شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || نگارش یا تالیف هر کتابی بر پایه یک دغدغه شکل می‌گیرد و زایش و جوشش اراده برای نوشتن این مصحف نیز از این مقوله جدا نیست. مشاهده و بررسی و حساسیت در بسیاری از رفتارهای اجتماعی مردم ایران در کوچه و خیابان و سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی و طبقه‌بندی مبنایی آنها مرا به یک‌سری کلان رفتارها رساند که ماهیت آنها قابل ریشه‌یابی و شناسایی در گوشه و کنار تاریخ و سیاست و ادبیات و عرفان و فرهنگ و به کل احوالی است که در طول سالیان دراز بر این سرزمین و مردمانش رفته است.
به اعتقاد من آنچه امروز به‌عنوان رفتار اجتماعی فردی یا گروهی، نابهنجار و نکوهیده و ناهمگن با روح جمعی، یاد می‌شود و در نقدها و تحلیل‌های اجتماعی مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد بی‌شک مبتنی بر یک‌سری اتفاقات تاریخی است که از بسیاری مسائل و پدیده‌های اجتماعی مثل جنگ، قحطی، سیل و زلزله، بیماری‌های واگیر عمومی، ساختارهای سیاسی، بینش‌های دینی مشترک و … از یک‌سو و موقعیت جغرافیایی ایران و عوامل اثرگذار بر آن از سوی دیگر حاصل شده است.
بررسی صدها کتاب و مقاله و سخنرانی در خصوص جامعه‌شناسی تاریخی ایران که آثار مشهور این حوزه همچون «جامعه‌شناسی خودمانی از حسن نراقی»، «ما چگونه ما شدیم؟ از صادق زیباکلام»، «چرا عقب مانده‌ایم؟ از علی‌محمد ایزدی»، «جامعه‌شناسی خودکامگی و جامعه‌شناسی نخبه‌کشی از علی رضاقلی»، «خلقیات ما ایرانیان از محمدعلی جمالزاده»، «استبداد در ایران از حسن قاضی‌مرادی» و … بر اثرگذاری مطلق، ثابت و پایدار آنچه خلقیات و ذهنیات خاص ایرانی نامیده می‌شود بر عدم پیشرفت و توسعه‌یافتگی تاکید دارند. بررسی تم روایی و بیانی غالب این آثار نشان می‌دهد رویکرد تحلیلی وضعیت موجود بیشتر با نگاه گذشته‌نگر و بررسی شرایط و ویژگی‌های دورانی تحلیل می‌شود که بافت تاریخی و اجتماعی ایران، شرایط خاص خود را تجربه کرده است اما واقعیت اینجاست که برای تحلیل و در نهایت ارایه راه‌کار برون‌رفت و اصلاح وضعیت زیست صحیح و اصولی فردی و گروهی در جامعه امروز، نیاز به مهندسی معکوس داریم؛ به سوالی که بتواند چه باید کرد را پاسخ دهد! نه بر ما چه گذشت را!
یعنی ضروری است وقتی از ایران امروز و چالش‌های رفتاری و فرهنگی آن که عامل جدی بازدارنده پیشرفت مادی و پویایی معنوی و روحی جامعه است صحبت می‌کنیم مسائل و مشکلات کنونی مورد مداقه و موشکافی و تحلیل قرار گیرند و بی‌پرده و صریح به‌جای انتقاد از گذشته، وضعیت امروز با همه پیچیدگی‌ها و عوامل موثر بر آن مورد توجه قرار گیرد.
چراکه در شرایط امروز جامعه جهانی عدم توجه به بسیاری از مطالب و مباحث که زاییده عصر جدید و مرتبط به انسان متاثر از روندهای جهانی در امور اقتصادی، ارتباطی، فرهنگی و … است می‌تواند تحلیل و شناخت ما از واقعیت را دچار خطای جدی کرده و رسالت کتاب یا هر پژوهش مستندی را دچار انحراف کند. در واقع مطالعه تاریخ اجتماعی و شناخت علل ضعف و کاستی و مشکلات، زمانی می‌تواند موثر باشد که مبتنی بر یک رویکرد آینده‌نگرانه اجتماعی باشد تا بتواند نسخه‌ای مشخص و شفاف و موثر در هر یک از شاخه‌های فکری، فرهنگی و اجتماعی به جامعه ارایه کند.
از این رو تلاش شد با گرته‌برداری از عنوان کتاب ما چگونه ما شدیم؟ دکتر زیباکلام، عنوان این کتاب را مبتنی بر رویکرد مذکور “ما چگونه ما شویم؟” قرار دهیم تا مطالعات گذشته‌نگر در تاریخ اجتماعی ایران را به‌عنوان سنگ محک و ابزاری برای درک دقیق پدیده‌ها و معضلات امروز جامعه ایران قرار دهیم و تا حد ممکن و بضاعت، راه‌کارها و شیوه‌هایی برای برون‌رفت از وضعیت موجود را بیابیم و قطعاً امیدواریم که این نگرش، زمینه پژوهش‌ها و بررسی‌ها و پرسش‌های جدیدی را فراهم کند و گشاینده دریچه‌های جدیدی برای تقویت وطن‌دوستی به‌معنای همه شاخص‌هایی که بر زیست اجتماعی بهتر همه ما ایرانیان موثر است، باشد. شاید کلان‌پرسش این کتاب، طرح همین پرسش ساده باشد که آیا ما به مفهوم عام، ما بوده‌ایم؟ ما بودن را تمرین کرده‌ایم و طعم آن را چشیده‌ایم؟
البته همینجا اشاره می‌کنم که این ما شدن به‌معنای انکار پلورالیزم و تکثرگرایی و تلاش برای ترویج یک فلسفه خطی، واحد و نامنعطف برای تعریف و هویت‌بخشی به جامعه نیست. بلکه تلاش برای تبیین کلان‌گذاره‌ها و ضرورت‌هایی است که جامعه ایرانی برای دوست داشتن همنوع، دوست داشتن محیط زیست، رهایی از وضع موجود در سطح فردی و اجتماعی، تلاش برای حفظ منابع آبی، خاکی و زیرزمینی برای آیندگان، تلاش برای اثرگذاری مثبت در جامعه جهانی و محلی ولو به‌قدر کاشتن یک درخت در سال و…بشناسد، بپذیرد تا تاب حل مشکلات و چالش‌های بزرگ را داشته باشیم.
با این توضیح و رویکرد تلاش کردیم تا در 5 فصل با زبانی ساده و برگرفته از تجربه روزمره، جنبه‌های مختلف موثر بر احوال عمومی را به‌عنوان نمونه‌های بارز در ایجاد انحراف از مسیر درست تغییر و پیشرفت در عرصه‌های فردی و اجتماعی شناسایی و با زبانی ساده مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم و ایده، پیشنهادها و راهکارهایی برای برون‌رفت و حرکت به‌سمت بهبود ارایه کنیم و در این مجال سپاسگزار همه اندیشمندان، نویسندگان، متفکران و مردمی هستیم که این رویکرد را در مطالب، انتقادها، کتاب‌ها و سخنرانی‌های خود پیش گیرند تا زمینه‌های فکری گذار پدیدار شود.
لینک خرید
عنوان کتاب: ما چگونه ما شویم؟
نویسنده: فرنود حسنی
ویرایش: زهرا بابازاد‌گان
صفحهآرا: غلامحسن بابازاد‌گان
طراح جلد: فرناز صالحی
انتشارات: کارگزار روابط عمومی