تعریف آموزش معلم – محور
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- آموزشی است که در آن فعالیت های آموزش و یادگیری عمدتا به وسیله معلم هدایت می شود. معروف ترین روش آموزش معلم – محور سخنرانی است.

تعریف روش سخنرانی
به آن دسته از فعالیت های کلاسی گفته می شود که برای گروه انجام می گیرد و عمدتا جنبه کلامی دارد. بنا به تعریف سخنرانی عبارت از ارائه دانش و اطلاعات توسط معلم به گروه یاد گیرندگان.

در روش سخنرانی معلم محتوای درس را سازمان می دهد و در اختیار دانش آموزان یا دانشجویان می گذارد و می کوشد تا آنان را نسبت به یادگیری برانگیزاند. از آنجا که سهم عمده این روش آموزشی را فعالیت های کلامی معلم تشکیل می دهد به آن روش سخنرانی می گوییم.

فنون آموزش با روش سخنرانی
1-بیان هدف های آموزشی و آماده کردن یادگیرندگان
پس از آگاه کردن یادگیرندگان از هدف ها ی درس آنان را برای یادگیری آن هدفها آماده سازید. بهترین تدبیری که در جهت آماده سازی یادگیرندگان برای یادگیری مطالب درس تازه پیشنهاد شده است مرور درسهای گذشته است. علاوه بر مرور بر درسهای گذشته طرح یک سوال یا حتی بیان یک رویداد یا یک قصه که به اطلاعات و دانش قبلی یادگیرندگان مربوط باشد روش مناسبی برای جلب توجه و آماده ساختن دانش آموزان است.

2- استفاده از پیش سازمان دهنده:
یکی از تدابیر بسیار موثر آماده سازی دانش آموزان برای یادگیری مطالب تازه ای که معلم آموزش خواهد داد استفاده از پیش سازمان دهنده است. استفاده از پیش سازمان دهنده ها عمدتا برای مطالبی که اجزاء آن قابل سازمان دادن است مفید هستند. اسلاوین (2006)گفته است استفاده از پیش سازمان دهنده بیشترین کمک را به یادگیری مطالب سازمان یافته می کند. اما برای یادگیری دانش امور واقعی که قابل سازمان دادن نیست کارآمدی چندانی ندارد.

دلیل اصلی اثر بخشی پیش سازمان دهنده یک اصل اساسی یادگیری است که می گوید فعال ساختن دانش قبلی یاد گیرنده هم یادگیری و هم یاد داری را آسان می کند.

3- ایراد سخنرانی
منظور این است که شما به عنوان معلم مطالب و موضوعات را در قالب بیانات منطقی در اختیار یادگیرندگان قرار دهید. بدین منظور ابتدا با یک مقدمه شروع کنید. بعد توضیحات ضروری را در اختیار یادگیرندگان قرار دهید و توضیحات خود را با ذکر مدارک یافته های پژوهشی و سایر شواهد ضروری مستند سازید و سرانجام با یک نتیجه گیری سخنرانی خود را به پایان رسانید.

4- توضیح دادن
مهمترین ویژگی آموزش با روش سخنرانی توضیح دادن است. معلم در توضیح دادن گامی فراتر از ارائه صرف دانش و معلومات بر می دارد و به بیان علت رویدادها روابط میان مفاهیم و اندیشه ها و توصیف و تشریح فرایندها می پردازد.

5- شور و شوق و تحرک
حرکت و جنب و جوش معلم به هنگام آموزش نشان دهنده شور و شوق با اشتیاق و علاقه او به کار خود و پیشرفت دانش آموزانش است و این خود یکی از عوامل بالا برنده سطح اپر بخشی آموزش معلم شناخته شده است. از جمله رفتارهای معرف معلملن علاقمند و پر تحرک عبارت از راه رفتن، حرکات بدنی، برقراری تماس چشمی با فرد فرد دانش آموزان و بالا و پایین بردن صدا. این رفتارها و فعالیت های معلم توجه دانش آموزان به درس را بالا می برد و سطح یادگیری آنان را افزایش می دهد.

6-گرمی و شوخ طبعی
دو ویژگی دیگر معلمان محبوب و موفق گرمی و شوخ طبعی هستند. گرمی معلم با رفتارهای زیر خلاصه می شود:
- برقراری روابط دوستانه به دانش آموزان،داشتن نگرش مثبت نسبت به کلاس و درس،نشان دادن علاقه به دانش آموزان و سخت کوشی برای تضمین موفقیت دانش آموزان در امر تحصیل از سوی دیگر، معلمانی که از نظر دانش آموزانشان نا منصف،نرمش نا پذیر و منع کننده تعاملات کلاسی شناخته شده اند معلمانی غیر گرم به حساب می آیند.
- رفتار مکمل گرمی معلم در آموزش شوخ طبعی است به طور خیلی ساده شوخ طبعی را می توان به عنوان توانایی خندانیدن افراد وقتی که چیز خنده داری اتفاق می افتد تعریف کرد شوخ طبعی هم جنبه خود به خودی دارد و هم می توان آن را حساب شده برنامه ریزی کرد.

7- پرسیدن سوال و وارسی مشکلات درک دانش آموزان
یکی از زاههایی که معلم میتواند به کمک آن از کم و کیف دریافت مطالب تدریس شده خود توسط دانش آموزان آگاه شود وارسی درک دانش آموزان است. انجام این کار به معلم درباره سطح و میزان یادگیری دانش آموزان بازخورد می دهد. بهترین راه وارسی جریان پیشرفت یادگیری دانش آموزان در حین آموزش معلم پرسیدن سوال از آنان است این کار دارای فوایدی به شرح زیر است:
- این سوالها نکات و موضوعات مهم سخنرانی را مورد تاکید قرار می دهند.
- پاسخ دادن به این سوالها منجر به تکرار مطالب آموزش داده شده معلم از سوی یادگیرندگان می شود.
- یادگیرندگان با پاسخ دادن به این سوالها متوجه می شوند که چه قسمت هایی از درس را یاد گرفته اند و چه قسمت هایی را هنوز یاد نگرفته اند.
- این سوال ها از حواس پرتی یادگیرندگان جلو گیری به عمل می آورند.
- از طریق این سوالها می توان مطالب درسی را جمع و جور کرد و به مرور آنها پرداخت.

8- یادداشت برداری
معلم می تواند از دانش آموزان خود بخواهد تا از توضیحات او یادداشت تهیه کنند. یادداشت برداری دانش آموزان از مطالب سخنرانی معلم آنها را از حالت غیر فعال خارج می کند و به شرکت در فعالیت کلاسی وا می دارد. یادداشت برداری در صورتی بیشترین تاثیر را بر یادگیری به جای می گذارد که مطالب مورد نظر در یادداشت ها خلاصه و سازمان بندی شوند نه اینکه صرفا نوشته شنیده ها باشند.

9- دادن تکلیف
به تمرین های مستقلی که دانش آموزان در مدرسه و در خانه انجام می دهند به ترتیب تکلیف کلاسی (کار نشسته) و تکلیف خانه می گویند. تکلیف کلاسی به فعالیت هایی گفته می شود که دانش آموزان در کلاس انجام می دهند تا آنچه را که به تازگی معلم به آنان آموزش داده است تمرین کنند. اگر این فعالیت ها و تمرین های مستقل را دانش آموزان در خانه انجام دهند به آن تکلیف خانه گفته می شود و از آنجا که معمولا این کار در شب صورت می گیرد به تکلیف شب هم شهرت یافته است. درباره چگونگی دادن تمرین های مستقل–کلاسی و خانه – به دانش آموزان متخصصان آموزش و یادگیری پیشنهادهایی ارائه داده اند که در نظر گرفتن آنها استفاده از تکالیف درسی را اثربخش تر می کند در زیر به مهمترین آن پیشنهادها توجه کنید:

- تکالیفی به دانش آموزان بدهید که از عهده انجام آن برآیند.

- تکالیف بسبتا مختصر بدهید به گونه ای که موجب خستگی دانش آموزان نشود.

- برای درسهای ریاضیات،خواندن،دستور زبان و زبان های خارجی تکلیف بدهید بقیه درسها نیاز چندانی به تکلیف ندارد.

- خود را با دانش آموزان هماهنگ کنید به آنها بگویید برای کمک به کودکانشان در انجام تکالیف ذرسی جواب سوالها را به آنها نگویند بلکه صرفا در مسایل دشوار راهنمایی شان کنند.

- تکالیف انجام گرفته از سوی دانش آموزان را به دقت وارسی کنید و با ارائه نظر های خود به پاسخ های آنان باز خورد بدهید.
- به تکالیف انجام شده نمره و امتیاز بدهید.

- می توانید از دانش آموزان بخواهید تا تکلیف های همدیگر را تصحیح کنند.

منبع: سیف، علی اکبر،۱۳۸۷،روان شناسی پرورشی نوین روان شناسی یادگیری و آموزش ویرایش ششم،تهران،نشر دوران.