شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || با هفتاد ساله شدن جایزه «ورلد پرس فوتو» (World Press Photo)، پرسش تازه‌ای در جهان عکاسی خبری مطرح شده است: آیا زمان آن رسیده که این رشته از گذشته‌ای پر از آسیب و نقد فاصله بگیرد و آینده‌ای اخلاقی‌تر بسازد؟ این جایزه پرآوازه، سالگرد خود را با نمایشگاهی در شهر گرونینگن هلند برگزار کرده که عنوان آن «چه کرده‌ایم؟» (What Have We Done?) است؛ رویدادی که هفت دهه عکاسی خبری را مرور می‌کند و همزمان به ارزش و آسیب‌های آن می‌پردازد.
عکس سال ۲۰۲۵ این جایزه، تصویر پسربچه‌ای فلسطینی به نام محمود اجور است که در حمله اسرائیل به غزه دستانش را از دست داد. سمر ابوالوف، عکاس خودآموخته فلسطینی، این عکس را گرفت و آن را به اثری نمادین برای رنج مردم غزه تبدیل کرد. تفاوت این عکس با نمونه‌های گذشته آن است که خالق تصویر یک عکاس محلی است نه خبرنگاری خارجی. این مسئله دوباره بحث قدیمی «چه کسی رنج دیگران را ثبت می‌کند؟» و «این تصاویر چه کلیشه‌هایی را بازتولید می‌کنند؟» را زنده کرده است.
نمایشگاه جدید، گذشته‌ای پرآسیب را مرور می‌کند: از پرتره دان مک‌کالین (Don McCullin) در ۱۹۶۴ تا تصویر مشهور استیو مک‌کوری (Steve McCurry) از شترها در میان آتش‌سوزی چاه‌های نفت کویت در ۱۹۹۱. بسیاری از این عکس‌ها تاریخ تصویری جهان را شکل داده‌اند اما همزمان پرسش‌های اخلاقی برانگیخته‌اند.
تارا پیکزلی (Tara Pixley)، عکاس و پژوهشگر اخلاق عکاسی، یادآور می‌شود که عکاسی مستند از ابتدا با استعمار، سلطه و خشونت همراه بوده و سنت غالب آن عمدتاً توسط مردان سفیدپوست غربی کنترل شده است. در سال ۲۰۲۰، ورلد پرس فوتو به دلیل انتخاب دوباره مدیری سفیدپوست با اتهام «نژادپرستی ساختاری» مواجه شد. یک سال بعد، کمیته مشورتی بین‌المللی شکل گرفت و نام‌هایی مانند نوشه توکلیان، عکاس ایرانی، به آن پیوستند. بر اساس گزارش‌ها، در ۲۰۲۴ سهم برندگان اروپایی و آمریکای شمالی به ۶۲ درصد و سهم مردان به ۷۷ درصد کاهش یافته است، در حالی‌که پنج سال قبل این ارقام نزدیک به ۸۰ و ۹۰ درصد بودند.
با این حال، موضوع تنها به آمار خلاصه نمی‌شود. مسئله اصلی این است که تصاویر چگونه گرفته می‌شوند و چه سوگیری‌هایی در آنها بازتولید می‌شود. در سال‌های اخیر، سازمان با بحران‌های دیگری نیز روبه‌رو بوده است: از عذرخواهی بابت جفت کردن عکس کودک اوکراینی و سرباز روس گرفته تا تعلیق اعتبار عکس «دختر ناپالم» در ۱۹۷۳ و افزایش ۳۰ درصدی استفاده از هوش مصنوعی برای ویرایش تصاویر در ۲۰۲۵.
در ۲۰۲۴ نیز عکس محمد سالم، عکاس فلسطینی، از زن غزوی که پیکر خواهرزاده‌اش را در آغوش گرفته بود، برنده جایزه شد. اما این انتخاب با انتقادهایی درباره اولویت دادن به «هنر» در برابر «زمینه واقعی» همراه بود.
جومانه الزین خوری (Joumana El Zein Khoury)، مدیر اجرایی کنونی، اعتراف می‌کند که بارها پرسیده آیا چنین جوایزی در دنیای امروز همچنان «شایسته» هستند یا نه. با این حال، او معتقد است که در جهانی پر از جنگ و سانسور، این جوایز همچنان ارزشمندند، هم برای عکاسان و هم برای افکار عمومی.
نمایشگاه امسال توسط عکاس اسپانیایی کریستینا د میدل (Cristina de Middel) با تمرکز بر شش الگوی تصویری مانند «زنان گریان»، «سربازان احساسی»، «پوست سیاه» یا «لحظه واو» طراحی شده است. او می‌گوید هدف، بازاندیشی در زبان بصری و آموزش نگاه انتقادی‌تر به مخاطبان است.
خوری تأکید می‌کند که گفت‌وگوهای درونی درباره آینده و اخلاق عکاسی خبری به همان اندازه عکس‌ها اهمیت دارند. پیکزلی هم باور دارد که تنها با «اخلاق مراقبت» و گفت‌وگوی باز می‌توان حرفه عکاسی خبری را از گذشته پرآسیب به آینده‌ای عادلانه‌تر برد.
این نمایشگاه تا ۱۹ اکتبر ۲۰۲۵ در مرکز فرهنگی نیمایر (Niemeyerfabriek) در هلند ادامه دارد.
با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:
انتهای پیام/