همه گزینه‌های محتمل در کابینه یازدهم
تحلیلی از نیروهای مؤثر در انتخاب اعضای کابینه جدید
شارا (شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران)، سید جمال هادیان طبائی زواره – کارشناس ارشد مدیریت رسانه- پس از انتخاب هوشمندانه ملت ایران، اینک دوره جدیدی از مدیریت برای توسعه کشور و رفاه ملت بزرگوار آن پیش روی منتخب آنان قرار گرفته است تا کلید تدبیر را برای گشایش راه‌های امید به کار بندد.
مهم‌ترین سؤالی که این روزها در ذهن‌ها نقش می‌بندد اعضای دولت جدید و توانمندی آنها در تحقق شعارهای دولت تدبیر و امید است.
هر چند تاکنون گمانه‌زنی‌های متعددی درباره اعضای کابینه صورت گرفته و البته دفتر رئیس‌جمهور منتخب هیچ‌کدام از آنها را رسماً تأیید نکرده است اما اگر از منظر علوم ارتباطات نیروهای مؤثر در انتخاب اعضای دولت جدید را بررسی کنیم و شواهد موجود را نیز در این بررسی در نظر گیریم می‌توان تا حدودی گزینه‌های احتمالی کابینه یازدهم را پیش‌بینی و تحلیل کرد. بدیهی است که همیشه تفکرات همسو و رفاقت‌های قدیمی برای انتخاب اعضای کابینه در ایران مؤثر بوده است. از این رو بررسی نقاط اشتراک 3 عامل مهم می‌تواند گمان ما را درباره اعضای احتمالی کابینه دکتر روحانی تقویت کند.
1- مدیران و مشاوران مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت که بسیاری از آنها اعضای اصلی ستاد دکتر روحانی در رقابت‌های یازدهمین دوره ریاست جمهوری را تشکیل می‌دادند.
ظرفیت شخصی دکتر روحانی تعدادی از افراد مورد اعتماد را در مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت به عنوان مشاور یا مدیر گرد آورده است. بسیاری از این افراد اعضای اصلی ستاد انتخاباتی ایشان را تشکیل می‌دادند. تاکنون معمول بوده که نامزدهای پیروز از ظرفیت اعضای اصلی ستاد انتخاباتی در کابینه بهره گرفته‌اند. این نکته در کابینه هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد کاملاً مشهود بود. پیش‌بینی میشود این افراد برخی از پست‌های اجرایی به‌ویژه در حوزه تخصصی سیاسی امنیتی را عهده‌دار شوند. نام‌هایی چون حسام الدین آشنا، مرتضی بانک، محمدرضا صادق، علیرضا صالحی و محمد سلطانی‌فر از این جمله‌اند.
2- نزدیکی فکری دکتر روحانی به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و سابقه طولانی همکاری آنها در مجمع تشخیص مصلحت پیش از آن بر همه روشن است. پس بدیهی است که تعداد قابل توجهی از اعضای کابینه دکتر روحانی همان اعضای سابق کابینه هاشمی رفسنجانی یا افراد نزدیک به او باشند. پیوستن بسیاری از اعضای ستاد هاشمی به ستاد دکتر روحانی را نیز نباید از نظر دور داشت.
3-حمایت ویژه اصلاح‌طلبان از دکتر روحانی و به‌ویژه ایثار دکتر عارف در کنار رفتن از رقابت‌های انتخاباتی زمینه‌ساز پیروزی او شد. پس بدیهی است که هم دکتر عارف و هم تعدادی از وزرای کابینه سیدمحمد خاتمی یا افراد اصلاح‌طلب معتدل در کابینه جدید حاضر باشند.
بدین ترتیب، تلفیقی از سه عامل پیش‌گفته و توجه به شعارهای انتخاباتی رئیس جمهور منتخب می‌تواند شاخص‌هایی برای پیش‌بینی گزینه‌های احتمالی کابینه دکتر روحانی (در قالب وزیر، معاون یا مشاور رئیس جمهور) باشد:
– با توجه به انتصاب محمدرضا نعمت‌زاده به سمت ریاست ستاد دکتر روحانی در رقابت‌های انتخاباتی، می‌توان او به عنوان اصلی‌ترین گزینه معاون اولی در نظر گرفت. البته در کنار نعمت‌زاده نباید گزینه‌هایی چون بیژن نامدار زنگنه، محمدعلی نجفی و محمدرضا عارف را از نظر دور داشت.
– گروه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اقتصادی شامل وزارت اقتصاد، بانک مرکزی، سازمان مدیریت، وزارت نفت، نیرو، راه و شهرسازی، ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت صنعت، معدن وتجارت، بیش تر تحت تأثیر مدیران دوره سازندگی (که بسیاری از آنها هسته مرکزی کارگزاران را تشکیل می‌دهند) قرار دارند؛ مدیرانی که مثل آیت الله هاشمی شیفته توسعه صنعتی هستند و مهم‌ترین آنها عبارتند از: محمدباقر نوبخت، محمدحسین عادلی، مجید قاسمی، ولی‌الله سیف، محمد ستاری‌فر، مسعود روغنی زنجانی، بیژن نامدار زنگنه، هادی نژاد‌حسینیان، محمدرضا نعمت‌زاده، اکبر ترکان، حبیب‌الله بی‌طرف، غلامرضا شافعی، علی عبدالعلی‌زاده، محمد سعیدی‌کیا، نصرالله جهانگرد، اسحاق جهانگیری، محمد نهاوندیان و محمد شریعتمداری.
البته مدیر موفقی چون محمدباقر قالیباف هر چند به لحاظ منش سیاسی به این گروه تعلق ندارد اما به لحاظ علاقه بی‌حد و حصر به توسعه عمرانی در جرگه این گروه به شمار می‌آید. اگر قالیباف به کابینه جدید دعوت شود با علاقه و احاطه‌ای که به حوزه‌های عمرانی دارد به توفیق دولت آینده در این بخش خواهد انجامید.
در این میان، دکتر روحانی نیم‌نگاهی به مدیران موفق اما پرحاشیه‌ای چون غلامحسین کرباسچی و محسن هاشمی خواهد داشت اما بعید به نظر می‌رسد خود را درگیر حواشی این افراد به‌ویژه در مواجهه با مجلس برای گرفتن رأی اعتماد کند.
هر چند همه این گزینه‌ها جزو موفق‌ترین مدیران کشور در دوره‌های گذشته به شمار می‌آیند اما درباره برخی از آنها نکات قابل تأملی وجود دارد برای مثال در زمان وزارت ترکان تعداد سوانح هوایی افزایش یافت که نمونه بارز آن سقوط هواپیمای فوکر در مسیر اصفهان به تهران بود که منجر به از دست رفتن تعدادی از نخبگان شد و هنوز بعد از نزدیک به دو دهه دلیل آن مبهم مانده است. ممانعت علی عبدالعلی‌زاده از جابه جایی مرکز سیاسی کشور نیز از نقاط ضعف اساسی این وزیر اسبق مسکن و شهرسازی است.
یکی از نکات مهم در تیم اقتصادی دکتر روحانی وزارت جهاد و کشاورزی است. کشاورزی به دلایل استراتژیک یکی از ارکان توسعه اقتصادی است اما از زمانی که وزارت کشاورزی و وزارت جهاد سازندگی ادغام شده‌اند این وزارتخانه مدیر متخصص و توانمندی که بتواند کشاورزی این سرزمین را سامان بدهد به خود ندیده و همواره به این بخش و اهمیت آن در توسعه و ایجاد اشتغال کم‌توجهی شده است. در دولت دهم کار به جایی رسید که ساختمان پنجاه‌ساله آن را نیز فروختند و این وزارتخانه را در تبعید اداره می‌کنند. این وزارتخانه غیرسیاسی است و در مدیریت آن تخصص و تجربه حرف اول را می‌زند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که با معرفی وزیری متخصص و توانمند این خسران را جبران کنیم. پیشنهاد میشود دکتر علی آهون‌منش، معاون سابق وزارت کشاورزی، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و نماینده سابق ایران در سازمان خواربار جهانی که هم فردی دانشگاهی و متخصص است و هم مدیری با تجربه و مقتدر به عنوان یکی از گزینه‌های این وزارتخانه در نظر گرفته شود.
– در گروه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های فرهنگی و آموزشی شامل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان و سازمان حفاظت از محیط زیست نیروی غالب از آن اطلاح‌طلبان است. منطقی هم به نظر می‌رسد چون حوزه فرهنگ حوزه‌ای متکثر و پویاست و با نواندیشی و اطلاح طلبی قرابت دارد از این رو افراد مقبولی چون احمد مسجدجامعی، محمدعلی نجفی، محمدرضا عارف، عبدالله جاسبی، کریم زارع، مرتضی حاجی و معصومه ابتکار گزینه‌های احتمالی خواهند بود.
بیشترین حساسیت در این گروه مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که گزینه‌هایی چون احمد مسجدجامعی، رسول جعفریان، علی مطهری، موسوی لاری، صالحی و حجج اسلام آشنا و علی‌عسکری برای این وزارتخانه مطرح شده‌اند. علی مطهری سابقه اجرایی در خور اعتنایی ندارد و بیشتر به عنوان یک نماینده نظریه‌پرداز و اصولگرای منصف شهرت یافته است. رسول جعفریان به عنوان یک پژوهشگر تاریخ معاصر علاقه و احاطه کاملی به حوزه آثار مکتوب دارد و برای کتابخانه ملی گزینه مناسبی به نظر می‌رسد به ویژه آنکه حمایت رئیس مجلس را نیز همراه دارد.
آنچه مسلم است حوزه فرهنگ به معنای عام و اهالی آن (نویسندگان و هنرمندان، اساتید و دانشجویان، کارشناسان و متخصصان) بیشترین صدمات را در چند سال گذشته متحمل شده‌اند. از این رو دولت تدبیر و امید برای توجه به مطالبات اهل فرهنگ، تغییر شرایط نامطلوب فعلی و تحقق شعارهای فرهنگی خویش ناگزیر از به کارگیری مدیران با تجربه و محبوب خواهد بود.
مدیران مقبول فرهنگی در کشور ما انگشت‌شمارند و بهره‌گیری از آنها در دولت آینده غنیمتی گران‌بهاست. برای مثال شخصیت جامع و بارزی چون احمد مسجدجامعی همواره نقطه وفاق و اجماع همه اهالی فرهنگ و هنر بوده است تا آنجا که نمی‌توان از مدیریت فرهنگی در سه دهه گذشته سخنی به میان آورد اما نقش مؤثر مسجدجامعی را در نظر نگرفت.
در وزارت ورزش و جوانان گزینه‌هایی چون فائقی، دادکان و مهرعلیزاده محتمل به نظر می‌رسند. گزینه‌هایی که سابقه حضور آنها در ورزش چندان موفقیت‌آمیز نبوده است. ورزش گزینه‌ای متخصص، علاقه‌مند، با انرژی و جوان می‌طلبد. پیشنهاد میشود سید شمس‌الدین حسینی، وزیر فعلی اقتصاد و دارایی، برای وزارت ورزش و جوانان مد نظر قرار گیرد. حسینی در حوزه اقتصاد چندان موفق نشان نداد اما به عنوان یک ورزشکار(کشتی‌گیر) و مدیر به نسبت جوان ظرفیت خوبی برای عهده‌دار شدن سکان ورزش کشور داراست.
– در گروه وزارتخانه‌های سیاسی امنیتی شامل وزارت امور خارجه، شورای امنیت ملی، وزارت کشور و وزارت اطلاعات: محمدجواد ظریف، محمود واعظی، سیروس ناصری، کمال خرازی، صادق خرازی، محمد صدر، علی یونسی، مجید انصاری و حیدرعلی مصلحی مهم‌ترین گزینه‌های احتمالی آقای روحانی خواهند بود. البته در این گروه دست آقای روحانی به دلیل سوابق سیاسی و امنیتی پرتر از دیگر گروه‌هاست.
– در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز افراد نام‌آشنا و خوش‌سابقه‌ای چون دکتر سید محمود طباطبائی، دکتر علیرضا مرندی، دکتر ملک‌زاده و دکتر مرضیه وحید دستجردی شانس بیشتری دارند افرادی که در کابینه‌های قبلی نیز دارای مسئولیت وزارت یا معاونت بوده‌اند و البته دارای بالاترین مدارج علمی و مورد اعتماد جامعه پزشکی نیز هستند. با این همه، به نظر می‌رسد این حوزه وزیری با همین ویژگی‌ها اما جوا‌نتر از این گزینه‌ها می‌طلبد تا با تلفیق تخصص، تجربه و نیروی جوانی، حوزه همیشه مسئله‌دار درمان را متحول کند.
به نظر می‌رسد تیم اجرایی کابینه آقای روحانی تیمی توانمند، قوی و عصاره دولت‌های گذشته باشد اما اگر این پیش‌بینی‌ها درست از آب درآید این تیم در عین تخصص و تجربه باید دامنه خود را برای استفاده از ظرفیت و انرژی سایر مدیران موفق، به ویژه مدیران جوان‌تری که سال‌های اخیر توفیق خود را در مناصب اجرایی به اثبات رسانده‌اند، بسط دهد و شاخص‌ترین و مقبول‌ترین مدیران را (جدا از گرایش‌های سیاسی و رقابت‌های حزبی) به کار گیرد. نکته‌ای که تحقق آن با توجه به شعارها و منش رئیس جمهور منتخب دور از انتظار نیست.
|
||||
