شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)–|| محمد مهدی فرقانی و مهدخت بروجردی ضرورت های روزنامه نگاری نوین را در مشهد تشریح کردند و بر نقش روابط عمومیها در ایفای سه نقش سه اصل “سریع باش، دقیق باش، حرفت را عوض نکن” تاکید نمودند.
به گزارش شارا به نقل از اقتصاد شرق، روزنامه نگاری راه حل گرا، شاخه ای از روزنامه نگاری توسعه به شمار می آید و به دنبال ارائه گزارش هایی دقیق و متقاعد کننده درباره پاسخ هایی است که برای یک مسئله اجتماعی وجود دارد. در دوره کنونی که همه جا از بحران و جنگ اقتصادی صحبت می شود، ضرورت تغییر رویکرد خبرنگاران و فعالان رسانه در پوشش اخبار حوزه اقتصادی بیش از پیش اهمیت یافته است و به ویژه در بخش خصوصی که زیر بار مشکلات ناشی از تحریم های داخلی و خارجی و بعضا کم تدبیری ها برای مقابله با فشارهاست، پرداختن به راه حل ها موضوعیت یافته است.
محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره ضرورت یافتن پرداختن به این شیوه از روزنامه نگاری معتقد است: تا شناختی نظری از موضوعات پیدا نکنیم به دنبال راه های عملی آن نخواهیم رفت، در واقع آدم ها به وسعت دانش نظری خود، دست به عمل و اقدام می زنند.
او نقبی به ضرورت های توسعه رسانه در کشورهایی نظیر ایران زد و یادآور شد: روزنامه نگاری کارکردگرا باید به صورت علمی و حرفه ای در کشورمان مورد توجه و عمل قرار بگیرد و در عین حال باید دقت شود در جریان این نوع روزنامه نگاری، روزنامه‌نگار به روابط عمومی سازمان ها تبدیل نشود.
به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، فرقانی که در کارگاه یک روزه «روزنامه نگاری نوین» ویژه خبرنگاران اقتصادی خراسان رضوی صحبت می کرد بر اهمیت اخلاق گرایی و اخلاق مداری در فضای رسانه های کشور تاکید می کند و یادآور می شود: در شرایطی که شاهد نوعی فروپاشی در جامعه هستیم، این رسانه ها و روزنامه ها هستند که باید در قامت منادی اخلاق عمل کنند، در غیر این صورت فقط افسوس خواهیم خورد و شاهد آن خواهیم بود که ارزش ها به آسانی قربانی می شوند.
این استاد روزنامه نگاری متذکر شد: رابطه ای که امروز بعضی از رسانه های ما با منابع خبری خود برقرار می کنند، یک رابطه بسیار ناسالم و غیرحرفه ای است و طلبکاری مالی از منابع و حوزه های خبری به شمار می آید و نشانه سقوط و زوال اخلاق حرفه ای است. چالش های مالی رسانه ها امری انکار ناپذیر است اما شرافت حرفه ای به عنوان یک اصل متقن در این عرصه نباید فدای منافع شود.
اقتدار روزنامه نگار از اعتبار نزد مردم کسب می شود
او ادامه داد: اقتداری که به خبرنگار اجازه می دهد تا مقابل مسئولان بایستد و از آن ها سوال بپرسد و آن ها را به چالش بکشد، از اعتباری می آید که مردم به او داده اند. این قدرت برخاسته از مسئولیت اجتماعی اوست. از یک نمایندگی ناگفته و نانوشته از جانب مردم. روزنامه نگاری تنها فردی است که بدون آنکه رایی برای او به صندوق انداخته شود، حائز عنوان نمایندگی از سوی جامعه خود است.
او در بخش دیگری از اظهارات خود به ضرورت داشتن دانش و بینش نظری در عرصه روزنامه نگاری تاکید کرد و گفت: امروز با سواد کم و دانش حداقلی، یک روزنامه نگار نمی تواند توفیقی کسب کند. امروز جهان به مدد علم اداره می شود و روزنامه نگار باید لااقل بیشتر از میانگین جامعه خود دانش، بینش و اطلاعات نظری داشته باشد. اگر چنین نشود، او غلط آموزی خواهد کرد. مفاهیمی را به مخاطب ارائه می کند که حتی غیرتعمدی و نادانسته، دست به تحریف آن ها زده است. مفاهیم، اطلاعات و اخباری که در اختیار ما قرارمی گیرد یک امانت به شمار می آیند و ما به عنوان یک امانت دار باید این مباحث را صحیح و سالم، قابل فهم و معنادار در اختیار مخاطبان قرار دهیم.
فرقانی، سومین ضرورت را برای اهالی رسانه، مهارت های عملی برشمرد و تاکید کرد: چاشنی سه مولفه ای که ذکر شد، به یک محصول جذاب، موثر و توسعه گرا برای جامعه منجر می شود.
وی توضیح داد: روزنامه نگاری راه حل گرا، نگاهی جامع و چندبعدی به زیست جهان موضوع دارد.یعنی هم مشکل و مسئله را می بیند و آن را نقد می کند و هم در کنار آن، دیدگاه های تخصصی و عمیق را برای برون رفت از مشکل، ارائه می کند و هم در عین حال از محدودیت ها غافل نیست. به بیان بهتر، روزنامه نگاری راه حل گرا، در شکل درست و علمی، بر واقع گرایی، نقد و نظارت، انصاف و توازن، بی طرفی، دغدغه مندی برای توسعه، انسان گرایی و کمک به بهبود شرایط و کیفیت زیست انسانی، تمرکز و تاکید دارد. روزنامه نگار در این عرصه، نه بولتن تبلیغاتی برای دولت و نه الزاما یک اپوزسیون است. در مجموع حفظ این تعادل هنر شما اهالی رسانه است.
وی یادآور شد: در این رویکرد از روزنامه نگاری ضمن پرداختن به مشکلات و یافتن پاسخ و راه حل برای آن از بروز بحران‌های احتمالی پیشگیری می‌شود بنابراین روزنامه نگاری راه حل گرا را می‌توان هم پیشگیری کننده و هم درمانگر برشمرد.
وی تحقق همه این مولفه را مشروط به چند موضوع دانست: صدای مردم، دولت و نخبگان در کنار هم باید شنیده شود. یک گزارش باید به گونه ای تلفیق شود که سهمی از نظریه های کارشناسی و دیدگاه های نخبهگان و اظهارات و مواضع مسئولان و دست اندکاران در کنار دغدغه های مردم، بیان و منعکس گردد.
فرقانی خاطر نشان کرد: هیچ جامعه ای به توسعه نمی رسد مگر آن که در کنار دولت توسعه گرا، شهروندان توسعه گرا داشته باشد ما از این بخش غفلت کرده ایم، عمدتا بار تقصیرات را بر گردن دولت انداخته ایم اما می خواهم سهم شهروند نیز در امر توسعه گرایی نباید نادیده گرفته شود.
*مدیریت بحران ها به مدد رسانه ها و خبرنگاران
دکتر مهدخت بروجردی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست به بیان جایگاه روزنامه نگاری نوین و نقش آن در مدیریت بحران ها اشاره کرد و گفت: «بحران»، «مدیریت بحران» و «ارتباطات بحران» در چند دهه گذشته محور بسیاری از تحقیقات در حوزه ارتباطات بوده است و این سه واژه مفاهیم کلیدی بحث امروز ما هستند که رابطه تنگاتنگی دارند.
وی با بیان تاریخچه ای از نحوه طرح مفهوم «بحران» عنوان کرد: افراد وقتی در برابر اهداف مهم با موانعی روبه رو می‌شوند که نمی‌توانند برای حل آن از روش‌های معمول استفاده کنند با بحران روبه رو شده‌اند در واقع بحران، تغییری است که سمت و سویش جهت منفی داشته و نشانگر نوعی تعارض میان وضع موجود و وضع مطلوب باشد.
او در ادامه به ویژگی‌های بحران پرداخت و توضیح داد: تغییر تند و ناگهانی در یک یا چند متغیر اساسی در سیستم که دارای جهت گیری منفی، شگفت آوری، فراگیری و شمول، حالت تهدیدآمیز، زمان محدود برای عکس العمل، عدم قطعیت، تهدید اهداف حیاتی باشد بحران است.
این استاد ارتباطات، انواع بحران را «طبیعی»، «اقتصادی و اجتماعی» و «سیاسی» دانست و عنوان کرد: در تقسیم بندی دیگری بحران‌ها را به عامدانه و غیرعامدانه تقسیم می شود که نمونه های عامدانه آن شامل: تروریسم، کارشکنی و خرابکاری، درگیری شغلی، روابط ضعیف بین کارفرما و کارکنان، مدیریت سهام یک شرکت از سر رقابت و عداوت و مدیریت غیراخلاقی می باشد. منظور از بحران‌های غیرعامدانه نیز بلایای طبیعی، شیوع بیماری‌ها، تداخلات تکنولوژی، نقص محصولات و ورشکستگی اقتصادی است. در مجموع هر کدام از این اشکال بحران باید مدیریت شوند.
بروجردی مدیریت بحران را مجموعه ای از اقداماتی دانست که برای مقابله با بحران‌ها و کاهش صدمات، طراحی و اجرا می‌شوند و یادآور شد: مدیریت بحران به سه فرآیند پیشا بحران، بحران و پسا بحران تقسیم می‌شود.
وی نقبی نیز به مفهوم «ارتباطات بحران» زد و گفت: این موضوع به معنی جمع آوری، پردازش و انتشار اطلاعات لازم برای مقابله با موقعیت‌های بحرانی است، رابطه بین مدیریت بحران و ارتباطات بحران تعیین کننده است و عملکرد رسانه‌ها اگر همسو با اهداف مدیریت بحران باشد خدمتی بزرگ به آنان برای حل بحران است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: خبرنگاران، نقطه عملیاتی کردن مدیریت بحران از طریق ارتباطات بحران هستند و دلیل اهمیت رسانه‌ها توان آنها برای جمعی کردن روابط انسان‌ها است. رسانه‌ها به مثابه منبع قدرت، نقش واسطه گری را میان حاکمیت و افکار عمومی بازی می‌کنند و در مجموع قدرت دروازه بانی جایگاه ویژه ای به رسانه‌ها می بخشد.
خبرنگاران نقش سامانه های هشدار را بازی می کنند
معاون دانشگاه جامع علمی و کاربردی کشور در تبیین نقش خبرنگاران در فرآیند بحران گفت: در مرحله پیش بحران، خبرنگاران و روزنامه نگاران مشابه سامانه‌های هشدار موقعیت اضطراری عمل می‌کنند و تحقیقات نیز نشان داده است که مردم بیشتر از مدیران تحت تأثیر پیام‌های هشدار دهنده قرار می‌گیرند.
وی دو محور مهم مرحله پیش بحران را هوشیار کردن مردم و مسئولان توسط خبرنگاران دانست و افزود: پیشگیری از بحران و پاسخگو کردن مدیران در صورت بی توجهی به علائم هشدار از نتایج این هوشیار سازی است.
او ادامه داد: نقش پررنگ‌تر روابط عمومیها نسبت به خبرنگاران در مرحله بحران اتفاق می‌افتد که نقش آنها شامل انتخاب یک سخنگوی مناسب، عمل به سه اصل «سریع باش، دقیق باش، حرفت را عوض نکن» و استفاده نکردن از راهبرد سکوت است.
این استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی وظایف خبرنگاران در مرحله بحران را آموزش مردم در جهت افزایش ضریب امنیت آنها به خصوص در مورد بلایای طبیعی و جنگ، تلاش در جهت افزایش ضریب آسایش روانی –روحی آنها از طریق دستیابی به منبع اخبار دقیق و درست و گزارش‌های مثبت،تلاش در جهت ایجاد بسیج و همبستگی به عنوان یک عامل وحدت بخش نه تفرقه افکن، کنار گذاشتن تمایلات سیاسی و چند دستگی‌ها برشمرد.
بروجردی اهمیت ندادن به تیراژ در شرایط بحران، ایجاد اعتماد در مخاطبان، استفاده از چارچوب بندی مناسب، لزوم حمایت از سوی تحریریه مانند بسیج ناوگان ترابری، اجازه استفاده از آرشیو های مختلف و آماده بودن، لزوم آگاهی از سیاستهای دولت، مزاحمت ایجاد نکردن برای مسئولان و اغراق نکردن در گستردگی ماجرا را از دیگر وظایف روزنامه نگاران و خبرنگاران در مرحله بحران برشمرد.
وی توصیه کرد: روزنامه نگاران در مرحله پسابحران آرشیو کامل و جامعی از بحران تهیه کنند و بعد از آرامش اوضاع با نگرش امید به آینده، رویدادها را تجزیه و تحلیل کنند و مراقب باشند در جریان پسابحران دوباره یک بحران ایجاد نشود از این رو باید درباره چگونگی و چرایی ماجرا تحقیق کنند، گذشته را چراغ راه آینده نمایند و تحلیل محتوای مطبوعات، خبرگزاری‌ها و صدا و سیما را در برنامه کار خود قرار دهند.
ضرورت ارتقای مهارت های تحلیلی و پرسشگری خبرنگاران
محمودسیادت،نایب رئیس اتاق مشهد نیزدراین نشست با تاکید برضرورت آموزش تخصصی خبرنگاران،توضیح داد: خبرنگاران به مثابه معلمان جامعه هستند. رسالت سنگینی بر دوش آنهاست و تریبون ارزشمندی در اختیار دارند که نباید آلوده مسائل فردی و جناحی شود.
وی یک دغدغه جدی را تربیت خبرنگاران در زیرشاخه های اقتصاد دانست و از ضرورت ورود مراکز دانشگاهی به عرصه های تخصصی این رشته سخن گفت.
او بر اهمیت پرسشگری و توامان قدرت تحلیل گری خبرنگاران تاکید کرد و یادآور شد: طرح هایی به مرحله اجرا درمی آیند که کارکرد و ماحصل آن ها باید به بحث گذاشته شود اما این اقدام منوط به توان پرسشگری خبرنگاران است.
به گزارش خبرنگار ما سیادت با درخواست از جامعه رسانه ای خراسان برای ورود جدی به عرصه آموزش تخصصی خبرنگاران در حوزه های مختلف گفت: به عنوان مثال ما در استان خراسان با وجود مرز گسترده با افغانستان و صادرات بیش از 50 درصدی خرسان رضوی به این کشور یک خبرنگار تحلیل گر افغانستان نیاز داریم که جغرافیای این مرز و بوم را بشناسد و با کلمات و اصطلاحات افغانستان آشنا باشد و یا خبرنگاری که مناطق ویژه را بشناسد و نقاط قوت ضعف آنها را بداند و بر این اساس قدرت تحلیل داشته باشد.
سیادت به نمایندگی از اتاق بازرگانی خراسان رضوی ابراز آمادگی کرد تا برای مهارت افزایی تخصصی خبرنگاران همکاری کند و برگزاری این کارگاه را مقدمه ای برای این مهم بر شمرد.
|
|||