روابط‌عمومی در مسیر اعتماد اجتماعی؛ از تاریخچه فراموش‌شده تا الزامات ارتباطی امروز سازمان‌ها
خسرو رفیعی رئیس سابق انجمن روابط‌عمومی ایران

روابط‌عمومی در عصر آگاهی اجتماعی دیگر یک واحد جانبی نیست، بلکه ستون اعتماد سازمان است.

تاریخچه روابط‌عمومی در ایران نشان‌دهنده فاصله میان مفهوم و اجراست. جامعه امروز پاسخ‌گویی می‌خواهد و پنهان‌کاری را نمی‌پذیرد. سازمان‌ها بدون ارتباط مؤثر دچار گسست اجتماعی می‌شوند.

روابط عمومی باید نقش راهبردی خود را بازیابد. شفافیت، اخلاق و گفت‌وگو هسته این نقش هستند. آینده اعتماد، از مسیر روابط‌عمومی می‌گذرد.


شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی‌ ایران (شارا) || این روزها اعتمادسازی در جامعه ما بسیار دشوار شده و نیاز به آن هر روز پررنگ‌تر می‌شود. سال ۱۳۵۹ به دلیل عدم شناخت کارکرد روابط‌عمومی، این رشته بسیار مهم از تحصیلات دانشگاهی حذف شد و به دست فراموشی سپرده و با دیگر رشته‌ها ادغام گردید. با این حال، نام روابط‌عمومی در سازمان‌ها استفاده می‌شد و وظایف دیگری به عهده آن قرار می‌گرفت. به‌طور کلی، تا پیش از تشکیل روابط‌عمومی در شرکت نفت، واژه‌ای به نام روابط‌عمومی در فرهنگ لغت ما وجود نداشت و در همین ۵۰ سال گذشته، (public relations) به روابط‌عمومی ترجمه شد؛ پیش از آن نیز در کشور ما روابط‌عمومی به مفهوم امروز وجود نداشت.

این مهم در ابتدا مورد توجه مدیران ارشد قرار نگرفت؛ زیرا در سازمان‌ها واحدهای خدماتی، پشتیبانی و تشریفاتی وجود داشت که بخشی از فعالیت‌ها به آن‌ها واگذار می‌شد و در کنار آن افرادی با عناوینی چون میرزا‌بنویس، قلم‌چی یا وقایع‌نگار، امور انتشاراتی سازمان را بر عهده داشتند. به‌طور معمول، فعالیت در سازمان‌های ما انحصاری بود و نوعی دیکتاتوری بر هر سازمان و گروهی حاکم بود؛ کمتر مسئولی اجازه می‌داد مورد پرسش واقع شود یا پاسخ‌گوی مخاطبان داخلی و بیرونی باشد. فراش‌باشی‌ها همچنان الگوی حاکم و رعیت را در سازمان‌های نوین جاری کرده بودند و نظام فئودالی صرفاً چهره خود را با عناوین وارداتی تغییر داده بود.

به‌تدریج با شکل‌گیری نظام صنعتی، صنعت‌گرایی، آغاز رقابت، ایجاد سازمان‌های بزرگ زیر یک سقف و گرایش برخی بزرگان به فرهنگ غربی و تب زودهنگام استقبال از نظام‌های غربی ـ همانند بسیاری از واردات دیگر ـ روابط‌عمومی نیز وارد شد. همان‌گونه که هنوز فرهنگ بسیاری از مسائل اجتماعی را نیاموخته‌ایم و در نحوه هماهنگی با ابزارهای جدید دچار ناآگاهی هستیم، اما از آن‌ها استفاده می‌کنیم؛ از کشاورزی مدرن با وجود بحران آب آگاهی کافی نداریم و از فناوری‌های نوین در آب، کشاورزی و صنعت بی‌خبر هستیم، اما از آن‌ها بهره می‌بریم و کارکردشان را نمی‌شناسیم. علم روابط‌عمومی نیز وارد شده و باید بتوانیم آن را با فرهنگ خود سازگار کنیم. هرچند ایرانیان از دیرباز «مردم‌داری» را در فرهنگ، اشعار و کلام بزرگان خود داشته‌اند، اما روابط‌عمومی به معنای امروزی کمتر درک و بدان پرداخته شده است.

در کشورهای پیشرفته، این موضوع به‌طور کامل رشد کرده و جایگاه روابط‌عمومی در کنار فعالیت‌های مدیریتی تعریف شده و مرز میان مدیریت و روابط‌عمومی روشن است. امروز در کشور ما نیز کاربرد روابط‌عمومی در ابعاد اجتماعی، صنعتی و… جایگاه خاص خود را یافته و پاسخ‌گویی و درک متقابل برای نظام رقابتی تعریف شده است؛ با این حال، علی‌رغم آشنایی گسترده، چاپ ده‌ها کتاب، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی و برگزاری همایش‌های متعدد، جامعه ما همچنان با روابط‌عمومی بیگانه است.

آنچه مهم است این‌که در بدو به‌کارگیری نیروهای متخصص، اصل روابط‌عمومی مورد پرسش قرار نمی‌گیرد و کارکنان در آغاز ورود به سازمان شناختی از روابط‌عمومی ندارند؛ در حالی که اگر هر فرد از ابتدا بداند باید در برابر فعالیت‌های خود به جامعه مخاطب پاسخ‌گو باشد، جایگاه روابط‌عمومی شفاف‌تر قابل تحلیل خواهد بود. در گذشته توجه مدیران به نوع کار و کارگر یا کارمند بود، اما امروز نمی‌توان مسئولیت‌ها را بدون شناخت اجتماعی تعریف کرد. کنش متقابل گروهی و فرایند رهبری و مدیریت در سازمان، در رضایت شغلی کارکنان نقش تعیین‌کننده دارد و باید به‌صورت مستمر بررسی شود؛ از این‌رو برنامه‌های متنوع آموزش و انگیزش کارکنان ضروری است.

روابط‌عمومی در هر سازمان موجب افزایش علاقه و توجه مردم می‌شود و فلسفه مدیریت، ساختار سازمانی و اثربخشی آن را در آینه نگاه مردم بازتاب می‌دهد. وضعیت کنونی روابط‌عمومی به‌گونه‌ای است که تفاوتی میان سازمان پاسخ‌گو و سازمانی که به دیدگاه مردم اهمیت نمی‌دهد، در رفتار متقابل دیده نمی‌شود و شرایط زمانی و مکانی روابط‌عمومی‌ها در نظر مردم یکسان تلقی می‌گردد. اگر نتوانیم میان مردم و سازمان پیوستگی ایجاد کنیم، جامعه دچار آسیب‌های روانی شده و سلامت اجتماعی به خطر می‌افتد.

روابط‌عمومی باید پیش از تلاش برای تثبیت جایگاه سازمان، جایگاه خود را به‌درستی تبیین کند، از سوءتفاهم‌ها جلوگیری نماید و با محوریت صداقت و درستی، جایگاهی شفاف در ذهن مخاطبان بسازد. در این صورت، روابط‌عمومی موفق می‌تواند کارکردی اثربخش داشته و خوشنامی برند سازمان را به‌عنوان هدف اصلی محقق سازد.

روابط‌عمومی عامل حفظ ارتباط مشترک، تفاهم و توافق میان سازمان و مخاطبان است؛ کارکردی که راهگشای مشکلات و معضلات سازمان بوده و به مدیران در حفظ آگاهی، اطلاعات و پاسخ‌گویی کمک می‌کند و فرصت مواجهه آگاهانه با مخاطبان را فراهم می‌سازد. هنر روابط‌عمومی، جلب اعتماد مردم و استفاده اصولی از آن است و نقش آن از همین نقطه آغاز می‌شود. آنچه امروز شاهد آن هستیم، پیامد اشتباهات جبران‌ناپذیر ناشی از پنهان‌کاری و عدم شفاف‌سازی است؛ از هوا، آب و برق گرفته تا اقتصاد، کشاورزی و صنعت، همگی نشانه بی‌توجهی به مردم‌اند. امروز مردم آگاه‌تر شده‌اند؛ اگر به روابط‌عمومی اهمیت ندهیم و آن را بهتر نشناسیم، نمی‌توانیم باور و اعتماد مردم را به دست آوریم.

با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:

https://telegram.me/sharaPR

برای اطلاعات بیشتر درباره روابط عمومی و اخبار سازمان‌های مختلف، می‌توانید به وبسایت شارا مراجعه کنید.

انتهای پیام/