شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)–|| اصغر اصغری – از آغاز انتشار روزنامه در ایران نزدیک به 190 سال می گذرد. روزنامه های نخست، برخلاف نام شان به صورت ماهنامه (کاغذ اخبار) یا هفته نامه (وقایع اتفاقیه) به چاپ می رسیدند و سبک وسیاق شان از لحاظ فرمی به چاپ کتاب نزدیک تر بود. اما به تدریج، این پدیده فرهنگی وارداتی نیز مطابق الگوهای جهانی همان روزها، شکل وشمایل جذاب تری به خود گرفت.
روزنامه‌نگاری آنقدر در ایران تابع اصول و آموزش های ممالک غربی بود که حتی نام نخسین روزنامه ایران نیز با عنوان کاغذ اخبار، برگرفته از ترجمه تحت الفظی واژه انگلیسی Newspaper منتشر شد. البته در فضای حدود دو قرن پیش، اتخاذ چنین رویه ای و تقلید از جراید اروپایی برای برداشتن گام های نخست کاملا منطقی به نظر می رسید.
به تدریج، روزنامه‌نگاری در ایران بسط یافت و تعداد و تیراژ روزنامه ها نیز افزایش یافت. اوج این شکوفایی در دوران مشروطیت دیده می شود که تیراژ برخی روزنامه ها همچون «روزنامه مجلس» به 10 هزار نسخه رسید.
نکته قابل تامل اما اینکه در آموزش و نگارش اصول روزنامه‌نگاری، از آنجا که این دانش کاملا وارداتی بود، تلاش شد تا همه اصول روزنامه های اروپایی بی کم وکاست به عنوان اصول روزنامه‌نگاری منتقل شود و چنین مساله ای در برخی موارد، اشکالاتی را فراهم آورد که همچنان پابرجاست.
به عنوان مثال، در اصول آموزشی روزنامه‌نگاری و در بخش تیترنویسی، آمده که بهتر است تیتر خبر، مصاحبه یا گزارش با حروف اضافه (از، تا، در، با،..) شروع نشود. نکته ای که همچنان در دانشکده های خبری و کتاب های آموزشی روزنامه‌نگاری روی آن تاکید می شود و استدلال نیز این است که قرار دادن حروف اضافه در ابتدای تیتر، آن را ضعیف می کند.
به نظر می رسد، این اصل کاملا برگرفته از اصول روزنامه‌نگاری غربی باشد و رعایت چنین قاعده ای در زبان فارسی الزامی نیست. به عنوان مثال، در زبان انگلیسی، تیتر یا جمله با حروف اضافه شروع نمی شود؛ اما این قابلیت در زبان فارسی وجود دارد که جمله ای، بدون اینکه از ارزش آن کاسته شود، حرف اضافه را در ابتدای خود ببیند. بنابراین، قرار دادن حروف اضافه در ابتدای تیتر، به جهت قابلیت های زبان فارسی و تفوق آن بر دیگر زبان ها -حداقل در این زمینه- کاملا قابل دفاع است.
برای درک این نکته، ذکر خاطره ای خالی از لطف نیست. «جهانگیر پارساخو»، معروف به پدر جدول و سرگرمی ایران در روزگاری که خبری از رایانه ها و نرم افزارهای طراحی جدول نبود، این بخش جذاب را برای بسیاری از روزنامه ها و مجلات پیش از انقلاب طراحی می کرد. به طوری که گفته می شود او بیش از 40 هزار جدول و 100 هزار سرگرمی برای مطبوعات ایران طراحی کرده است.
پارساخو اما با تمام پرکاری اش، از لحاظ اقتصادی تامین نبود و حقوق زیادی نمی گرفت. او در مصاحبه ای در شرح حال خود به خبرنگار گفته بود که (در حل کردن جدول زندگی درماندم) و خبرنگار هم همین جمله را برای تیتر مصاحبه برگزیده بود. همانطور که می بینید، تیتر با حرف اضافه شروع شده، اما آنقدر به تکمیل شدن جمله ای بی نقص کمک کرده که به هیچ وجه یک نقطه ضعف به شمار نمی آید.
بنابراین، روزنامه نگاران و اساتید محترم این حوزه روزنامه‌نگاری برای بیان این اصل که حرف اضافه در ابتدای تیتر قرار نمی گیرد اندکی تامل نشان دهید و تیتر مصاحبه آقای پارساخو را به عنوان مثالی کامل در نظر بگیرید.
|
||||
