شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- دکتر کالین کاتر، دکترای زبان­شناسی از دانشگاه برکلی و استاد زبان­شناسی دانشگاه کویین مری لندن است. او تالیفات زیادی در حوزه زبان­شناسی و مطالعات زبان دارد و در آثار خود به بررسی ارتباط و پیوند زبان با رسانه­ ها و فرایند ارتباط جمعی علاقه ویژه نشان می­دهد. از دیگر تالیفات مهم او می­توان به کتاب­ های «زبان و رسانه­ ها» منتشر شده در سال ۲۰۰۳، «گفتمان و رسانه­ ها: کتابچه­ ای در تحلیل گفتمان» منتشر شده در سال ۲۰۰۱ و «اطمینان از دسترسی زبانی» منتشر شده در سال ۲۰۰۱ اشاره کرد. خانم کاتر همچنین مقالات متعددی با موضوعات میان­رشته­ ای زبان­شناسی و ارتباطات و نیز زبان­شناسی نوین در ژورنال­های معتبر علمی منتشر کرده است.

در بیشتر مطالعات درباره اثرات فرهنگی و اجتماعی محتوا­های خبری، اقدامات روزمره­ای که منجر به تولید متون خبری می­ شوند به دلیل اهمیت دادن به مسائل کلان­تری مانند قدرت و سلطه نادیده گرفته شده­ اند. لذا این کتاب با توجه خاص به تاثیر روال­های روزمره حاکم بر تحریریه­ های خبری در روند گزینش، روایت و بازنمایی محتوای خبری و اقدامات حرفه­ای- زبانی روزنامه­ نگاران بر ارایه آنچه عموم مخاطبان می­خواهند اهمیت زیادی پیدا می­کند. اساسا گفتمان رسانه­ ای به دلیل قابل دسترس بودن رسانه­ ها برای عموم و نیز به دلیل کاربرد ابزار زبان در بازنمایی سنگین ایدئولوژی­ ها و تاثیرگذاری بر نگرش­ ها در یک اجتماع خاص و شکل­ دهی به عقاید قالبی و کلیشه­ های فکری برجسته می­شود. در کتاب «کلام خبری»، به دلیل اهمیت موضوع گفتمان در فضای رسانه­ ای، سعی شده نشان داده شود که گفتمان رسانه­ ای چگونه تولید و دریافت می­شود و به این منظورمثال‌های مفیدی هم از رسانه­های مختلف جهانی آورده شده‌اند تا به درک مخاطب از این فرایند کمک کنند.

نویسنده کتاب به دلیل پیشینه روزنامه­ نگاری خود و نیز تسلط بر جنبه­ های نظری زبان­شناسی و رسانه به خوبی توانسته به روشهای روزمره زبانی در روزنامه­ نگاری و بیان گزارش­های خبری از نقطه سوژه­ یابی تا نقطه چاپ(یا پخش رسانه­ای) بپردازد. او اساسا نگاهی قوم­ نگارانه به جهان روزنامه­ نگاری و برساخت خبری دارد و از تحلیل زبانی به عنوان ابزاری برای کشف نقش زبان در فضای روزنامه­ نگاری استفاده می­کند. این کتاب به چهار بخش اصلی تقسیم شده است:

در بخش اول با عنوان «فرایند و عمل روزنامه­ نگاری به مثابه یک امر روزمره»، به نقش مهارت­های زبانی شخص روزنامه­نگاران و نیز اولویت­ های ذهنی آنان قبل از رسیدن به مرحله انتشار محتوا پرداخته شده است. در بخش دوم با عنوان «مهارت و اجتماع: خوانش شیوه­ های کاری روزنامه­ نگاران»، تمرکز اصلی بر مفهوم­ سازی واژه «خبر» است که در کنار آن ماهیت تعاملی تحریریه­ ها و جلسات روزانه سیاست­گذاری خبری مورد تاکید قرار می­گیرد. بخش سوم با عنوان «شیوه یادگیری گزارشگری توسط خبرنگاران و شیوه ویراستاری توسط دبیران خبر»، بررسی فرایند عملی نوشتن یک گزارش یا خبر است که شامل اهمیت طراحی زبانی نگارش لیدها و تیترها و نیز اهمیت سادگی در نگارش خبر می­شود. مساله سبک نگارش و نحوه چینش اطلاعات هم در همین بخش مورد توجه قرار گرفته­ اند ضمن اینکه نویسنده علیرغم مطرح کردن برخی استانداردهای نگارش خبری، بر اهمیت احترام گذاشتن به سلایق و خلاقیت­های فردی نویسندگان و روزنامه­ نگاران اشاره دارد. بخش چهارم و پایانی کتاب هم با عنوان «مفهوم­ سازی خبر»، به مساله مهم کدگشایی از گفتمان پرداخته است و اهمیت توصیفات و شگردهای زبانی در روزنامه­ نگاری و سبک انحصاری یا ثابت هر رسانه در انتقال معانی و اخبار به مخاطبین را مورد بحث قرار می‌دهد و احساس قرابت زبانی میان مخاطب و رسانه­ ای که برگزیده است را از عوامل مهم در تاثیرگذاری رسانه بر مخاطب تلقی می­کند.

نویسنده در مقدمه کتاب، اهداف خود را اینگونه برمی­شمرد: «هدف اصلی این کتاب ارایه یک دیدگاه قوم­ نگاری از زبان روزنامه­ نگاری روزمره و حساسیت تعاملی در تحلیل آن است که از این طریق می­توان درک کرد که اجتماع خبری چه زبانی را به چه شکل خلق می­کند و ارتباط این زبان با مخاطبین خاص به چه شکل خواهد بود». و در جایی دیگر از مقدمه کتاب، میان «متن» و «فرایند» خبر تفاوت می­گذارد:

«متن حوزه تمرکز اصلی بیشتر پژوهشگران رسانه­ ای تا امروز بوده است به ویژه از این جهت که متن حامل ارزشها و ایدئولوژی­هایی است که بر جهان کلان ما تاثیر می­گذارند و از آن تاثیر می­پذیرند… اما بعد دوم فرایند است که شامل هنجارها و روال­های کاری در اجتماع فعالین حوزه خبر است که متاسفانه آن اهمیتی که باید به آن داده نشده است و نقش عامل انسانی و ابزار آن- یعنی زبان- در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفته است».

در بیان کلی، به نظر می­رسد این کتاب از آن رو اهمیت دارد که توجه ویژه­ای به ابزار اصلی کار رسانه­ای و برقراری ارتباط یعنی زبان از دیدی علمی و با اشاره به مصداق­ های ملموس کرده است. پرداختن به مسائلی همچون ژانر و زبان، تاثیر ایدئولوژی کلان و رسانه­ ای بر زبان به کار گرفته شده، رابطه بین استانداردها و اصول روزنامه­ نگاری از یکسو و خلاقیت و انعطاف زبانی از سوی دیگر، مساله طراحی واژگانی و زیبایی­ شناسی خبر و تاثیر متقابل گفتمان جامعه بر روزنامه­ نگاری و روزنامه­ نگاری بر گفتمان جامعه از مسائلی است که پیش از این در کمتر کتابی با این تفصیل و دقت مورد بحث قرار گرفته­ اند. همچنین محتوای این کتاب می­تواند ایده­ های جدیدی برای توجه به فرایندهای میان رشته­ ای دخیل در ارتباطات جمعی و روزنامه­ نگاری نوین با تاکید بر مساله تاثیرگذاری و تاثیرپذیری رسانه­ ای ارایه دهد.

http://shara.ir