شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا) || عرضه «چت‌بات حلال» در عربستان سعودی توسط شرکت هوش مصنوعی هومین، آغازگر فصل جدیدی در بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته است. این پروژه که با هدف تسلط بر زبان، فرهنگ و ارزش‌های اسلامی طراحی شده، پرسش‌های بنیادینی را درباره سانسور، سوگیری و آینده روابط عمومی دیجیتال در عصر هوش مصنوعی مطرح می‌کند. در نگاه اول، این طرح پاسخی منطقی به نیازهای یک منطقه زبانی-فرهنگی خاص به نظر می‌رسد، اما با کندوکاو بیشتر، ابعاد سیاسی و ایدئولوژیک آن آشکار می‌شود.
از بومی‌سازی تا کنترل دولتی: مسئله سانسور
شرکت هومین ادعا می‌کند «هومین چت» با اتکا به مدل زبانی بزرگ بومی «علام»، پیشرفته‌ترین هوش مصنوعی عربی‌زبان جهان است. این چت‌بات نه تنها قادر به درک لهجه‌های مختلف عربی (مانند مصری و لبنانی) است، بلکه بر ارزش‌ها و میراث اسلامی نیز تسلط دارد. با این حال، بلومبرگ به درستی اشاره می‌کند که آغاز این پروژه توسط «سازمان اطلاعات و هوش مصنوعی عربستان سعودی» و سابقه محدودیت‌های شدید در آزادی بیان این کشور (کسب امتیاز ۲۵ از ۱۰۰ در گزارش «آزادی اینترنت» خانه آزادی)، احتمال اعمال سیاست‌های سانسور دولتی را تقویت می‌کند. این وضعیت، مرز میان بومی‌سازی فرهنگی و کنترل ایدئولوژیک را از بین می‌برد.
در واقع، این چت‌بات ممکن است به ابزاری برای انتشار روایت‌های مورد تأیید دولت و حذف محتواهایی تبدیل شود که با خط‌مشی‌های رسمی همخوانی ندارند. چنین رویکردی، چالش‌های اخلاقی بزرگی را برای متخصصان روابط عمومی و ارتباطات ایجاد می‌کند؛ زیرا آن‌ها در تعامل با این ابزارها، ممکن است ناخواسته به ترویج محتوای جهت‌دار کمک کنند.
سوگیری جهانی و استاندارد دوگانه در هوش مصنوعی
هرچند «هومین چت» با اتهام سوگیری ایدئولوژیک مواجه است، اما این مشکل به عربستان سعودی محدود نمی‌شود. شرکت‌های بزرگ فناوری غربی نیز درگیر همین چالش‌ها هستند. اوپن‌ای‌آی در اسناد رسمی خود تأیید کرده که مدل‌هایش به «دیدگاه‌های غربی» گرایش دارند. حتی تلاش‌های ایلان ماسک برای اصلاح سوگیری در چت‌بات «گروک» به نتایج عجیب و غریبی انجامیده است.
این تناقض، یک استاندارد دوگانه را آشکار می‌سازد. در حالی که سوگیری ایدئولوژیک در محصولات غیرغربی به سرعت محکوم می‌شود، جهت‌گیری‌های مشابه در مدل‌های غربی اغلب به عنوان «طبیعی» یا «اجتناب‌ناپذیر» تلقی می‌گردند.
این مسئله، به‌ویژه با افزایش فشار دولت‌ها بر شرکت‌های خصوصی، پیچیده‌تر می‌شود. در اوایل سال ۲۰۲۵، دولت ترامپ شرط قراردادهای فدرال با شرکت‌های فناوری را «عاری بودن از سوگیری‌هایی همچون تنوع و برابری» عنوان کرد که در عمل نوعی کنترل نرم‌افزاری بر خروجی مدل‌های زبانی است. با توجه به وابستگی مالی شرکت‌های بزرگ به قراردادهای دولتی، به نظر می‌رسد مقاومت چندانی در برابر این فشارها وجود ندارد.
نتیجه‌گیری: آینده روابط عمومی دیجیتال در گرو شفافیت
پروژه «هومین چت» زنگ خطری برای متخصصان روابط عمومی دیجیتال در سطح جهان است. با توجه به اینکه این ابزارها به سرعت به بخش جدایی‌ناپذیری از استراتژی‌های ارتباطی تبدیل می‌شوند، درک عمیق از نحوه آموزش، سوگیری و احتمالات سانسور در آن‌ها حیاتی است. آینده روابط عمومی در این فضا به شفافیت بستگی دارد: آیا شرکت‌ها و دولت‌ها به کاربران اجازه خواهند داد تا از «دستورالعمل‌های اخلاقی» و «فرهنگی» حاکم بر مدل‌های هوش مصنوعی آگاه شوند؟ پاسخ به این پرسش، تعیین‌کننده میزان اعتماد عمومی به نسل جدید ابزارهای ارتباطی خواهد بود.
نویسنده: ای‌جی دلینگر | منبع: گیزمودو | تاریخ انتشار: ۲۵ آگوست ۲۰۲۵
با کلیک روی لینک زیر به کانال تلگرام ما بپیوندید:
انتهای پیام/