راهنمایی پیشنهادی “مدیریت رسانه ای ویروس کرونا”

معمولا واکنش انسان ها به شرایط اضطراری سلامتی، بویژه ناشناخته ها عجولانه است و یکی از دلایل اصلی چنین واکنشی، فقدان ارتباط و تلاش برای کسب اطلاعات بیشتر است. برقراری ارتباط و تعامل منظم و پیشگیرانه با مردم و جمعیت در معرض خطر، می تواند به نفع شفافیت و آماده سازی برای بحران، تمام شده و عواقب جانبی را به حداقل برساند.

چالش هایی مانند عدم برقراری ارتباط مناسب با عموم مردم، هنگام خطر و بحران، به ظهور طیف وسیعی از نتایج و بازخوردهای منفی از جمله از بین رفتن اعتماد و اعتبار، تأثیرات سوء اقتصادی و در بدترین حالت، از دست دادن جان انسان ها می شود و این در حالی است که ابزارها و اقداماتی وجود دارد که می توان با آموزش و استفاده از آنها از بروز فجایع انسانی، اقتصادی و روانی تا حد زیادی جلوگیری کرد. شرط اصلی تحقق چنین امر مهمی، شفافیت، آگاهی رسانی، فرهنگ سازی، اطلاع رسانی دقیق، پاسخگویی و آمادگی در شرایط اضطراری سلامتی است.

بنابراین استفاده درست از استراتژی موثر روابط رسانه ای برای درگیر کردن عموم مردم برای کنترل شیوع بیماری کرونا می تواند اختلالات اجتماعی و اقتصادی را به حداقل برساند.

به همین مناسبت، موسسه کارگزار روابط عمومی با استفاده از تجارب و تحقیقات ارزشمند موجود، یک راهنمای کلی مقدماتی را در زمینه “مدیریت رسانه ای ویروس کرونا” تهیه و منتشر کرده است. توصیه نامه حاضر شامل شش بخش الف) ارتباطات و آگاهی رسانی، ب) تشویق مشارکت مردم و پاسخگویی به آنها، پ) مدیریت شایعات و اطلاعات گمراه کننده، ت) آموزش و ظرفیت سازی، ث) یکپارچه سازی فرایند اطلاع رسانی، ج) ثبت سوابق/ مستندسازی و چ) ارزیابی است.

الف) ارتباطات و آگاهی رسانی

۱- برای انجام درست روابط رسانه ای، امکانات و بودجه ویژه و مناسبی اختصاص دهید.

۲- نسبت به تدوین برنامه های زمانی برای انجام فعالیت های رسانه ای اقدام کنید.

۳- سازمانهای هماهنگ کننده را شناسایی کنید. در شرایط بحران، عدم هماهنگی سازمانهای درگیر به بی اعتمادی عمومی منجر می شود. سازمانهای هماهنگ کننده باید از همان مراحل اولیه بحران با یکدیگر همکاری کنند تا مطمئن شوند به مردم یک پیام متمرکز که بسیار هم حیاتی می باشد، منتقل می شود.

– همکاری بین سازمان های درگیر برای کنترل بحران و فراهم آوردن درک بیشتر برای همه افراد و جمعیت در معرض خطر ضروری است.

– آموزش ارتباط سلامت و بحران برای همه سازمان های درگیر مفید است.

– تدوین و اجرای یک کارزار اطلاع رسانی عمومی موفق، می تواند به سازمان های درگیر کمک کند تا مردم را آگاه و درگیر نگه دارند.

– فهرست اطلاعات تماس سازمانهای هماهنگ کننده را به روز داشته باشید.

۴- سخنگویان را فعال کنید. سخنگو علاوه بر توانایی ارتباط موثر با مخاطب، باید دارای مهارت های یک سخنگوی مؤثر هم باشد. سخنگو همچنین باید با اصول اساسی روابط رسانه ای و بحران نیز آشنا باشد. چنین سخنگویی قطعا می تواند با انتشار به موقع و دقیق اطلاعات، زمینه را برای کاهش عدم اطمینان و اضطراب عمومی فراهم نماید. سخنگویان باید آموزش دیده باشند.

۵- مخاطبان هدف را شناسایی کنید. تا زمانی که مخاطبان هدف مشخص نشوند، نمی توان شروع به ساخت پیام های کلیدی برای رسانه های هدف کرد.

۶- رسانه های کلیدی و دیگر کانال های ارتباطی تأثیرگذار را شناسایی کرده و پتانسیل های آنها را برای رسیدن به هدف ارزیابی کنید. فهرستی از رسانه ها و روزنامه نگاران تهیه کرده یا به روز کنید و روابط خوب با رسانه ها را تقویت نمایید. از کانال های ارتباطی قابل اعتماد و مؤثر که مخاطبان هدف مرتباً از آنها استفاده می کنند، استفاده کنید.

۷- قالب های پیام را برای اعلام اولین مورد ابتلا به بیماری، اقدامات انجام شده، توصیه های بهداشتی و سایر اقدامات، تهیه و تولید کنید.

۸- فرایندهایی که انتشار اطلاعات را به تأخیر می اندازند شناسایی کنید.

۹- پیام هایی طراحی کنید که توسط مردم و جمعیت در خطر، قابل درک و اعتماد باشد. طراحی و انتشار اطلاعات باید به منظور محافظت از سلامت مردم به روشی سریع، شفاف و در دسترس صورت پذیرد. بعلاوه تهیه و انتشار مقدار بیش از حد اطلاعات در مورد مشکلی که تشخیص آن را دشوار می کند باعث سردرگمی مردم و جمعیت در خطر می شود و احتمال پیروی از توصیه های سلامتی و بهداشتی را کاهش و شایعات و سوء تفاهم ها را افزایش می دهد و همین امر ممکن است منجر به شیوع بیشتر بیماری شود.

۱۰- متون خبری چندرسانه ای کوتاه تولید کنید که اطلاعات کلیدی را ارائه می دهند و در عین حال جذاب نیز می باشند.

۱۱- مطالب را در قالب های مختلف منتشر کنید؛ مانند: اطلاعیه های مطبوعاتی، گزارش وضعیت، راهنمایی های بهداشتی و سلامتی…

۱۲- داستان ها، عکس ها و فیلم هایی که پیام های کلیدی را منتقل می کنند به اشتراک بگذارید.

۱۳- برای افراد معلول یا بی سواد، اطلاعات و نیازهای ویژه ای را پیش بینی کنید.

۱۴- رویه های اطلاع رسانی استاندارد و کوتاه طراحی کنید. این کار برای اطمینان از انتشار به موقع اطلاعات، مانند شناسایی مخاطبان و کانالهای هدف، مراحل طراحی پیام ها، قالب های اطلاع رسانی و نحوه انتشار پیام در کوتاه ترین زمان ممکن صورت می گیرد.

۱۵- به طور مرتب اطلاعات مربوط به خطر را به اشتراک بگذارید؛ در همان روز و زمان. از اطلاع‌رسانی قطره‌ای و وارونه‌سازی حقیقت اجتناب کنید. به سوالات مردم پاسخ بدهید تا بتوانند با اطلاعات غلط و شایعات نیز مبارزه کنند. روابط رسانه ای باید مستمر، شفاف و دقیق باشد.

ب) تشویق مشارکت مردم و پاسخگویی به آنها
۱۶- به درک خطر کمک کنید. مردم حق دارند درباره خطرات سلامتی که خود و عزیزانشان با آن روبرو هستند، آگاه شوند و تلاش برای درک خطر و اطلاع رسانی شفاف در بین عموم مردم، اغلب به عهده متخصصان روابط عمومی است. متخصصان روابط عمومی می توانند با تعیین آنچه مردم می دانند، چه احساسی دارند و چه کاری در پاسخ به شیوع بیماری انجام می دهند، به کاهش این شکاف کمک کنند؛ هدف اصلی، طراحی پیام هایی است در مورد آنچه که عموم مردم باید بدانند و انجام دهند تا از شیوع بیماری جلوگیری شود و تحت کنترل قرار گبرد.

۱۷- یک جعبه ابزار اطلاع رسانی تهیه کنید. از طریق برنامه های خلاقانه تلویزیونی و رادیویی و فضای مجازی، به مخاطبان اطلاع رسانی کنید و به همه سوالات آنها پاسخ دهید.

۱۸- تأثیرگذاران جامعه را شناسایی کنید. افرادی مانند شخصیت های اجتماعی، رهبران مذهبی، کارشناسان تراز اول بهداشت، درمانگران سنتی، داروسازان بنام و گروه های شبکه ای مانند داوطلبان بهداشت و انجمن های پزشکی که می توانند در آگاهی رسانی، فرهنگ سازی و کنترل بیماری، نقش آفرینی کنند.

پ) مدیریت شایعات و اطلاعات گمراه کننده

۱۹- با دروغ پراکنی و اخبار جعلی مبارزه کنید. مکانیسم های نظارت و پاسخگویی به شایعات و اطلاعات گمراه کننده را فعال نمایید و تعیین کنید چه مواردی ممکن است باعث ایجاد شایعات شود. چنین سیستمهایی، امکان برقراری ارتباط مستمر با همه مردم از طریق رسانه ها را نیز فراهم می کنند.

۲۰- با پرداختن به نگرانی ها و پاسخ به سوالات، با عموم مردم ارتباط برقرار کنید. همچنین سیستمی برای گوش دادن به دغدغه ها و نگرانی های عمومی و همچنین اطلاع از شایعات و اطلاعات نادرست ایجاد کنید. به همه سوالات مردم پاسخ دهید.

۲۱- مردم را به سمت سازمان های مسئول، راهنمایی های واضح و به دور از تعصب سوق دهید. مانند سازمان بهداشت جهانی، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، سازمان های مسئول در کشور و …

سازمان بهداشت جهانی، پروژه‌ای برای مقابله با شایعاتی که در اینترنت پخش می شود راه‌اندازی کرده است. این سازمان از این طریق، اطلاعات درست را سریع در اختیار مردم قرار می‌دهد. سازمان بهداشت جهانی با گوگل، فیس بوک، تیک تاک، توییتر و اینستاگرام همکاری می کند تا از شایعه‌پراکنی در مورد ویروس «کووید-۱۹» یا کرونا پیشگیری شود. بنابراین فقط به اطلاعاتی مراجعه کنید که از سوی سازمان های سلامت منتشر می شوند.

همچنین با راه اندازی یک سایت مرجع و متمرکز و قرار دادن اطلاعات لازم در آن، نه تنها می توان اطلاعات صحیح و درست را در اختیار مردم قرار داد بلکه می توان مانع شیوع بیش از حد شایعات شد. این امر به کاهش تنش ها و اظطراب عمومی کمک می کند.

۲۲- اطمینان حاصل کنید که مردم می دانند کجا می توانند اطلاعات به روز را مرتباً به دست آورند.

۲۳- اطمینان حاصل کنید که نتایج نظارت بر رسانه های سنتی و اجتماعی به سرعت توسط تیم، پایش و ارزیابی می شود. همچنین نظارت بر رسانه ها و جمع آوری بازخورد از متخصصان مراقبت های بهداشتی و سلامتی، تنها از طریق ایجاد کانال های آسان و مستقیم ارتباط، حاصل می شود.

ت) آموزش و ظرفیت سازی
۲۴- مردم را به پیشگیری تشویق کنید. برای آموزش پیشگیری به مردم، دستورالعمل های بهداشتی را از طریق بکارگیری همه ظرفیت های بالقوه و بالفعل رسانه ای آموزش دهید. بر پاسخ دادن و تصحیح اظهارات نادرست در رسانه ها تمرکز کنید.

۲۵- از طریق ارتباط و تعامل دو طرفه مداوم، به حفظ و تقویت اعتماد به نفس عموم مردم کمک کنید.

۲۶- مرتباً به سوء تفاهم ها، اطلاعات غلط، شایعات و سوالات پاسخ دهید و مردم را به هماهنگی و همکاری ترغیب کنید.

۲۷- مقاومت افراد، گروه ها و جمعیت درگیر را تقویت کنید.

۲۸- مردم را به انجام رفتارهای کنترلی و محافظتی تشویق کنید.

۲۹- درک اولیه از خطر در بین جمعیت آسیب دیده و در معرض خطر را ارزیابی کنید. به آنها کمک کنید تا ابعاد مختلف خطر را درک کنند. هر اقدام پیشگیرانه را به مردم توضیح دهید. به مردم راجع به علائم بیماری و راه های پیشگیری توضیح دهید. اطلاعات کامل مربوط به بیماری و راهنمایی های لازم را در اختیار مردم و رسانه ها قرار دهید.

ث) یکپارچه سازی فرایند اطلاع رسانی

۳۰- مدیریت کارامد و یکپارچه روابط رسانه ای را به یک سازمان که مسئولیت این امر را بر عهده می گیرد بسپارید تا از تدوین و اجرای برنامه های مختلف و ناسازگار جلوگیری شود. همه سازمان ها باید یک هدف کلی مشترک برای کاهش عدم اطمینان و اضطراب عمومی داشته باشند.

ج) ثبت سوابق/ مستندسازی

۳۱- مستندسازی کنید. هر بحرانی، فرصتی برای یادگیری فراهم می کند. اما این یادگیری زمانی اتفاق می افتد که فرایند شکل گیری اقدامات در طول مدیریت خطر و تجارب بدست آمده، به شیوه های علمی مستندسازی شود. تصمیم نهایی در مورد اینکه چه اسناد و مدارکی قابل قبول است بستگی به اهمیت آن و تیم مدیریت بحران دارد. همواره باید از بهترین شیوه ها و قالب ها برای موضوعات مستندسازی که ممکن است هنگام بحران با آنها روبرو شوید، استفاده کرد. سوابق را در دسترس همکاران خود قرار دهید.

چ) ارزیابی

۳۲- برنامه روابط رسانه ای را ارزیابی کنید. یکی از عناصر اصلی برنامه های پاسخ به بحران، بررسی است که باید پس از بحران توسط تیم پاسخ به بحران انجام شود. برخی سؤالات می تواند این باشد: برنامه روابط رسانه ای چگونه پیش رفت؟ نقاط ضعف و قوت آن چه بوده است؟ درسهای کلیدی آموخته از آن چیست؟ چه تغییراتی را باید در سازمان، برنامه ها، رویه ها، فرایندها و منابع پشتیبانی ایجاد کنیم؟ و پرسش های بسیار دیگر.

۳۳- استراتژی روابط رسانه ای را پا برجا نگه دارید و تاثیر و نتایج آن را مرتب اندازه گیری کنید. باید آینده نگری کرد و نترسید. متخصصان روابط رسانه ای باید آماده باشند که اگر لازم شد با عواقب شیوع این نوع بیماری مقابله کنند. به عبارتی، سازمان های مسئول و متخصصان روابط عمومی نباید منتظر باشند بحران وخیم شود و آن وقت واکنش نشان بدهند. باید برای بحران هایی که بعدها پیش می آیند از الان آماده باشید.

با دسترسی به اطلاعات جدید، این توصیه‎ها به‎روز خواهد کرد.

موسسه کارگزار روابط عمومی

۶ اسفند، ۱۳۹۸