ضرورت استفاده از روزنامه نگاری توسعه توسط مطبوعات استانی

شارا، ابراهیم محمدحسینی– آنچه امروزه در روزنامه نگاری استان ها (مطبوعات محلی) شاهد هستیم پرداختن به خبرهایی است که به عنصرخبری “که” خلاصه می شود. یعنی اکثرا می نویسیم:ف لانی گفت. کمتر می گوییم فلان طرح یا برنامه ( با تاکید برنگاه انتقادی به برنامه ها، ارائه سابقه، پیش بینی نیازهای آینده، تاثیر برنامه هابرمردم، تاکید بر نیازهای مردم، مقایسه فرآیند توسعه در سایر مکان ها، مقایسه طرح اولیه و اجرا شده، بررسی ادعای موفقیت برنامه ها واشاره به نیازهای محلی، منطقه ای وملی) درحال انجام است. این درحالی است که اساس روزنامه نگاری به مردم برمی گردد به این مفهوم که مردم در روند توسعه وپیشرفت نقش اساسی را دارند وبدون مشارکت آنان، امر توسعه به سرانجام نمی رسد.

پس جایگاه مردم در آنچه مطبوعات ما به آن می پردازند کجاست؟ آیا نیازهای آنان را درنظر می گیریم؟ آیا نیازهای محلی، منطقه ای وملی مردم در نشریات استان ها مشاهده می شون؟ بی شک استان نیازمند توسعه ای فراگیر وهمه جانبه است که روزنامه نگاران می توانند از طریق شیوه روزنامه نگاری توسعه در فرایند پیشرفت آن سهیم باشند و به این دلیل است که ما در استان ها نوعی از روزنامه نگاری احتیاج داریم که شاخص های روزنامه نگاری توسعه را داشته باشد که در نوشتار پیش رو تا اندازه ای، روش وتعریف کار برای روزنامه نگاران و روابط عمومی ها تشریح شده است.

بایسته های روزنامه نگاری توسعه
1- روزنامه نگاری توسعه بایستی سعی کند، دیدی واقعی به توسعه انسان داشته باشد و انسان را به عنوان بازیگران وعواملی که هدف یا قربانی کمبود نیاز هستند در نظر داشته باشد.
2- بیشتر روی اقتصاد تمرکز کند زیرا همه فاکتورهایی چون قدرت نظامی، قدرت سیاسی، قدرت فرهنگی و… به آن وابسته است.
3- روی اختلاف ها وتضادها تمرکز کند به عنوان مثال، روزنامه نگاران بایستی به اثبات برسانند که چگونه تثبیت دستمزدها روی یک مزدبگیر تاثیر دارد و رابطه بین شغل های دیگر را نشان دهد.
4- به طور کلی موقعیت طبقات متوسط، فقیر، سرمایه دارو… را بررسی کند. به عبارت دیگر، زندگی انسان یا سفید است یا سیاه وهمیشه سایه ای خاکستری وجود دارد.
5- روزنامه نگاری توسعه بایستی به ابعاد دموکراسی توجه کند.
6- به ارائه راهکار و انتقادهای سازنده ومهمترین دستاوردهایی که ضروری است، متعهد شود.
7- به مردم اجازه دهدکه صحبت کنند. یک دیدگاه مفید برای روزنامه نگاران این است که از رهگذر نشست وبرخاست با مردم، طیفی عظیم از بینش های منجر به توسعه را تولید کنند.
9- بعضی اوقات به مردم اجازه دهد که خود برنامه تولید کنند و بر تولید برنامه ها کنترل داشته باشند.
10- این نوع روزنامه نگاری بایستی از اتفاقات، حوادث وسازمان هایی که بر مردم تاثیر می گذارند، گزارش تهیه کند(1).
 

تعریف اخبار توسعه

بررسی ها نشان می دهد که پژوهشگران علوم ارتباطات، خبرهای توسعه را محدود به خبرهای به اصطلاح مثبت اقتصادی، اجتماعی، صنعتی، فرهنگی و … نمی دانند. خبرهای به اصطلاح منفی در زمینه های گوناگون یعنی گزارش شکست و ناکامی فعالیت های اقتصادی، اجتماعی،صنعتی،فرهنگی و … نیز جزء خبرهای توسعه محسوب می شود. به عبارت دیگر، خبرهای توسعه، “خبرهای تشریفاتی” یا بولتن های روابط عمومی سازمان های دولتی و غیر دولتی نیست. در روزنامه نگاری امروز، نشریه باید علاوه بر گزارش احداث یک سد یا جاده، به تجزیه و تحلیل این رویداد نیز بپردازد. گزارش برنامه های عظیم اقتصادی واجتماعی نظیر مبارزه با بیسوادی ،کنترل جمعیت وتنظیم خانواده،سرمایه گذاری های کلان صنعتی ، فرهنگی و… ضروری است ولی همه آنها نیاز به بررسی وتحلیل کارشناسانه دارد(2).
 

پیش شرط های روزنامه نگاری توسعه:
– در روزنامه نگاری توسعه، عنصر غالب خبری «که» یعنی فرد نیست، بلکه عنصر خبری «چه» است؛ یعنی چه اتفاقی افتاده و چه بهبودی حاصل شده است. در تنظیم اخبار توسعه نباید توسعه را قائم به فرد بدانیم؛ توسعه فعالیتی است که قائم به تمام ملت است و مدیون تلاش جمعی است.
– یکی از نکات بحث روزنامه نگاری توسعه، مقوله توسعه پایدار* است، چون یکی از شاخص های مهم درتوسعه است.
– به کار گرفتن نیروهای متخصص و حرکت به سوی حرفه ای گرایی و استفاده از تجربیات دیگر مناطق از دیگر پیش شرط هاست.
– روزنامه نگاری توسعه نیازمند انجمن های صنفی قوی برای احقاق حقوق روزنامه نگاران و آموزش آنها و ایجاد شرایط مناسب روزنامه نگاری برای پیشرفت است.
– روزنامه نگاری توسعه نیازمند رشد مالکیت خصوصی و تجاری شدن رسانه هاست. البته، منظور رشد سوداگری روزنامه نگاری نیست.
– تا زمانی که رقابت بین مطبوعات برای حفظ شمارگان وجود ندارد و برخی از مطبوعات دغدغه رقیب ندارندو به کمک یارانه و کمک های دولتی امرار معاش می کنند، نمی توان مفهوم روزنامه نگاری توسعه را درک کرد.
– روزنامه نگاری توسعه، نیازمند برنامه ریزی و استراتژی است. این استراتژی را خود روزنامه ها یا سازمان های ناظر بر آنها اتخاذ می کنند.
– اخبار تولیدی از نیازهای روزنامه نگاری توسعه است، اما روزنامه های امروز ما ، مصرف کننده خبرهای خبرگزاری ها شده اند.گاهی اوقات، وقتی به تیترهای روزنامه های یومیه نگاه می کنیم، متوجه می شویم عمدتاً اخبار توسعه و پیشرفت تیتر نمی شود و اخبار سیاسی، برخوردو تضاد مورد توجه قرار می گیرد.
– تدریس این نوع روزنامه نگاری در دانشگاه های کشور وآموزش آن به روزنامه نگاران استان ها (3).
 

منابع
1-Band Fackon(2006) /An Appraisal of the Applicahility of Development journalism in the context of Public Service Broadcasting(PSB) /Rhodes University)/2006.
2- بدیعی وقندی، نعیم وحسین. روزنامه نگاری نوین،تهران:انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،1378.
3 – صبوحی، جواد. گفت وگو با دکتر علی گرانمایه پور؛ « روزنامه نگاری توسعه » در ایران مهجور است، آرشیو سایت روزنامه قدس 11مرداد 86 و وبلاگ گروهی دانشجویان ارشد ارتباطات، روزنامه نگاری توسعه نوشته شده توسط الهام انصاری، 30فروردین 89.
* توسعه پایدار، توسعه ای است که در صورت تحقق، پیشرفت در تمام امور جامعه بشری محقق می‌شود. در این توسعه، مولفه‌هایی چون؛ انسان،‌کودکان و جوانان، محیط زیست، زنان، فرهنگ، آموزش، علم، اخلاق، امنیت، مشارکت و حکمرانی محلی مطلوب مطرح هستند.