شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی یران (شارا)–|| سواد سلامتی را می‌توان به این صورت تعریف کرد: “میزان توانایی و ظرفیت افراد برای دریافت، پردازش و فهم اطلاعات بهداشتی بنیادین و مورد‌نیاز آنها در جهت تصمیم‌گیری‌های درست در زمینه حفظ سلامت و بهداشت.” تصمیم‌گیری‌های بهداشتی در موقعیت‌های مختلفی باید انجام پذیرند: از خرید مواد غذایی مورد‌نیاز گرفته تا توانایی بحث درباره موضوعات مرتبط با سلامت و برقراری ارتباط با ارائه‌دهندگان خدمات سلامت‌محور.
در واقع، بروز و جلوه‌گاه اصلی سواد رسانه‌ای را می‌توان در شکل‌های مختلفی مشاهده نمود از جمله در نحوه برخورد افراد با پزشکان و پرستاران و همچنین در زمان خواندن دستورالعمل‌های مندرج بر روی بسته دارو و مواردی از این دست. با وجود اهمیت بسیار زیاد سواد سلامتی باید دانست که سطح سواد سلامتی در بسیاری از کشورهای جهان حتی کشورهای توسعه یافته و ثروتمند پایین است.
به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا، نه نفر از هر ده نفر فاقد توانایی کافی برای مدیریت سلامت خود و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف هستند. در نتیجه، بخش عمده‌ای از جمعیت جهان به‌شدت در معرض دریافت و اعتقاد پیدا کردن به ادعاها و توصیه‌های بهداشتی نادرستی هستند که از طریق رسانه‌های اجتماعی به آنها خورانده می‌شود و در اغلب موارد موجب گمراه شدن شهروندان می‌گردد.
این اتفاق به‌صورت خاص و چشمگیر در دوران همه‌گیری کووید-19 افتاد به‌طوری که موجی از توصیه‌ها و ادعاها در مورد راه‌های جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا و همچنین درمان این بیماری، رسانه‌های اجتماعی جهان را فرا گرفت، از توصیه به اسپری کردن الکل و کلر به تمام قسمت‌های بدن گرفته تا تجویز آنتی بیوتیک‌های مختلف و غیره که نادرست بودن تمام آنها از سوی سازمان بهداشت جهانی و مقام‌های بهداشتی کشورها اعلام شد و به‌تدریج نیز برای همه مردم به اثبات رسید.
به‌طورکلی، در هفته‌ها و ماه‌های نخست همه‌گیری کووید-19،که هنوز اطلاعات درست و کاملی در مورد این ویروس ناشناخته و مرموز وجود نداشت، سیلی از اطلاعات گوناگون در مورد این بیماری در جهان منتشر شد که ابزار دقیقی برای اثبات درست یا نادرست بودن آنها وجود نداشت و همین خلا و کمبود احساس شده در دوران همه‌گیری کووید-19 بود که باعث شد همه ما بفهمیم سواد سلامتی‌مان چقدر پایین است و این مساله تا چه حد می‌تواند خطرناک و زیانبار باشد و این‌که باورپذیری بسیاری از توصیه‌ها و ادعاهای بهداشتی در زمان پایین بودن سواد سلامتی افراد جامعه به چه میزان افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، فقدان یا پایین بودن سواد سلامتی شهروندان در هر جامعه‌ای می‌تواند به گسترش حس ترس و ابهام در آن جامعه دامن بزند که این احساس هراس و بلاتکلیفی در افرادی که کاملا با دانستنی‌های علمی و بهداشتی بیگانه هستند، شدیدتر است و همین افراد هم بیشترین آسیب‌ها را به‌واسطه هراس‌افکنی‌های اغراق‌آمیز رسانه‌ها متحمل می‌شوند و دچار آسیب‌های روانی بلندمدتی می‌گردند.
در مورد همه‌گیری کووید-19، علاوه بر هراس‌افکنی‌های رایج در جریان شیوع بیماری‌های خطرناک که به‌واسطه پایین بودن سواد سلامتی افراد ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرد، ما با یک نوع “بیگانه‌هراسی” بر علیه آسیایی‌تبارها و به‌ویژه چینی‌ها در آمریکا و تا حدی در سرتاسر دنیا مواجه شدیم که البته به مرور زمان و با روشن شدن ابعاد مختلف بیماری کرونا و مهم‌تر از همه ارتقای سواد سلامتی مردم، تا حد زیادی کاهش یافت و مردم جهان به‌تدریج توانستند درک و فهم بهتری نسبت به آنچه در رسانه‌ها درباره ویروس کرونا مطرح می‌شد، دست پیدا کنند.
منبع فارسی: شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)
|
||||
