رسانه‌ای غربی‌ها بر رسانه‌های جمعی، می‌توان با حضور فعال‌تر و موثرتر در شبکه‌های اجتماعی به بازسازی چهره اسلام پرداخت. فرصتی که به ویژه در ماه رمضان با ایجاد ظرفیت آن از سوی کاربران عادی این شبکه‌ها آغاز شده است. به نظر می‌رسد می‌توان با تولید محتوای غنی، ضمن معرفی حقیقت اسلام، نقاب از چهره گروه‌های افراطی برداشت و با هدایت افکار عمومی جهان به وارونگی حقایق در اذهان عمومی پایان داد.

منبع: قدس آنلاین