شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)–|| روابط‌عمومی‌ها و رسانه‌ها اصولا در خط مقدم بحران‌های بهداشتی، اقتصادی و زیست‌محیطی قرار دارند که اغلب نادیده گرفته می‌شوند. به عبارتی، روابط‌عمومی‌ها و رسانه‌ها، نقشی حیاتی در درک عمومی از خطرهای زیست محیطی و آلودگی هوا دارند و به همین دلیل برای تأثیرگذاری بر اقدام‌های فردی و حمایت از سیاست‌های عمومی برای کاهش تهدیدهای زیست محیطی و آلودگی هوا نیازمند تولید و انتشار اطلاعات درست و با کیفیت از منابع معتبر و به‌طورکلی پوشش خبریِ موضوعاتی هستیم که سبب افزایش “سواد بهداشت محیطی و سلامتی” مردم می‌شود.
تحلیل‌های گزارش‌های مختلفِ رسانه‌ها در مورد آلودگی هوا نشان می‌دهد که رسانه‌ها می‌توانند با تفسیر اطلاعات پیچیده علمی برای ارایه به مخاطبان، برجسته کردن خطر و کمک به درک دقیق آلودگی هوا و رفع ابهام در این زمینه، بالا بردن درک احتمال و شدت خطر در مورد آسیب‌ها و ضررهای آلودگی هوا و نحوه محافظت از خود در برابر آن‌ها و تغییر نگرش‌ها و رفتارهای عمومی مؤثر باشند. رسانه‌ها «نقش مهمی در انتقال تهدیدهای بهداشتی ایفا می کنند، بویژه زمانی که این تهدیدها ممکن است بلافاصله دیده یا احساس نشوند. در مورد آلودگی هوا و سرطان، که اثرهای آن ممکن است آهسته‌تر و کمتر محسوس باشد، نقش رسانه‌ها در انتقال تهدید و فوریت برای اقدام، حیاتی» است.
هر چند پژوهش‌های بسیاری نشان داده است که تولید و اشتراک‌گذاری داستان‌های قدرتمند و پوشش خبری، نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی افکار عمومی دارد و می‌تواند ضمن افزایش آگاهی و درک خطرهای آلودگی هوا، به مردم در فرآیندهایی که منجر به رفتار کاهش خطر می شود کمک کند اما باید توجه داشته باشیم تولید محتوا، پوشش خبری و پیام‌رسانی به‌تنهایی برای تغییر رفتار فردی کارساز و موثر نیست اما تدوین استراتژی‌ها و سیاست‌های توامان “سخت” و “نرم” که به تعیین یک دستور کار عمومی و محلی منجر شود بیش از همه ضرورت دارد.
“رزی رایلی” و همکارانش در مقاله‌ای که در سال 2021 منتشر شد ضمن اذعان به مشکل بودن تغییر رفتار عمومی، مدعی شدند دولت‌ها معمولا از طریق اتخاذ دو سیاست “سخت” و “نرم” می‌توانند تغییر رفتار در خصوص مقابله با آلودگی هوا را هدف قرار دهند.
برای نمونه، اجرای محدودیت‌های رانندگی مانند طرح زوج و فرد از درب منازل از جمله سیاست‌های “سخت” است که به منظور کاهش آلودگی هوا دنبال می‌شود. اما سیاست‌های «نرم» که تغییر رفتار را هدف قرار می‌دهند شامل ارتباطات عمومی، تلاش‌های روابط‌عمومی و رسانه‌ها و کمپین‌های آموزشی است.
سیاست‌های «نرم» که به تغییرات داوطلبانه در رفتار منجر می‌شود از طریق افزایش آگاهی و آموزش مطلوب به‌دست می‌آید. مطالعات نشان داده است که ارتباطات عمومی باعث تحریک تعامل و تغییر رفتار در طیف وسیعی از آسیب‌ها مانند ترک سیگار، مصرف گوشت و الکل» می‌شود.
بنابراین یکی از راه‌های مقابله با خطرهای آلودگی هوا و کاهش اضطراب ناشی از آن، دسترسی به اطلاعات درست از منابع معتبر است. این وظیفه روابط‌عمومی‌های “سازمان‌های سلامت‌محور” است که راه‌حل‌های ملموس و واقعی مبتنی بر تحقیقات صحیح را به اشتراک بگذارند.
متاسفانه عملکرد رسانه‌ها و روابط‌عمومی‌های “سازمان‌های سلامت‌محور” و سایر دست‌اندرکاران در سال‌ها و روزهای اخیر به هیچ وجه رضایت‌بخش نبوده است و گویا در خوابِ خرگوشی به‌سر می‌برند و این امر نه تنها منجر به نادیده گرفتن برخی مولفه‌های مهم برای مقابله با خطرهای ناشی از آلودگی هوا می‌شود بلکه می‌تواند به وضعیت بی‌تفاوتی و بی‌عملی دامن بزند.
با توجه به تأثیرهای آلودگی هوا و نگرانی‌هایی که برای مردم ایجاد می‌کند از روابط‌عمومی‌های “سازمان‌های سلامت‌محور” که قابلِ اعتمادترین منبع اطلاعات سلامت هستند انتظار می‌رود که بر تولید و انتشار محتوا و پیام‌های قدرتمند و همچنین پوشش کافی و راه‌حل‌های موثر در مورد آلودگی هوا و کاهش اثرهای نامطلوب آن و اقدام‌های احتیاطی در قالب کمپین‌های خبری مختلف تمرکز کرده و با تدوین یک “برنامه ارتباطی کارآمد و منسجم” به مقابله با تهدیدهای محیطی، بهداشت عمومی و آلودگی هوا بپاخیزند.
پوشش خبری آلودگی هوا به طور مداوم و مستمر و در قالب کمپین‌ها، فرصت‌های بسیار خوبی را برای افزایش “سواد بهداشت محیطی و سلامتی” ایجاد می‌کند. «بررسی بیش از 100 کمپین ارتباطی عمومی نشان می‌دهد که آن‌ها ابزارهای مؤثری هستند، بویژه در زمینه‌هایی که نهادها و هنجارهای اجتماعی، رویکردهای سخت‌تر را کمتر مطلوب» می‌دانند.
در حال حاضر شواهد نشان می‌دهد برای مقابله با آلودگی هوا و اثرهای نامطلوب خطرهای سلامتی و بهداشتی ناشی از آن، برنامه مشخصی وجود ندارد و عوامل متعددی مانند سوء‌مدیریت، فقدان راهبردهای موثر، ارایه نادرست اطلاعات مرتبط با تغییرات آب و هوایی و مخاطرات زیست محیطی، توصیف نادرست میزان ضررهای آلودگی هوا، بی‌عملی مسئولان و روابط‌عمومی‌های “سازمان‌های سلامت‌محور”، عدم استفاده استراتژیک از رسانه‌های خبری برای افزایش سواد سلامت محیطی و … باعث شده است شاهد اقدام موثری در این زمینه نباشیم و همچنان به انتظار وزیدن باد و باراش باران چمباتمه بزنیم. خدا عاقبت همه ما را به خیر کند.
منبع: روزنامه آفتاب یزد
17 دی 1401
|
||||
