شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || هزینه سرسام‌آور انتشار مقالات علمی، به‌ویژه در مدل دسترسی آزاد (Open Access)، محققان را در سراسر جهان تحت فشار قرار داده است. در حالی که محققان می‌خواهند کار خود را به‌طور رایگان در دسترس عموم قرار دهند، مجلات معتبر گاهی تا ۱۰,۰۰۰ دلار یا بیشتر برای پردازش هر مقاله دریافت می‌کنند.
این هزینه‌های پردازشی (APC) در شش ناشر اصلی بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ تقریباً سه برابر شده و به ۲.۵ میلیارد دلار رسیده است.
🔥 جنبش هاروارد برای دسترسی آزاد و کاهش هزینه‌ها
در پاسخ به این بحران، گروهی از دانشمندان و کتابداران در دانشگاه هاروارد تلاش‌هایی پیشگامانه را آغاز کرده‌اند تا مدل تجاری انتشارات دانشگاهی را متحول سازند:
سیاست کپی‌رایت پیشگام (۲۰۰۸): هاروارد سیاستی را اجرا کرد که به دانشگاه حق توزیع آثار منتشر شده توسط اساتید خود را برای مقاصد غیرتجاری می‌دهد. این امر به محققان اجازه می‌دهد تا نسخه‌ای از کار خود را در DASH (پایگاه داده دسترسی دیجیتال هاروارد) قرار دهند، که آن را رایگان و در دسترس همگان قرار می‌دهد.
پایگاه داده DASH: این مخزن آنلاین رایگان، که توسط هاروارد مدیریت می‌شود، بیش از ۵۸,۰۰۰ متن علمی را در خود جای داده و سالانه به طور متوسط هشت میلیون دانلود دارد.
پروژه مجلات آزاد هاروارد: این دانشگاه پروژه جدیدی را راه‌اندازی کرده تا با ارائه خدمات و تأمین مالی اولیه، به دانشگاهیان کمک کند مجلات کاملاً دسترسی آزاد خود را تأسیس کنند.
نقد: “حاشیه سود کلان” ناشران
منتقدان، مدل فعلی انتشارات دانشگاهی را “استثماری” توصیف می‌کنند. ساموئل جی. گرشمن، استاد روانشناسی، بیان داشت که ناشران بزرگ با دریافت محتوا و خدمات داوری رایگان از دانشگاهیان، “حاشیه سود کلان” کسب می‌کنند، در حالی که هزینه‌های گزافی را برای اشتراک به خود کتابخانه‌ها تحمیل می‌کنند.
حتی کتابخانه هاروارد (ثروتمندترین دانشگاه آمریکا) نیز در سال ۲۰۱۲ اعلام کرد که برای پرداخت هزینه‌های فزاینده اشتراک مجلات با مشکل مواجه است و سالانه ناچار به لغو برخی اشتراک‌ها به دلایل مالی است.
مدل جدید: دسترسی آزاد الماس‌گون (Diamond Open Access)
پروفسور گرشمن، که یکی از سردبیران مجله Open Mind (نخستین مجله حمایت‌شده توسط پروژه مجلات آزاد هاروارد) است، مدل جدیدی به نام “دسترسی آزاد الماس‌گون” را پیش می‌برد.
در این مدل:
نویسنده و خواننده، هیچ‌کدام پولی پرداخت نمی‌کنند.
این مجله با بودجه هاروارد و MIT تأمین می‌شود و با حذف معاملات مالی بین طرفین، هدفش ترویج “ارزش‌های اجتماعی خیرخواهانه” در جامعه دانشگاهی است.
اسکات وی. ادواردز، استاد زیست‌شناسی، نتیجه می‌گیرد که اعتبار مجله را می‌توان با نام و برند قدرتمند هاروارد جبران کرد و این انتشارات علمی را با هزینه‌ای بسیار کمتر از آنچه ناشران دریافت می‌کنند، به استاندارد جدید تبدیل نمود.
نویسنده: ویکتوریا چن (با همکاری سوفی گائو، الکساندرا ام. کلوزاک، و آنا شائو)
تاریخ انتشار: ۳۰ اکتبر ۲۰۲۵
منبع: هاروارد کریمسون (The Harvard Crimson)
با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:
انتهای پیام/
برای اطلاعات بیشتر درباره روابط عمومی و اخبار سازمان‌های مختلف، می‌توانید به وبسایت شارا مراجعه کنید.