آگاهی‌بخشی درست برای کاهش مخاطرات کم‌آبی

حامد شریعتی – رسانه‌ها به عنوان حلقه واسط میان مردم و دولت، به عنوان کارآمدترین ابزار انتقال اطلاعات محسوب می‌شوند و تاثیر چشمگیری در فرهنگ‌سازی، آموزش و ایجاد آمادگی در جامعه ایفا می‌کنند. بنابراین بهره‌برداری صحیح و آگاهانه از این ظرفیت بزرگ برای مقابله با مخاطرات ناشی از وقوع بحران‌های کم‌آبی ضرورت اساسی است.

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)|| در دهه اخیر وقوع پدیده خشکسالی که محدودیت شدید منابع آبی را در سطح استان اصفهان رقم زد منجر شد که یکی از دغدغه ها و چالش های اصلی استان کمبود آب باشد؛ همچنین عدم توازن میان عرضه و تقاضا دسترسی پایدار بهره برداران از منابع آبی موجود را با چالش هایی مواجه کرد.


در این میان شرکت آب وفاضلاب استان اصفهان که متولی تامین و توزیع آب شرب در شهرها و روستاهای استان است به دلیل کاهش منابع تامین آب و افزایش مصرف ناشی از شیوع ویروس کرونا و افزایش دمای هوا، برای تامین پایدار آب شرب مردم در ساعات پیک مصرف دشواری هایی را پیش رو داشته است؛ این درحالی است که بر اساس برآوردهای صورت گرفته از سوی کارشناسان، سهم مصرف آب شرب در استان اصفهان از منابع موجود تنها 8 درصد است و بخش کشاورزی با مصرف 90 درصدی بیشترین سهم آب را به خود اختصاص داده است.


با این وجود و به منظور سازگاری با شرایط کم‌آبی، در دهه اخیر آبفای اصفهان آموزش مدیریت مصرف را به عنوان یکی از راهبردهای اصلی مد نظر قرار دارد و با اجرای برنامه های متنوع، سعی در نهادینه کردن فرهنگ مصرف بهینه آب در جامعه نمود. در این زمینه می توان به اجرای جشنواره های متعدد فرهنگی هنری، دوره ها و کارگاه های آموزشی، تولید محتواهای رسانه ای و برنامه های رادیو تلویزیونی اشاره کرد که در کنار اقدامات فنی مهندسی، نقش بسزایی در کاهش هدررفت آب در سطح استان اصفهان داشته است.


هم اکنون سرانه مصرف آب شرب خانگی در استان اصفهان 155 لیتر در شبانه روز به ازای هر نفر است، در حالی که این رقم در کشور به بیش از ۱۸۰ لیتر می رسد. شایان ذکر است سرانه مصرف آب به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی، وضعیت آب و هوایی، نوع فرهنگ هر منطقه، شرایط جمعیتی، تعرفه و قوانین بازدارنده و وضعیت بهداشتی مردم بستگی دارد و در کشورهای مختلف دارای ارقام متفاوتی است.


به طور کلی در اکثر کشورهای توسعه یافته به دلیل وجود زیرساخت‌های مناسب و قوانین بازدارنده و تعرفه‌های بالای آب میزان سرانه مصرف آب از ایران کمتر است. به عنوان مثال سرانه مصرف آب در کشور دانمارک ۱۵۹ لیتر، سوئد ۱۶۴ لیتر و انگلستان ۱۵۳ لیتر در شبانه روز است.


شاید بتوان گفت به رغم اینکه ایران در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد اما مصرف سرانه آب شرب در آن از بسیاری از کشورهای توسعه یافته بیشتر است و یکی از علت های آن آگاهی‌بخشی ناکافی توسط دستگاه‌های متولی و رسانه‌ها است.


در این خصوص باید از نقش کمکی رسانه‌های جمعی به شیوه‌ای موثرتر استفاده کرد. رسانه‌ها به عنوان حلقه واسط میان مردم و دولت، به عنوان کارآمدترین ابزار انتقال اطلاعات محسوب می‌شوند و تاثیر چشمگیری در فرهنگ‌سازی، آموزش و ایجاد آمادگی در جامعه ایفا می‌کنند. بنابراین بهره‌برداری صحیح و آگاهانه از این ظرفیت بزرگ برای مقابله با مخاطرات ناشی از وقوع بحران‌های کم‌آبی ضرورت اساسی است.


از سوی دیگر، اگر رسانه‌های فراگیر در کشور – مانند صدا و سیما- مسئولیت اجتماعی خود را در قبال این موضوع بسیار مهم و راهبردی کشور جدی گرفته و در این مسیر به ملاحظات اقتصادی و کسب درآمد عنایت کمتری داشته باشند گام بسیار بزرگی در راستای آگاهی بخشی به مردم، افزایش میزان سواد آبی جامعه و کاهش مخاطرات اجتماعی برداشته خواهد شد.