اخبار فیک و سواد رسانه‌ای در ایران | چالش اعتماد به رسانه‌ها و راهکارهای مقابله
کمال الدین نیک رفتار خیابانی

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی‌ ایران (شارا) || اخبار فیک و گمراه‌کننده همواره در عرصه اطلاع‌رسانی وجود داشته و مخاطبان ناآگاه را تحت تأثیر قرار داده است. در جریان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و پس از آن، این نوع اخبار به‌ویژه در فضای مجازی رشد چشمگیری داشت و نه‌تنها اذهان عمومی را مشغول کرد، بلکه به بی‌اعتمادی گسترده نسبت به رسانه‌های داخلی، به‌ویژه صداوسیما، دامن زد.

اخبار فیک در حقیقت نوعی خبررسانی جعلی و دروغ‌پراکنی است که با اهداف تبلیغاتی یا پروپاگاندایی در رسانه‌های چاپی، خبری و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. تأثیرگذاری این اخبار به‌طور مستقیم با میزان سواد رسانه‌ای مخاطبان مرتبط است. متأسفانه در ایران به دلیل پایین بودن سطح سواد رسانه‌ای در اقشار مختلف، این اخبار توانسته‌اند تأثیرات عمیقی بر افکار عمومی بر جای گذارند.

از جمله نمونه‌های بارز در دوره جنگ تحمیلی ۱۲ روزه می‌توان به انتشار خبرهای نادرست درباره سرنگونی جنگنده‌های اف۳۵ دشمن و یا روایت‌های نادرست از نحوه شهادت سرداران و دانشمندان اشاره کرد. چنین اخباری علاوه بر مسموم‌سازی ذهن مخاطبان، موجب نگرانی‌های بی‌پایه، شکل‌گیری ذهنیت‌های غلط و حتی امیدهای واهی می‌شود و در نهایت اعتماد عمومی به رسانه‌ها را تضعیف می‌کند.

ضعف سازمان‌های مسئول در تولید و نظارت بر اخبار، از جمله صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به این معضل دامن زده است. سیاست‌گذاری‌های موجود بیشتر بر کمیت به‌جای کیفیت تمرکز داشته و با ورود افراد غیرمتخصص به عرصه رسانه، فرصت‌های مهم برای ارتقای مرجعیت رسانه‌های داخلی از دست رفته است.

ضرورت دارد مدیران مرتبط ـ همان‌طور که ریاست جمهوری بارها بر آن تأکید کرده‌اند ـ از متخصصان واقعی در حوزه رسانه بهره گیرند تا با اصلاح مسیر، رسانه‌های داخلی در جایگاه اصلی خود قرار گیرند و جلوی تولید اخبار فیک گرفته شود.

همچنین لازم است سیاست‌های رسانه‌ای کشور بازنگری شود. شفافیت در اطلاع‌رسانی، روشنگری درباره وقایع و حوادث، و تقویت جایگاه سخنگویان سازمان‌ها و روابط ‌عمومی‌ها می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در اعتمادسازی ایفا کند. اخبار باید از مجاری رسمی و حرفه‌ای به رسانه‌ها و افکار عمومی منتقل شود.

از سوی دیگر، نهادهای آموزشی همچون آموزش‌وپرورش و دانشگاه‌ها باید در جهت ارتقای سواد رسانه‌ای دانش‌آموزان، دانشجویان و سایر اقشار جامعه گام بردارند.

در خاتمه، ضمن هشدار نسبت به پیامدهای گسترش اخبار فیک، باید گفت تنها با اصلاح سیاست‌ها، ارتقای کیفیت رسانه‌ای و افزایش سواد رسانه‌ای عمومی می‌توان مسیر نادرست موجود را تغییر داد و مرجعیت رسانه‌ای داخلی را بازگرداند.

با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:

https://telegram.me/sharaPR

انتهای پیام/