شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || گزارش امسال در بحبوحه نااطمینانی سیاسی‌ـ‌اقتصادی، تغییر ائتلاف‌های ژئوپولیتیک، بحران اقلیمی و جنگ‌های مخرب تهیه شده است؛ شرایطی که باید به رونق روزنامه‌نگاری تحلیلی مبتنی بر شواهد بینجامد، اما واقعیت برخلاف انتظار است. در اکثر کشورها رسانه‌های سنتی با کاهش تعامل، بی‌اعتمادی عمومی و رکود اشتراک‌های دیجیتال دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در حالی‌که مصرف خبر هرچه بیشتر به شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های ویدئویی منتقل می‌شود و اکوسیستمی متکثر از پادکست‌ها، یوتیوبرها و تیک‌تاکرها را قدرت می‌بخشد.
این فضا به سیاستمداران پوپولیست اجازه می‌دهد بدون پاسخ‌گویی به خبرنگاران حرفه‌ای، پیام خود را از طریق رسانه‌های جانبدار دوستدارشان و شخصیت‌های آنلاین منتشر کنند؛ روندی که در دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و نیز در بخش‌هایی از آسیا، آمریکای لاتین و اروپای شرقی شدت گرفته است.
در کشورهایی که آزادی مطبوعات محدود است، همین رسانه‌های جایگزین گاه با ارائه دیدگاه‌های تازه به چالش حکومت می‌روند، اما همزمان خطر قطبی‌سازی و زوال گفت‌وگوی مدنی را افزایش می‌دهند. شکاف عمیق میان ایالات متحده و اروپا ــ و همچنین بین دیدگاه‌های محافظه‌کار و پیشرو ــ بر سر مرزهای آزادی بیان در فضای آنلاین مشهود است؛ محور جدال بر سر نقش تعدیل محتوا و راستی‌آزمایی در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفته است.
برای نخستین‌بار، پرسش‌های مستقیمی درباره چت‌بات‌ها و پلتفرم‌های هوش مصنوعی مطرح شد. با ادغام خلاصه‌های خبری و ویژگی‌های جدید در موتورهای جست‌وجو، ناشران بیم دارند ترافیک وب‌سایت‌شان بیش از پیش کاهش یابد، هرچند در جهانی مملو از محتوای مصنوعی، مخاطبان همچنان برندهای قابل‌اعتماد را مرجع صحت اطلاعات می‌دانند. افزون بر افزایش اجتناب گزینشی از خبر، گزارش به ظرفیت شخصی‌سازی محتوای خبری توسط هوش مصنوعی برای جذب نسل‌های جوان اشاره می‌کند و تحول پادکست‌ها را در مرزِ محوِ میان صوت و ویدئو بررسی می‌نماید.
این چهاردهمین نسخه گزارش با داده‌های ۴۸ بازار در شش قاره، نشان می‌دهد که تغییرات لزوماً یکنواخت نیست: اندازه بازار، عادات فرهنگی و رابطه رسانه با سیاست بر سرعت و چگونگی تحولات اثر می‌گذارد. در ایالات متحده، برای نخستین‌بار مصرف خبر از شبکه‌های اجتماعی و ویدئویی (۵۴٪) از تلویزیون (۵۰٪) و وب‌سایت‌ها/اپ‌ها (۴۸٪) پیشی گرفته است؛ پیکره اصلی این جهش، کاربران جوان‌اند. در مقابل، ژاپن و دانمارک هنوز ثبات نسبی نشان می‌دهند. حضور شخصیت‌هایی چون جو روگن، هیوگو ترَوِر (HugoDécrypte) و تأثیرگذاران تایلندی نشان می‌دهد چگونه نفوذ فردگرایانه جایگزین اقتدار نهادی شده است.
یافته‌ها حاکی است که مصرف خبر در شش شبکه آنلاین ــ فیس‌بوک (۳۶٪)، یوتیوب (۳۰٪)، اینستاگرام (۱۹٪)، واتس‌اپ (۱۹٪)، تیک‌تاک (۱۶٪) و اکس (۱۲٪) ــ پراکنده شده است. استفاده از ویدئوی اجتماعی از ۵۲٪ در ۲۰۲۰ به ۶۵٪ در ۲۰۲۵ رسیده و تیک‌تاک سریع‌ترین رشد را دارد. در عین حال، ۵۸٪ کاربران جهانی نگران تشخیص حقیقت از دروغ‌اند؛ بزرگ‌ترین تهدید را سیاستمداران ملی (۴۷٪) و اینفلوئنسرها (۴۷٪) می‌دانند.
کاربران درباره تعدیل محتوا دیدگاه‌های متضادی دارند: بریتانیایی‌ها و آلمانی‌ها خواستار حذف بیشتر مطالب مضرند، اما آمریکایی‌ها بر اساس گرایش سیاسی دو پاره شده‌اند. استفاده هفتگی از چت‌بات‌های خبری هنوز پایین است (۷٪)، ولی در نسل زیر ۲۵ سال به ۱۵٪ می‌رسد. در عین حال، مخاطبان نسبت به تولید خبر صرفاً با هوش مصنوعی بدبین‌اند و دقت، شفافیت و اعتماد را کمتر می‌دانند، اگرچه آن را ارزان‌تر و به‌روزتر تلقی می‌کنند.
اعتماد کلی به خبر برای سومین سال متوالی ثابت مانده (۴۰٪) اما پرداخت برای خبر آنلاین در ۲۰ کشور پردرآمد بر رقم ۱۸٪ ایستاده است؛ نروژ (۴۲٪) و سوئد (۳۱٪) پیشرو و یونان و صربستان (۷٪) در انتهای جدول‌اند. در چنین بستری، آینده رسانه‌ها در گروی تلفیق فناوری‌های نو ــ از شخصی‌سازی مبتنی بر هوش مصنوعی تا بسته‌های اشتراکی متنوع ــ با روزنامه‌نگاری انسانی بی‌طرف، دقیق و شفاف است؛ ترکیبی که بتواند هم ارزش بیافریند هم اعتماد بیافزاید.
تهیه‌کننده: نیک نیومن – مؤسسه رویترز برای مطالعات روزنامه‌نگاری
تاریخ انتشار: ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵
با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:
انتهای پیام/