شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || در عصر حاضر، حفاظت از محیط زیست دیگر صرفاً یک مسئولیت دولتی نیست، بلکه مفهومی است که در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی معنا پیدا کرده است. شرکت‌ها، نهادهای مدنی و حتی خیرین نقشی حیاتی در صیانت از منابع طبیعی و کاهش آلاینده‌ها دارند.
«مسئولیت‌پذیری اجتماعی و شرکتی» به عنوان یک رویکرد اخلاق‌مدار، از شرکت‌ها انتظار دارد تا فراتر از منافع اقتصادی، به تأثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی فعالیت‌های خود توجه کنند.
در این میان، صندوق ملی محیط زیست ایران با ساختار و اهداف ویژه‌اش، بستری برای مشارکت گسترده‌تر بخش خصوصی، سازمان‌های مردم‌نهاد و نیکوکاران در فعالیت‌های محیط زیستی فراهم کرده است. این مقاله به بررسی نقش این صندوق در ترویج و نهادینه‌سازی مسئولیت اجتماعی، شرکتی و خیّران در حوزه محیط زیست می‌پردازد.
معرفی صندوق ملی محیط زیست
صندوق ملی محیط زیست در سال ۱۳۹۳ با تصویب هیئت وزیران تأسیس شد. این نهاد عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی مستقل، مأموریت دارد تا به عنوان بازوی مالی دولت در حوزه محیط زیست، امکان حمایت از پروژه‌های زیست‌محیطی در بخش‌های مختلف کشور را فراهم کند.
مهم‌ترین اهداف و وظایف صندوق:
تأمین منابع مالی برای پروژه‌های کاهش آلودگی زیست‌محیطی؛
حمایت از شرکت‌ها و واحدهای صنعتی برای توسعه فناوری‌های پاک؛
جذب منابع مردمی، خیرین، نهادهای داخلی و بین‌المللی؛
توسعه فرهنگ مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی.
ترویج مسئولیت‌پذیری شرکتی از طریق صندوق؛
یکی از ابزارهای عملیاتی‌سازی مسئولیت اجتماعی در ایران، مشارکت شرکت‌ها در طرح‌های صندوق ملی محیط زیست است.
۱. ارائه تسهیلات و خدمات مالی به صنایع
صندوق با اعطای تسهیلات کم‌بهره به واحدهای تولیدی، آن‌ها را در کاهش آلاینده‌ها، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت پسماند یاری می‌دهد. این حمایت، شرکت‌ها را تشویق می‌کند تا فعالیت‌های زیان‌بار زیست‌محیطی خود را کنترل کنند.
۲. مشوق‌های مالیاتی
بر اساس مصوبه هیئت وزیران در سال ۱۴۰۲، پنجاه درصد از کمک‌های نقدی شرکت‌ها به صندوق، به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی تلقی می‌شود. این ابزار مالیاتی یکی از مؤثرترین شیوه‌های تشویق شرکت‌ها به مسئولیت‌پذیری است.
۳. اعتباربخشی اجتماعی به برند شرکت‌ها
با حضور در پروژه‌های زیست‌محیطی و انعکاس آن در رسانه‌ها و گزارش‌های سالانه، شرکت‌ها می‌توانند تصویر مثبتی از برند خود نزد افکار عمومی و مصرف‌کنندگان ایجاد کنند.
نقش صندوق در جذب و سازماندهی خیرین محیط زیستی
فرهنگ نیکوکاری در ایران قدمتی دیرینه دارد؛ اما حضور خیرین در حوزه محیط زیست هنوز به اندازه آموزش، سلامت و معیشت نیست. صندوق ملی محیط زیست می‌تواند با ایجاد چارچوب مشخص، خیرین را به این حوزه جذب کند.
۱. اعتمادسازی
با توجه به شخصیت حقوقی و نظارت دولتی بر عملکرد صندوق، امکان جلب اعتماد خیرین افزایش می‌یابد. تخصیص شفاف کمک‌های مالی و گزارش‌دهی منظم از عملکرد پروژه‌ها، مهم‌ترین ابزارهای اعتمادسازی هستند.
۲. تعریف پروژه‌های محلی با مشارکت مردمی
صندوق می‌تواند پروژه‌های احیای منابع طبیعی، احیای تالاب‌ها و آموزش زیست‌محیطی را به‌صورت محلی طراحی کرده و از خیرین برای تأمین منابع آن‌ها بهره بگیرد. این پروژه‌ها همچنین می‌توانند در قالب وقف زیست‌محیطی تعریف شوند.
۳. ترویج خیرخواهی نوین (خیرین تخصص‌گرا)
در سال‌های اخیر، نسلی از خیرین تحصیل‌کرده و علاقه‌مند به حوزه‌هایی مانند محیط زیست، فناوری و آموزش ظهور کرده‌اند. صندوق می‌تواند با طراحی برنامه‌هایی نوآورانه، این طیف از خیرین را نیز فعال کند.
چالش‌ها و موانع
هر چند صندوق ملی محیط زیست ظرفیت بالایی برای توسعه مشارکت اجتماعی دارد، اما با موانعی نیز روبه‌روست:
تمرکز بر مشارکت در همایش های سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان شتاب دهنده مالی و عدم برگزاری و یا سیاست گذاری رویدادهای مستقل اقتصادی اجتماعی با مشارکت صندوق نوآوری، پارک های فناوری و…؛
ضعف در ارتقای رویت‌پذیری اخبار و ارتباط استراتژیک با صنایع و خیرین؛
بوروکراسی اداری در اعطای تسهیلات و تأیید هزینه‌ها؛
تغییر زودهنگام مدیر عامل صندوق و نهایتا تغییر سیاست‌ها، رویکردها و اولویت‌ها؛
ناکافی بودن تولید محتوای بصری و نوشتاری برای نشر در پلتفرم‌های پر بازدید در حوزه مشارکت‌های مردمی.
پیشنهادها برای ارتقای نقش صندوق؛
۱. ایجاد پنجره حامیان طبیعت در سایت صندوق ملی محیط زیست برای اطلاع‌رسانی فوری از نیازهای مالی مناطق چهارگانه مثل علوفه برای حیات وحش در زمستان، تأمین خودرو، تجهیزات آزمایشگاهی، ساخت پاسگاه، تجهیزات محیطبانی، تجهیزات تخصصی سنجش و…
۲. همکاری با اتاق بازرگانی، شبکه های اجتماعی پرمخاطب، مشاورین اجتماعی اعضای هیات دولت، جهاددانشگاهی، انجمن‌های صنعتی و شرکت‌های بزرگ برای طراحی بسته‌های مسئولیت‌پذیری؛
۳. طراحی مدل وقف زیست‌محیطی با کمک سازمان اوقاف و تشویق خیرین به مشارکت پایدار؛
۴. توسعه نظام مالیات سبز با پیشنهاد صندوق به دولت برای شمول بیشتر مشوق‌های مالیاتی.
۵. استمرار حمایت تامین مالی از تولید برنامه های مستند، اطلاع‌رسانی، آموزشی و کمپین‌های اجتماعی مثل برنامه آموزشی شوخی شوخی، مستند رویای امید و کمیپن‌های اجتماعی بانک‌های تجارت و ملی برای حمایت از پروژه ملی یوز.
۶. استفاده از ظرفیت پارک آموزشی پردیسان تهران با وسعت ۲۷۰ هکتار برای تبلیغات محیطی ترویج فرهنگ وقف محیط زیستی و حضور در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی برای شکل‌دهی ارتباطات راهبردی تخصصی موثر.
۷. بازدید مدیران صندوق از طرح‌های داوطلبانه محیط زیستی صنایع با عنوان برند محبوب محیط زیست و تعامل با گروه‌های دانشجویی جهادی.
۸. برگزاری دوره‌های آموزش تربیت خبرنگار اقتصادی با گرایش محیط زیست و سردبیری تولید برنامه‌های تلویزیونی اجتماعی با مشارکت مدرسین صاحب‌نام و رسانه‌های معتبر.
۹. توجه به ارتباطات بین‌الملل در شرایط تحریم و تبادل اطلاعات با صندوق‌های محیط زیست در دنیا برای کسب تجربه و توسعه دیپلماسی اقتصادی توسعه پایدار.
۱۰. تعامل بیشتر با دفتر مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست و برگزاری جشنواره خیرین محیط زیست ایران برای تکریم و ایجاد آرشیو ملی و ترغیب هنرمندان جهت تولید آثاری با موضوع وقف، احسانی ماندگار.
۱۱. تبلیغات ملی برای معرفی《سامانه الکترونیکی دریافت کمک‌های مسئولیت‌های اجتماعی و خیرین در صندوق ملی محیط زیست》 برای اقناع افکار عمومی و مدیران بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی.
۱۲. حمایت از راه‌اندازی خبرگزاری محیط زیست ایران و تلویزیون اینترنتی برای ترویج علم و فرهنگ وقف محیط زیستی.
منابع
۱. اساسنامه صندوق ملی محیط زیست
۲. مصوبه هیئت وزیران (۱۴۰۲) درباره هزینه‌های قابل قبول مالیاتی محیط زیستی
۳. گزارش‌های رسمی صندوق ملی محیط زیست
۴. مقالات علمی در حوزه CSR و توسعه پایدار
۵. تجربه کشورهای موفق در مشارکت خیرین و CSR در محیط زیست
۶. تفاهم نامه همکاری فی ما بین صندوق ملی محیط زیست و معاونت آموزش و روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست به شماره ۴٠٣/۶۴٣ سال ١۴٠٣
با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:
انتهای پیام/
برای اطلاعات بیشتر درباره روابط عمومی و اخبار سازمان‌های مختلف، می‌توانید به وبسایت شارا مراجعه کنید.