مسئولیت اجتماعی (CSR) چیست؟ نقش استراتژیک روابط عمومی در توسعه پایدار
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (Corporate Social Responsibility | CSR)، تعهدی بنیادین است که سازمان‌ها نسبت به جامعه، محیط‌زیست و اقتصاد دارند. CSR فراتر از سودآوری مالی، بیانگر وظایف اخلاقی و پاسخ‌گویی سازمان در قبال ذینفعان است و امروزه به سنگ بنای مدیریت مدرن و برند سازمانی تبدیل شده است.
ابعاد سه‌گانه مسئولیت اجتماعی (پایه و اساس CSR)
مسئولیت اجتماعی بر یک مدل سه‌بعدی استوار است که شرکت‌ها را ملزم به رعایت استانداردها در هر سه حوزه می‌کند:
اقتصادی (Ökonomie): شامل مدیریت مالی شفاف، رقابت منصفانه و استفاده بهینه از منابع.
زیست‌محیطی (Ökologie): شامل تعهد به کاهش اثرات زیست‌محیطی، حفاظت از منابع طبیعی و پایداری در برابر بحران اقلیمی.
اجتماعی (Soziales): شامل ترویج عدالت اجتماعی، فرصت‌های برابر، رفاه کارکنان و مشارکت مدنی (شهروندی شرکتی).
مسئولیت اجتماعی در حوزه روابط عمومی (PR-CSR)
بر اساس نظریه هنجاری “نظام رسانه‌ای مسئولیت اجتماعی” دنیس مک‌کوائیل، معتقد است که مفهوم مسئولیت اجتماعی باید هسته مرکزی فعالیت‌های روابط عمومی باشد.
همانطور که بازار آزاد تضمین‌کننده آزادی مطبوعات نیست، روابط عمومی نیز نمی‌تواند نسبت به قدرت سازمانی و جامعه بی‌تفاوت باشد. روابط عمومی به مثابه یک رسانه فعال، نقش واسطه سازمان و مردم را ایفا کرده و مسئولیت‌پذیری خود را در سه محور دنبال می‌کند:
مسئولیت سازمان: همسوسازی سازمان با هنجارهای اخلاقی و اجتماعی.
مسئولیت روابط عمومی: فعالیت مسئولیت‌محور و نه صرفاً مسئولیت‌پذیر یا مسئولیت‌نما در ارتباطات.
مسئولیت مشترک در برابر جامعه: تلاقی نگاه سازمان و جامعه برای تحقق توسعه پایدار.
آینده روابط عمومی در گرو ترسیم صحیح جایگاه خود از منظر CSR و تضمین فلسفه وجودی روابط عمومی با پاسخ‌گویی و شفافیت داده‌محور است. مسئولیت اجتماعی یک مزیت رقابتی است که اعتبار برند و اعتماد ذینفعان را تقویت می‌کند.
نکات برجسته مقاله
۱. هسته مرکزی: مسئولیت اجتماعی و قدرت
نظریه هنجاری رسانه‌ها: مقاله با اشاره به دسته‌بندی شش‌گانه دنیس مک‌کوائیل، به‌طور خاص بر نظام رسانه‌ای مسئولیت اجتماعی تأکید می‌کند که در آن رسانه‌ها باید میان آزادی انتخاب فردی، آزادی رسانه‌ها، و تعهد به جامعه سازگاری ایجاد کنند.
مسئولیت اجتماعی در روابط عمومی: این مفهوم به‌عنوان مفهوم مرکزی روابط عمومی در نظر گرفته می‌شود و رابطه آن با «قدرت سازمانی» و «جامعه-مردم» تعیین‌کننده است.
۲. تعریف و ابعاد سه‌گانه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR)
تعریف CSR: مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) تعهد اجتماعی سازمان‌ها نسبت به جامعه است که شامل سه بُعد اصلی است:
اجتماعی (Social)
زیست‌محیطی (Environmental)
اقتصادی (Economic)
حوزه‌های مسئولیت: CSR در سه سطح تعریف می‌شود:
حوزه درونی: فرهنگ اخلاقی و سیاست‌های منابع انسانی (مانند برابری جنسیتی).
حوزه میانی: فرآیندهای کسب‌وکار با تأثیر بر محیط و جامعه (مانند زنجیره تأمین پایدار).
حوزه بیرونی: اقدامات داوطلبانه و بشردوستانه (مانند کمک‌های خیریه).
چالش سبزشویی (Greenwashing): هشدار داده می‌شود که اقدامات پایداری ممکن است صرفاً ابزاری برای تبلیغات یا افزایش سود باشند.
۳. انواع رویکردهای مسئولیت در روابط عمومی
روابط عمومی‌ها بر اساس رویکردشان به مسئولیت اجتماعی به پنج دسته تقسیم می‌شوند:
رویکرد روابط عمومی تعریف و ویژگی کلیدی
مسئولیت محور مهمترین وظیفه، مسئولیت اجتماعی است. رویکردی پیشین‌گرایانه و فعال.
مسئولیت پذیر مسئولیت‌ها را پس از تعیین شدن، می‌پذیرد. رویکردی پسین‌گرایانه و منفعلانه.
مسئولیت گریز تعارضی برخورد کردن با مسئولیت‌های واقعی و تعریف مسئولیت‌های کلیشه‌ای.
مسئولیت نما نمایش رویکرد مسئولانه بر اساس نگاه شخصی و سازمانی، نه اجتماعی و مردمی.
مسئولیت جو در جستجوی تعریف مسئولیت‌های عام و خاص؛ می‌تواند در مسیر مسئولیت محوری قرار گیرد.
۴. روندهای کلیدی و آینده CSR در ۲۰۲۵
گذار استراتژیک: CSR از یک «تعهد اخلاقی» به یک «راهبرد بقا و خلق ارزش پایدار» تبدیل شده است.
نیروهای محرک: آشوب جهانی (ناپایداری سیاسی، اقتصادی) و چالش/مقاومت در برابر CSR.
روندهای اصلی:
الزامات مقرراتی شدیدتر: (مانند CSRD در اتحادیه اروپا).
تمرکز سرمایه‌گذاران بر ESG واقعی: (سرمایه‌گذاری اثرگذار).
پیوند با مشارکت کارکنان: CSR ابزار جذب و نگهداشت استعدادها و بهبود سلامت روان است (داوطلبی، ERGها).
تغییر استراتژی ارتباطی: شرکت‌ها با وجود احتیاط در فضای سیاسی، عمل به DEI (تنوع، برابری، شمول) و اقدامات اقلیمی را ادامه می‌دهند.
جمع‌بندی: ادغام CSR در قلب استراتژی کسب‌وکار، پاسخ‌گویی شفاف و نوآوری، کلیدهای موفقیت سازمان در آینده هستند.
۵. جایگاه روابط عمومی
فلسفه وجودی: مسئولیت اجتماعی قالب و جایگاهی است که فلسفه وجودی روابط عمومی را تضمین می‌کند.
دیدگاه دوسویه: موفقیت در مسئولیت اجتماعی زمانی حاصل می‌شود که دیدگاه روابط عمومی به مردم و دیدگاه مردم به سازمان و روابط عمومی آن در نقطه مطلوب تلاقی کند.
مقاله کامل
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)– “دنیس مک کوئیل” محقق برجسته آمریکایی، با انتشار کتابی به نام “نظریه ارتباط جمعی” نظام های رسانه ای جهان را مورد مطالعه قرار داده و به یک طبقه بندی رسانه ای دست یافته است که رابطه: رسانه، دولت، و جامعه را منعکس می کند. در حقیقت آنچه که در این نظام ها به عنوان هسته مرکزی مطرح شده است مفهوم «قدرت» و رابطه آن با «رسانه» است.
مک کوائیل در این زمینه با نگاهی به هنجارها و کارکردهای رسانه ها، نظام های ارتباطی جهان را مورد بررسی قرار داده و آنها را به شش دسته تقسیم کرده است:
1 – نظام رسانه‌ی اقتدار گرا ( آلمان هیتلری ، ایتالیای موسیلینی و … )
2 –نظام رسانه‌ی آزاد ( غرب )
3 – نظام رسانه‌ی کمونیستی ( شوروی سابق )
4 – نظام رسانه‌ی مسئولیت اجتماعی
5 –نظام رسانه‌ی توسعه بخش ( وحدت گرا )
6 –نظام رسانه‌ی دمکراتیک ( مشارکتی )
با نگاهی به شش نظریه هنجاری رسانه ها، می توان به نوعی از تقسیم بندی در مورد روابط عمومی در جهان کنونی که با گسترش امکانات رسانه ای، خود به رسانه ای فعال تبدیل شده است، دست یافت. روابط عمومی ها در جهان معاصر همپای رسانه ها خود به یک رسانه فعال تبدیل شده اند که هم تولید کننده و هم توزیع کننده محتوای رسانه ای می باشند. اما روابط عمومی به مثابه رسانه، با رسانه های جمعی تفاوت معناداری دارند.
همانگونه که بر اساس مفهوم مرکزی «قدرت» و رابطه آن با رسانه ها، شش نظریه دنیس مک کوائیل متولد شده اند، می توان مفهوم «مسئولیت اجتماعی» که به نوعی یکی از مهمترین نظریات مزبور در حوزه رسانه ها است، به عنوان مفهوم مرکزی روابط عمومی در نظر گرفت و نظریات هنجاری و کارکردی روابط عمومی ها را طراحی و ارائه نمود.
مک کوائیل در نظام رسانه ی مسئولیت اجتماعی معتقد است که بازار آزاد قادر به انجام وعده‌هایش در مورد آزادی مطبوعات نیست و رسانه‌ها باید بین سه اصل : الف) آزادی انتخاب فردی ب )آزادی رسانه‌ها ج ) تعهد رسانه به جامعه، سازگاری بعمل آورد.
روابط عمومی ها نیز در این زمینه با توجه به مفهوم مرکزی «مسئولیت اجتماعی» و رابطه آن با «قدرت سازمانی» از یکسو و «جامعه- مردم» از سوی دیگر تابعی از هنجارهای ذیل بوده و بر همین اساس منعکس کننده نوعی از کارکردها و رویکردهایی می باشند که بر همین اساس تعریف شده اند.
در این زمینه اگر چه مفهوم «آزادی» در حوزه مسئولیت اجتماعی رسانه های مطرح شده است، اما این مفهوم در مقابل قدرت ها شکل گرفته است که این قدرت در حوزه انتخاب فردی، رسانه و جامعه است.
در همین زمینه می توان «مسئولیت» در حوزه روابط عمومی را در سه محور ذیل مطرح نمود:
(1) مسئولیت سازمان
(2) مسئولیت روابط عمومی
(3) مسئولیت سازمان و روابط عمومی در برابر جامعه
این سه رویکرد مسئولیتی چنانچه با همدیگر همسو نباشند، اختلال اساسی در ارتباطات همه آنها ایجاد و نهایتا منجر به «سکته ارتباطی» خواهد شد.
رویکردهای روابط عمومی که می توان آنها را «هنجارشناسی روابط عمومی» در حوزه مسئولیت دانست می تواند در اشکال ذیل دیده شوند:
1- روابط عمومی مسئولیت محور: در این رویکرد، مهمترین وظیفه روابط عمومی «مسئولیت اجتماعی» و توجه به همه ابعاد آن می باشد. مسئولیت داری در روابط عمومی های مسئولیت محور، شامل کلیه فعالیت های آنان است. این ویژگی منعکس کننده مسئولیت محوری سازمان می باشد. سازمانی که خود را در رابطه با جامعه مسئول بداند، روابط عمومی مسئولیت دار را مورد تقویت قرار می دهد. این مسئولیت در دو جهت فعالیت می کند: مسئولیت در رابطه با سازمان و مسئولیت در رابطه با جامعه و مردم. این رویکرد، ضرورترین رویکرد روابط عمومی را مورد تاکید قرار می دهد.
2- روابط عمومی مسئولیت پذیر: مسئولیت پذیری، اگر چه داشتن نوعی از رویکرد مسئولانه است، اما عمدتا بر اساس آنچه که به عنوان مسئولیت تعیین می شود، مورد توجه قرار داده و پذیرای آن می گردد. در اینجا، اگر چه مسئولیت پذیری ویژگی قابل توجهی برای روابط عمومی است، اما می تواند به عنوان یک رویکرد منفعلانه معرفی گردد. مسئولیت پذیری یک عمل پیشین گرایانه نیست بلکه اقدامی پسین گرایانه است. البته می توان مفهوم مسئولیت پذیری را به اشکال دیگری معنا نمود ولی آنچه که از این مفهوم مورد نظر می باشد همین معنایی است که مطرح شده است.
3- روابط عمومی مسئولیت گریز: مسئولیت گریزی یکی از آفات عمده ای است که می تواند خطرات زیادی را برای هر سازمان و از جمله روابط عمومی ها ایجاد کند. مسئولیت گریزی، به معنای نداشتن نوعی از مسئولیت و یا عدم فهم مسئولیت نیست، بلکه تعارضی برخورد کردن با مسئولیت های واقعی است. روابط عمومی مسئولیت گریز، تلاش می کند که نوعی از مسئولیت های کلیشه ای را برای خود تعریف و از مسئولیت واقعی دور شود. سازمانی که به توهم مسئولیت داری دچار می شود، روابط عمومی مسئولیت گریز را در خود پرورش می دهد. این روابط عمومی، خود نیز سازمان را به سمت «مسئولیت نشناسی» سوق می دهد.
4- روابط عمومی مسئولیت نما: روابط عمومی توجیه کننده مسئولیت ها و وظایف، تبیین کننده مسئولیت ها به شکلی که سازمان تمایل داشته باشد، تفسیر کننده چگونگی تعیین مسئولیت ها بر اساس رویکردهای شخصی و نه اجتماعی و مردمی، روابط عمومی مسئولیت نمایی است که اگر چه تلاش می کند رویکرد مسئولانه را به نمایش بگذارد، اما این مسئولیت در قالب اخلاقی عام، و یا در چارچوب اجتماعی و مردمی گنجانده نمی شود، و رویکردی از نوعی مسئولیت است که بر اساس نگاه شخصی و سازمانی طراحی شده است که می تواند برای مسئولیت واقعی سم مهلک باشد.
5- روابط عمومی مسئولیت جو: روابط عمومی در جستجوی تعریف مسئولیت عام و خاص برای خود، یک روابط عمومی مسئولیت جو است که دچار نوعی از اختلال در تشخیص وتصمیم گیری است. اما از طرفی می تواند در مسیر قرار گرفتن در راه مسئولیت محوری باشد. در این رویکرد، همفکری با متخصصان، استفاده از تجربیات دیگران، دقت در تشخیص حوزه مسئولیتی خاص در کنار اخلاق مسئولیت عام که می تواند بطور کلی در مطالعات مربوط به مسئولیت اجتماعی دیده شود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
روابط عمومی ها اگر چه همیشه تلاش می کنند که به شکل مناسب از نظر فهم مسئولانه، مسئولیت محوری، مسئولیت خواهی، مسئولیت پذیری، و کلا تحقق مسئولیت های اجتماعی در حوزه سازمانی، خود را در سطح قابل قبول یا فراتر از آن در سطح بسیار خوبی از این جهت مطرح نمایند، اما آنچه که در این زمینه تعیین کننده است، نه تنها فهم مسئولیت داشتن از منظر خود، بلکه مسئولیت دیدن جامعه و مردم در مورد سازمان و روابط عمومی آن است. دیدن، در اینجا، یک قدرت دو سویه است که باید در روابط عمومی به سمت مردم و مردم به سمت روابط عمومی باشد. این مسئولیت، زمانی دیده می شود که این دو نگاه با همدیگر در نقطه مطلوب تلاقی نمایند.
آینده هر روابط عمومی مربوط به ترسیم جایگاه خود از نظر «مسئولیت اجتماعی» است. همه هنجارهای روابط عمومی ها و کارکردهای آنها نهایتا در قالب مسئولیت تعریف و دیده می شود. این قالب و جایگاه، فلسفه وجودی روابط عمومی را تضمین می کند. قالب و جایگاهی که باید بخوبی با فهم فلسفه روابط عمومی و ضرورت آن در جامعه همسو و همگام باشد.
تعریف: مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها چیست؟
اصطلاح مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها یا به‌اختصار CSR به معنای تعهد اجتماعی سازمان‌ها نسبت به جامعه است.
این مفهوم شامل سه بُعد اصلی — اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی — می‌شود و موضوعاتی مانند حفاظت از محیط‌زیست و اقلیم، مشارکت اجتماعی، و فرهنگ سازمانی انسان‌محور را در بر می‌گیرد.
مسئولیت اجتماعی نه‌فقط به فعالیت‌های اقتصادی بلکه به شیوه اداره و رهبری شرکت نیز مربوط است. در واقع، CSR بیانگر وظایف اخلاقی و تعهدات اخلاقی شرکت‌ها در حوزه‌های گوناگون زندگی اجتماعی است.
CSR بخشی از مفهوم گسترده‌تر شهروندی شرکتی (Corporate Citizenship) است؛ یعنی مشارکت فعال شرکت‌ها در خدمت به جامعه.
با وجود نیت مثبت CSR، بحث‌های زیادی درباره آن وجود دارد. برخی منتقدان معتقدند که بسیاری از اقدامات به‌ظاهر پایدار در واقع ابزارهایی برای تبلیغات، رقابت‌گریزی، جذب نیروی کار و افزایش سود هستند — پدیده‌ای که از آن با عنوان سبزشویی (Greenwashing) یاد می‌شود.
به منظور شفافیت بیشتر، پارلمان اروپا در سال ۲۰۱۴ دستورالعمل CSR را تصویب کرد که در آلمان به‌صورت قانونی اجرا می‌شود (CSR-Richtlinie-Umsetzungsgesetz).
این قانون، شرکت‌ها را موظف می‌کند گزارش‌های غیرمالی منتشر کنند تا از فساد و فریب جلوگیری شود — گزارشی که برای سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان اهمیت زیادی دارد.
سه حوزه مسئولیت در CSR
مدل CSR سه سطح مسئولیت را برای شرکت‌ها در نظر می‌گیرد:
۱. حوزه درونی (Innerer Verantwortungsbereich)
به فعالیت‌های داخلی سازمان مربوط است؛ مانند فرهنگ اخلاقی، سیاست‌های منابع انسانی، برابری جنسیتی و شیوه رهبری.
در این حوزه، سودآوری در درجه دوم اهمیت است و تمرکز بر رفتار اخلاقی و ساختارهای شفاف داخلی قرار دارد.
۲. حوزه میانی (Mittlerer Verantwortungsbereich)
به فرایندهایی مربوط است که در هسته کسب‌وکار قرار دارند ولی بر جامعه و محیط‌زیست نیز تأثیر می‌گذارند — مانند زنجیره تأمین.
اگر زنجیره تأمین پایدار و عادلانه باشد، شهرت و اعتماد عمومی به سازمان افزایش می‌یابد.
۳. حوزه بیرونی (Äußerer Verantwortungsbereich)
به اقدامات داوطلبانه و بشردوستانه خارج از فعالیت‌های اصلی شرکت اشاره دارد؛ مانند کمک‌های خیریه، حمایت مالی از پروژه‌های اجتماعی و داوطلبی کارکنان.
اهداف مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها
هدف اصلی CSR، پاسخ‌گویی اجتماعی شرکت‌ها است و بر سه بُعد کلیدی تأکید دارد:
🔹 اقتصاد (Ökonomie)
مدیریت مالی مسئولانه و شفاف، استفاده بهینه از منابع و پایبندی به اصول رقابت منصفانه.
نمونه: حمایت مالی از کارکنان از طریق بیمه بازنشستگی شرکتی.
🔹 محیط‌زیست (Ökologie)
کاهش اثرات زیست‌محیطی، حفظ منابع طبیعی و سلامت انسان‌ها.
در دوران بحران اقلیمی، پایداری محیطی یک دارایی اقتصادی محسوب می‌شود.
🔹 اجتماع (Soziales)
ترویج عدالت اجتماعی، فرصت‌های برابر، تنوع و رفاه کارکنان.
در سطح خارجی، شامل فعالیت‌های خیرخواهانه، مشارکت مدنی و پروژه‌های داوطلبانه است — همان چیزی که از آن به عنوان شهروندی شرکتی (Corporate Citizenship) یاد می‌شود.
نمونه‌هایی از اقدامات CSR
شرکت‌ها بسته به اندازه و حوزه فعالیت خود، اقدامات CSR متفاوتی انجام می‌دهند.
حتی شرکت‌های کوچک نیز می‌توانند با پروژه‌های محلی یا زیست‌محیطی کوچک نقش مثبت ایفا کنند.
🟩 Kärcher
-
حمایت از مؤسسات آموزشی، فرهنگی و خیریه
-
مرمت آثار تاریخی مانند مجسمه مسیح نجات‌دهنده در ریو و دروازه براندنبورگ در برلین
-
اشتغال‌زایی برای افراد دارای معلولیت ذهنی
-
همکاری با سازمان‌هایی مانند SOS-Kinderdorf و Global Nature Fund
-
پروژه‌های داوطلبانه محیط‌زیستی مانند جمع‌آوری تلفن‌های همراه برای حفاظت از زیستگاه گوریل‌ها
🟩 Deutsche Bahn
-
کاهش ۲۵٪ از انتشار CO₂ در ۱۲ سال و هدف‌گذاری برای کاهش ۱۵٪ دیگر
-
پروژه‌های ضد خشونت و آموزش جوانان (مانند Bahn-Azubis gegen Hass und Gewalt)
-
حمایت از برنامه‌های آموزشی و ورزشی مانند Bahn Basketball Academy
🟩 Daimler
-
برنامه ProCent برای هم‌سرمایه‌گذاری کارکنان در طرح‌های خیریه
-
حمایت از پروژه‌های آموزشی و اجتماعی جهانی
-
کمک به پروژه‌های زیست‌محیطی و فعالیت‌های داوطلبانه
-
ترویج تنوع، آموزش و عدالت در محل کار
جمع‌بندی
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، بخشی جدایی‌ناپذیر از مدیریت مدرن و برند سازمانی است.
شرکت‌هایی که CSR را به‌طور واقعی و شفاف اجرا می‌کنند، نه‌تنها به جامعه سود می‌رسانند بلکه اعتماد عمومی، انگیزش کارکنان و رقابت‌پذیری بلندمدت خود را نیز تقویت می‌کنند.
منبع:
Nicole Steffgen. (2025, April 16). Was bedeutet Corporate Social Responsibility?
Factorial HR Blog, Germany.
https://factorialhr.de
در باره مسئولیت اجتماعی بیشر بدانیم:
پایداری و مسئولیت اجتماعی: تمرکز قدرتمند روابط عمومی
راهبرد روابط عمومی در برندسازی و مسئولیت اجتماعی
تحول روابط‌عمومی در عصر دیجیتال؛ از ابزارهای نوین تا مسئولیت اجتماعی سازمانی
نقش راهبردی روابط‌عمومی در مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها؛ از همدلی تا توسعه پایدار
بررسی الگوی مسئولیت اجتماعی سازمانی در روابط عمومی حرفه‌ای
روابط‌عمومی ها واسطه سازمان و جامعه در زمینه مسئولیت اجتماعی
راهنمای جامع تدوین و ارتقای گزارش مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) برای کسب اعتبار و اعتماد
۳ دلیل اصلی شکست سیاست‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) | چرا برندها در مسیر پایداری لغزش می‌کنند؟
تعامل ذینفعان و مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR): راهبرد اعتمادسازی در کسب‌وکار مدرن
نظام‌مندی مسئولیت اجتماعی شرکت‌های دولتی؛ آغاز عصر جدید حکمرانی و شفافیت اقتصادی
امنیت سایبری؛ ستون نوظهور مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در عصر دیجیتال
مراحل مدیریت مسئولیت اجتماعی
ایده منتخب/ پیاده سازی سیستم مدیریت مسئولیت اجتماعی
بررسی دو دیدگاه در خصوص مسئولیت اجتماعی
رابطه بازاریابی سبز و مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها
اصول ۷ گانه مسئولیت اجتماعی: رفتار اخلاقی
رسانه‌ها و مسئولیت اجتماعی: نقش آنها در حل مشکل دریاچه ارومیه
بررسی مسئولیت اجتماعی شرکت‌های دولتی در بودجه ۱۴۰۲؛ گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس
ابلاغ شیوه‌نامه اجرایی مسئولیت اجتماعی در صنعت پتروشیمی توسط معاون وزیر نفت
نشان مسئولیت اجتماعی آموزش عالی؛ گام وزارت علوم برای دانشگاه‌های پاسخگو
جوایز، مسئولیت اجتماعی شرکتی و جنجال به عنوان آهن‌ربای رسانه‌ای
در چهارمین رخداد ملی بررسی مسایل و چالش های روابط‌عمومی/ جایزه مسئولیت اجتماعی به بیمه کوثر اهدا شد
نظرسنجی هوش مصنوعی و مسئولیت اجتماعی: نظر شما مهم است!
نظرسنجی: ارزیابی دیدگاه‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی
دومین همایش تخصصی روابط عمومی و مسئولیت اجتماعی
گزارش نشست علمی بسط مفهومی و نظری مسئولیت اجتماعی
ومی و CSR در ایران (مانند شارا) تنظیم شده است.
🔷 روندهای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در سال ۲۰۲۵
عبور از چالش‌های جهانی و شکل‌گیری مسئولیت‌پذیری نوین شرکتی
🖊️ نویسنده: سانتوش جی | 📅 آوریل ۲۰۲۵ | منبع: The Sustainomics
🟢 مقدمه
چشم‌انداز «مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها» (CSR) در سال ۲۰۲۵ با دگرگونی عمیقی روبه‌رو است. بنگاه‌ها در مواجهه با بحران‌های ژئوپلیتیک، تغییرات اقلیمی، فشارهای اجتماعی و اخلاقی و افزایش مطالبه‌گری عمومی برای پاسخ‌گویی، ناگزیر به بازتعریف نقش خود شده‌اند.
در این میان، روندهای اصلی CSR در ۲۰۲۵ شامل موارد زیر است:
-
نظارت و الزامات مقرراتی شدیدتر،
-
تمرکز سرمایه‌گذاران بر شاخص‌های واقعی ESG،
-
افزایش انتظار مصرف‌کنندگان برای شفافیت و پایداری،
-
اهمیت فزاینده‌ی مشارکت و رفاه کارکنان،
-
نقش تحول‌آفرین فناوری و داده،
-
تاب‌آوری در زنجیره تأمین،
-
تداوم اقدامات اقلیمی و تعهدات Net Zero،
-
ادغام تنوع، برابری و شمول (DEI) در استراتژی CSR،
-
و همگرایی CSR با نظام راهبری شرکتی و پاسخ‌گویی مدیریتی.
این روندها بیانگر گذار از «مسئولیت به‌مثابه تعهد اخلاقی» به «مسئولیت به‌مثابه راهبرد بقا و خلق ارزش پایدار» هستند.
⚙️ نیروهای محرک تحول CSR
-
آشوب جهانی (Chaos): ناپایداری سیاسی، بحران‌های اقتصادی، و تشدید نابرابری‌ها شرکت‌ها را به سمت بازنگری در شیوه‌های سنتی و تمرکز بر انعطاف‌پذیری سوق می‌دهد.
-
چالش و مقاومت (Defiance): در کنار مطالبات فزاینده برای پاسخ‌گویی، مقاومت‌هایی نیز در برابر CSR و ESG شکل گرفته است؛ از جمله واکنش‌های سیاسی، ترس از Greenwashing و دشواری توازن میان اهداف اقتصادی و پایداری.
🌍 چالش‌های جهانی مؤثر بر CSR
-
بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی: مناقشات تجاری و قطبی‌شدن سیاسی، شرکت‌ها را به متنوع‌سازی زنجیره تأمین و سرمایه‌گذاری در جوامع محلی ترغیب کرده است.
-
تغییرات اقلیمی: شرکت‌ها از تعیین اهداف صرف به سمت اجرای اقدامات قابل‌اندازه‌گیری در کاهش انتشار، اقتصاد دَوَرانی و شش R (کاهش، بازاستفاده، بازیافت، امتناع، بازاندیشی، تعمیر) حرکت می‌کنند.
-
چالش‌های اجتماعی و اخلاقی: نابرابری، تنوع و تبعیض، و نیز اخلاق فناوری و AI، به اولویت‌های جدید CSR تبدیل شده‌اند. نسل Z و Y از برندها انتظار موضع‌گیری صریح در قبال عدالت اجتماعی دارند.
⚖️ مقاومت‌ها و چالش‌های نو
-
واکنش سیاسی به ESG: برخی دولت‌ها مقررات پایداری را عقب می‌رانند، اما تقاضای سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان همچنان محرک اصلی باقی می‌ماند.
-
Greenwashing و Greenhushing: ترس از انتقاد، برخی شرکت‌ها را به سکوت رسانه‌ای کشانده است. راه‌حل، شفافیت داده‌محور و ارزیابی مستقل است.
-
توازن سود و مسئولیت: CSR دیگر فعالیتی خیریه‌ای نیست؛ بلکه بخشی از مدل کسب‌وکار است که باید بازده مالی، کاهش ریسک و خلق ارزش بلندمدت را نشان دهد.
🔑 روندهای کلیدی CSR در ۲۰۲۵
-
مقررات و گزارش‌دهی پیشرفته: اجرای دستورالعمل CSRD و EU Green Claims Directive در اتحادیه اروپا، الزام به «دوگانگی مادیّت» و تأیید مستقل داده‌های پایداری.
-
تمرکز سرمایه‌گذاران بر ESG واقعی: سرمایه‌گذاری اثرگذار (Impact Investing) و اوراق سبز برای پروژه‌های پایدار.
-
مصرف‌کننده آگاه: مطالبه شفافیت، رهگیری زنجیره تأمین و محصولات اخلاقی؛ گذار به مدل‌های «کسب‌وکار هدف‌محور».
-
مشارکت کارکنان: CSR به ابزار جذب و نگهداشت استعدادها تبدیل شده است؛ سلامت روان، تنوع و داوطلبی مجازی از محورهای اصلی‌اند.
-
فناوری و هوش مصنوعی: از تحلیل داده تا پیش‌بینی ریسک اقلیمی و گزارش‌دهی خودکار ESG در حال دگرگونی CSR است؛ هم‌زمان با طرح دغدغه‌های «اخلاق هوش مصنوعی».
-
تاب‌آوری زنجیره تأمین: پایش حقوق بشر، محیط‌زیست و تنوع منابع در چارچوب CSDDD و مطالبه‌ی «قابلیت رهگیری» محصول.
-
تداوم اقدام اقلیمی: تمرکز بر کاهش واقعی انتشار در سطوح Scope 1 تا 3 و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر.
-
تنوع، برابری و شمول: ادغام DEI در راهبرد CSR به‌عنوان محرک فرهنگ سازمانی و اعتماد اجتماعی.
-
حاکمیت شرکتی و پاسخ‌گویی: پیوند CSR با ساختار تصمیم‌گیری، گزارش شفاف و پاداش مدیران بر اساس شاخص‌های پایداری.
🌟 شرکت‌های پیشرو
برندهایی چون Patagonia، Unilever، IKEA، Google، Johnson & Johnson، Microsoft، Starbucks و Daimler با شفافیت داده‌محور، زنجیره تأمین اخلاقی، انرژی‌های پاک و مشارکت جوامع محلی، الگوی CSR نوین را شکل داده‌اند.
📈 جمع‌بندی و توصیه‌ها
آینده CSR در ۲۰۲۵ و پس از آن با سه کلید واژه تعریف می‌شود:
ادغام، پاسخ‌گویی و نوآوری.
شرکت‌هایی که CSR را در قلب استراتژی خود نهادینه کنند، با افزایش تاب‌آوری، اعتماد ذینفعان، جذب استعدادها و اعتبار برند، در مسیر پایداری جهانی پیشتاز خواهند بود.
منبع:
Santosh G (2025). CSR Trends in 2025: Navigating Global Challenges and Evolving Corporate Accountability. The Sustainomics Newsletter.
ل تراویس (Michelle Travis) ارائه می‌شود، به همراه کلیدواژه‌های فارسی و انگلیسی برای سئو:
🟦 مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در حال تغییر است؛ سه روند کلیدی از نگاه رهبران در سال ۲۰۲۵
🔸 نویسنده: میشل تراویس – استاد حقوق و سیاست محیط کار
📅 تاریخ: ۲۱ مه ۲۰۲۵
📰 منبع: Forbes
مقدمه
سرمایه‌گذاری در مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) در نقطه‌ای تعیین‌کننده قرار گرفته است. پس از پنج سال رشد پیوسته، رهبران سازمانی با فشارهای بیرونی روبه‌رو هستند تا از موضوعات حساس اجتماعی مانند تنوع، برابری و شمول (DEI)، حقوق باروری زنان، تغییرات اقلیمی، عدالت نژادی، حقوق بشر و پایداری اقتصادی فاصله بگیرند.
اما داده‌های تازه از گزارش Benevity Impact Labs 2025 نشان می‌دهد که شرکت‌ها نه‌تنها از CSR عقب‌نشینی نکرده‌اند، بلکه آن را با دقت استراتژیک بیشتری تطبیق داده‌اند.
🔹 روند اول: رهبران خطر عقب‌نشینی از CSR را می‌شناسند
در نظرسنجی Benevity، حدود ۹۲٪ از متخصصان CSR گفته‌اند که سرمایه‌گذاری در این حوزه برای کسب‌وکار «سودآور» است.
همچنین ۸۸٪ معتقدند که CSR موجب «آینده‌سازی» سازمان می‌شود—از جذب استعداد گرفته تا آمادگی در برابر الزامات قانونی و حفظ مشتریان.
گزارش CECP در سال ۲۰۲۵ نشان داد شرکت‌هایی که هدف سازمانی روشنی دارند، ۵۸٪ درآمد بیشتر از شرکت‌های فاقد هدف مشخص کسب کرده‌اند.
از سوی دیگر، بر اساس نظرسنجی JUST Capital 2024، حدود ۶۰٪ کارکنان معتقدند که شرکت‌های بزرگ باید در مسائل اجتماعی موضع‌گیری کنند؛ به‌ویژه درباره سلامت و حقوق باروری زنان.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که عقب‌نشینی از CSR می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای برند و سرمایه انسانی داشته باشد.
🔹 روند دوم: پیوند میان CSR و مشارکت کارکنان
طبق داده‌های Gallup 2024، میزان مشارکت کارکنان آمریکایی به پایین‌ترین سطح دهه اخیر رسیده و تنها ۳۱٪ کارکنان در کار خود درگیر هستند.
گزارش Benevity نشان داد دو عامل بیشترین تأثیر را بر مشارکت و رضایت کارکنان دارند:
-
فرصت‌های داوطلبی (Volunteering)
-
گروه‌های منابع کارکنان (ERGs)
کارکنانی که در برنامه‌های داوطلبی شرکت‌هایشان مشارکت دارند، ۲۴٪ کمتر تمایل به ترک سازمان دارند؛ این عدد برای کارکنان جدید (کمتر از ۲.۵ سال سابقه) تا ۵۲٪ کاهش نرخ خروج افزایش می‌یابد.
همچنین پژوهشی در ۲۰۲۴ نشان داد داوطلبی تنها فعالیتی است که سلامت روان و حس تعلق سازمانی را به‌طور قابل اندازه‌گیری بهبود می‌دهد.
در مورد ERGs نیز، ۹۲٪ از رهبران CSR گفته‌اند که این گروه‌ها از حمایت مدیران ارشد برخوردارند و ۹۱٪ آنها را بخش مهمی از ارزش سازمان می‌دانند.
این گروه‌ها، به‌ویژه در شرایط کاهش اعتماد به نهادها، نقش «پل ارتباطی کم‌ریسک و پُراعتماد» برای ارتقای شمول و ارتباط ایفا می‌کنند.
🔹 روند سوم: تغییر استراتژی ارتباطی در CSR
در فضای سیاسی قطبی امروز، CSR هم پرریسک‌تر و هم پربازده‌تر شده است.
۹۱٪ از رهبران شرکت‌کننده در نظرسنجی Benevity گفتند که امروز «شجاعت سازمانی» بیشتری لازم است، در حالی که ۸۰٪ دیگر تأکید کردند که باید با احتیاط بیشتری عمل کرد.
سونـا خوسلا، مدیر ارشد اثرگذاری Benevity، گفت:
«رهبران سازمانی از ارزش تجاری CSR آگاه‌اند، اما برای اجرای حداکثری آن در فضای سیاسی فعلی با چالش مواجه‌اند.»
به همین دلیل، شرکت‌ها CSR را بیش از پیش با اهداف تجاری و نتیجه‌محوری هماهنگ کرده‌اند.
۹۱٪ از پاسخ‌دهندگان گفتند برنامه‌های CSR آنها اکنون مستقیماً با ارزش‌ها و استراتژی‌های کسب‌وکارشان همسو است.
درعین‌حال، ۷۰٪ از شرکت‌ها اعلام کردند که درباره موضوعاتی مانند DEI و تغییرات اقلیمی «کمتر صحبت می‌کنند»، اما همچنان به آن عمل می‌کنند.
با وجود فضای سیاسی و رسانه‌ای چالش‌برانگیز، ۹۲٪ تأکید کردند که DEI همچنان از اولویت‌های اصلی است، و ۴۲٪ از شرکت‌ها بودجه‌ی DEI را افزایش داده‌اند.
در نهایت، ۶۶٪ از رهبران CSR پیش‌بینی کردند که در سال ۲۰۲۵ همکاری آنها با تیم‌های روابط‌عمومی و ارتباطات سازمانی افزایش می‌یابد، چراکه روایت‌سازی و شفافیت بیش از همیشه اهمیت دارد.
🔸 جمع‌بندی
رهبران کسب‌وکار در سال ۲۰۲۵ دریافته‌اند که مسئولیت اجتماعی دیگر یک انتخاب اخلاقی نیست، بلکه یک مزیت رقابتی است.
شرکت‌هایی که به جای سکوت، با رویکردی شفاف و انسان‌محور در مسیر CSR پیش می‌روند، در حفظ اعتبار برند، جذب استعداد، و خلق ارزش پایدار موفق‌تر خواهند بود.
منبع: https://www.komeet.cc
در باره مسئولیت اجتماعی بیشتر بدانیم:
منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)
|
||||
