شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| آینده پژوهشی یک رشته و یا در حقیقت یک فرارشته (بل، 1392: 149) است که دارای مبانی معرفتی، هستی شناسی و روش شناسی است. بنابراین، مباحث مربوط به سناریو نیز دارای همین ویژگی هستند. به عبارت دیگر، سناریویسی و سناریونگاری مبانی مبانی معرفی و هستی شناسی داشته و دارای روش های علمی مشخصی است.

آینده پژوهشی از طرف دیگر نیازمند نوعی از آینده اندیشی است (بل، 1386: 36). آینده اندیشی گرایشی فکری نظامندی است که موضوع بحث آن کشف آینده است. کشف آینده نیز نوعی از پیش بینی است که بر پایه حدس و گمان استوار است. این وضعیت، بیانگر یک واقعیت مهمی است که اگر حدس ها و گمان ها یا به عبارت دیگر، تخیل در مورد موضوعات مختلف نداشته باشیم نمی توانیم آینده را حدس بزنیم و بر پایه این حدس سناریوهای لازم را طراحی کنیم.

روابط عمومی ها نهادهای ارتباطی سازمان با جامعه و بالعکس اند. این ارتباط یک ارتباط ساده و یک سویه نیست. ارتباطی فعال، متحرک، آینده نگر، تحلیلگر، و نقش آفرین است. تعامل در این شیوه از ارتباط روح آن را تشکیل می دهد. بنابراین، روابط عمومی ها نیازمند فضاهایی هستند که بتوانند این ویژگی های مهم فعالیت، تحرک و تعامل را به بهترین شکل مورد استفاده قرار دهند.

کشف فضای مجازی تحولی اساسی در فعالیت روابط عمومیها ایجاد نمود. این فضای دیجیتالی جدید، یک فضای چند جانبه، چند سویه، چند زبانه، چند زمانه و چند هویتی است که بازنمایی های متنوع و متعددی دارد و با رسانه های الکترونیکی تفاوت اساسی و جدی دارد.

از طرف دیگر، دنیای واقعی نیز هیچگاه نمی تواند از صحنة فعالیت انسان، سازمان، روابط عمومی و هر عامل مهمی که بتواند از این دنیا استفاده کند، حذف شود و یا به دلیل حضور فضای مجازی، به حاشیه رانده شود. اما این حضور واقعی و مجازی، جهان جدید و فضای نوینی را به وجود آورده است که با هر دو فضا به شکل مستقل متفاوت است. این فضا، فضای سومی است که مباحث آن تا اندازه نسبتا زیادی در جوامع علمی در حال گسترش بوده و در آینده شاهد روشن شدن هر چه بیشتر ابعاد این فضا و تاثیرات آن بر زندگی انسان و ساختارهای انسانی از قبیل روابط عمومی ها خواهیم بود.

روابط عمومی ها با وجود چنین فضایی نیازمند بازنگری جدی در آینده پژوهی، آینده اندیشی و سناریوسازی می باشند. در این زمینه تخیل که نوعی حرکت ذهنی و فکری در گذشته، حال و آینده است می تواند نقش اساسی در غنی سازی این وضعیت داشته باشد.


  دکتر حسن بشیر عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (علیه السلام)