” قَد کانَ لکُم فی رسول الله، اُسوهٌ حَسنهٌ “
) قطعاً برای شما در اقتداء به رسول خدا، سرمشقی نیکوست (سوره احزاب، آیه 21
با مطالعه سیره پیامبر اعظم(ص) می توانیم الگوی جدیدی از روابط عمومی را که متاثر از خُلق عظیم محمدی(ص) است، تحت عنوان” الگوی روابط عمومی برتر“ ارائه نمائیم، مواردی مانند “مهرورزی با مردم“ ، “صـداقت“ ،“ بهره گیری از افکار عمومی و مشورت“، “اخلاق نیک و نیکی با مردم“ ، “عیب پوشی“ ، “آگاهی بخشی و اطلاع رسانی“ و “شیوه سخنرانی و سخنگویی“ را می توان اجزای اصلی رفتار ارتباطی پیامبر اعظم (ص) تلقی کرد .
نکات کلیدی روابط عمومی در سیره پیامبر اکرم (ص)
1- سیره ( Behavior ) ۲- روابط عمومی ( Public Relations )
3- مهرورزی ( Affection ) ۴ – صداقت ( Honesty)
5 – سخنرانی ( Lecture ) ۶- مشورت ( Consultation )
همان طور که می دانیم، “روابط عمومی“ : مدیریت ارتباط با گروه های اجتماعی به منظور ایجاد فهم مشترک و درک متقابل توأم با اثربخشی دوجانبه بوده که هدف نهایی آن، آگاهی بخشی، ایجاد نگرش‌های مثبت، کاهش منازعات و توسعه موارد توافق و کمک به حل مسائل طرفین ارتباطات است. همچنین بر اساس اصول اخلاقی حاکم بر این حرفه؛ صداقت، دقت و صراحت، نیکی با مردم، تکریم مخاطب، کاربست روش های درست، پرهیز از نیرنگ، شفافیت، توجه به نظرات پیامگیران، پرهیز از پرده دری، دوستی با مردم و … ، از جمله مواردی هستند که جزء بایدهای این حرفه محسوب می شوند و دست اندرکاران روابط عمومی موظــف هستنـــد که در فعالیت های خود به آنها مومن و عامل باشند.
بر اساس مطالب ارائه شده وهمچنین با بررسی روابط عمومی در سیره پیامبر اکرم (ص) عناوین قابل بحث عبارتند از :
1- مهرورزی با مردم
2- صداقت و راستگویی
3- شیوه سخنرانی و سخنگویی
4- اهمیت شنیدن صدای مردم
5- مشورت و بهره گیری از افکار عمومی
6- اخلاق نیک و نیکی با مردم
7- آگاهی بخشی و اطلاع رسانی
8- عیب پوشی
و اما قبل از پرداختن به موارد یاد شده، ذکر این نکته حائز اهمیت است هر چند وظیفه سترگ نبوت بر دوش 124 هزار پیامبر بوده است و لیکن تنها 313 نفر از آنان، وظیفه رسالت یا پیام آوری را عهده دار بوده اند. به این معنا و مفهوم” نبی” به معنی خبر دهنده (Prophet) و” رسول” (Messenger) به معنی اعلام کننده شریعت نو می باشد. پس حضرت محمد(ص) علاوه بر نقش “خبردهندگی“ ، همزمان نقش “اعلام کننده“ را بر عهده داشته‌اند. با این اوصاف نکته دیگری که باید آن را از اعجاز حضرت محمد(ص) قلمداد کرد، توجه به دامـنه و عـــمق تاثـــیرگذاری ایشان بر افکار عمومی، آن هم در زمانی بوده است که از یک سو جامعه مخاطب ایشان یعنی عربستان در حالتی از جاهلیت به سر می برده است و از سوی دیگر اینکه ایشان صرفاً با تکیه بر “ارتباط شفاهی“ و عدم امکان کاربرد وسایل ارتباطی به اصطلاح جمعیت، همچون رادیو، تلویزیون یا مطبوعات به این توفیق دست یافته اند و البته از رسانه “نامه“ حداکثر بهره برداری را به عمل آورده اند .
مهرورزی با مردم: یکی از مهم ترین مصادیق رفتاری حضرت محمد(ص)؛ مهرورزی با مردم بوده که در گفتار و کردار آن حضرت، نمود بارزی داشته است. برای مثال، نقل شده است: “چون کسی نزدش می آمد و خواهشی داشت، تـــا کارش را انجام نمی داد یا حداقل کلامی مهرآمیز نثارش نمی کرد، روانه اش نمـــی ساخت. یا اینکه مردی از قبیله “بنی تمیم“ نزد پیامبر آمد و گفت : مرا سفارش کن؛ پیامبر در ضمن سخنانش فرمود: با مردم دوستی کن تا با تو دوست شوند.
صداقت: حضرت محمد (ص) می فرمایند: “بهترین سخن در نزد من، سخن راست و حقیقت است و ایشان بهشت را پاداش راستگویی می دانند که در واقع اهمیت صداقت در گفتار و رفتار ایشان را نشان می دهد.“ همچنین پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: خوشا به حال کسی که نیت و باطن او چون ظاهرش باشد. بنابراین می توان گفت “صداقت” از ویژگی‌های بارز روش ارتباطی پیامبر اعظم(ص) با مردم و از آنجایی که ایشان، همواره مردم را به صداقت و یکسانی در گفتار، کردار و نیت دعوت می کردند به او”محمد امین“ می گفتند.
نیکی با مردم: یکی دیگر از ویژگی های رفتار ارتباطی پیامبر اکرم (ص)؛ نیکی با مردم و سفارش به رفتار نیک با آنان است که از مهم ترین فلسفه‌های وجودی حرفه روابط عمومی نیز محسوب می شود. ایشان می فرمایند: “محبت و دوستی با مردم، نصف عقل است.“
شیوه سخنرانی و سخنگویی: پیامبر اعظم(ص) از موعظه یا سخنرانی برای “ابلاغ پیام:“ استفاده می کردند. در این زمینه، طرز برخوردشان به این صورت بوده که مجالس تبلیغ و ارشاد را به طرز دایره‌ای تشکیل می دادند، تا مبادا خود او در صدر مجلس قرار گیرد یا اینکه آن حضرت، وقتی با مردم گفـتگو می کردند، همه آنان را نگاه می کردند تا هیچیک از آنان تصور نکنند که پیامبر نسبت به آنان بی اعتنا ست.
از ویژگی های دیگر سخنرانی‌های پیامبر گرامی اسلام(ص)، رعایت اصل اختصار و عامه فهم بودن مطالبش بوده است، به گونه‌ای که سعی می کرد تمام سخنانش کوتاه و جامع، شمرده و متصل به هم و قابل درک برای شنوده باشد. مصداق بارز رفتار آن حضرت در این خصوص را می‌توان در نامه های ارسالی به پادشاهان همسایه ملاحظه کرد که بسیار کوتاه و اثرگذار بوده است.
اخلاق نیک: خلق و خوی نیک پیامبر اعظم(ص) را باید یکی از رازهای تاثیرگذاری مثبت ایشان بر افکار عمومی و تغــییر نگرش ها و ایجاد رفتارهای مورد نظر در نزد مردمان زمان رسالت دانست. به همین لحاظ ایشان هم اخلاق نیک را به کار می بست و هم مردم را به رعایت آن دعوت می کرد. در همین راستا، حضرت محمد(ص) می فرمایند: “بهترین شما نزد من ، خوش اخلاق ترین شماست.“ یا اینکه ایشان می فرمایند: “رسالت من، تکمیل مکارم اخلاق است.
آگاهی بخشی و اطلاع رسانی: از نقش های مهمی دیگری که پیامبر گرامی اسلام(ص) ایفا می کرد، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی بود که همانا اطلاعاتی را که تحت عنوان “وحی“ دریافت می کرد در اختیار مردم می گذاشت و آگاهی آنان را بالا می برد، به گونه ای که ایشان هدف از رسالت خود را آگاهی دادن به مردم می‌دانند. پیامبر(ص) در این زمینه می فرمایند: “اگر کسی رفیق یا برادر خود را دوست می‌دارد، او را آگاه کند.“
عیب پوشی و شیوه صحیح انتقاد: پوشاندن عیب افراد و یا انتخاب بیان دوستانه برای طرح عیب افراد از دیگر ویژگی های رفتاری حضرت محمد (ص) می باشد.پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند : “بهترین دوستان شما، کسانی هستند که عیب‌های شما را دوستانه برشمارند.“ با تأمل در این توصیه های اخلاقی، به نظر می رسد بهترین شیوه طــرح معایب سازمانی توسط روابط عمومی آن هم به صورت بیان دوستانه معایب و حمایت از آنان می باشد.
مشورت با مردم و استفاده از افکار عمومی: حضرت محمد(ص) می فرمایند: “مشورت کردن با عاقل دلسوز مهربان، توفیقی از جانب خداوند است.” بنابراین ارتباط گران، باید زمینه‌ای را فراهم کنند تا بتوانند از افکار عمومی و مشورت نخبگان بهره مند شوند.
|
||||
