انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ که امروز دیگر در ایران برگزار می‌شود را می‌توان مهمترین انتخابات در تاریخ ایران از نگاه تاثیر اینترنت و تکنولوژی دانست و این تاثیر با آنچه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ که بسیاری از رسانه‌های غربی از آن به عنوان انقلاب توییتری و فیس‌بوکی یاد کردند متفاوت است. این تفاوت هم به دلایل مختلفی است که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌شود.

دسترسی به 3G و 4G
تا قبل از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، دسترسی به اینترنت بر روی دستگاه‌های موبایل آنقدرها میسر نبود و انحصار آن در اختیار شرکت رایتل بود به گونه‌ای که تنها مشتریان رایتل امکان دسترسی به اینترنت بر روی تلفن‌های همراه خود را داشتند، آن هم با سرعت بسیار پایین و غیرقابل استفاده.

با روی کار آمدن دولت روحانی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این انحصار را از بین برد و شرکت‌های بزرگ ارائه دهنده خدمات ارتباطی و مخابراتی مانند شرکت مخابرات و همچنین ایرانسل این اجازه را پیدا کردند که به میلیون‌ها مشتری خود خدمات اینترنت موبایل ارائه بدهند.

این تغییر سیاست باعث انقلابی در دسترسی ایرانی‌ها به اینترنت شد به گونه‌ای که براساس آخرین آمار رسمی بیش از ۲۷ میلیون نفر (۷۴ درصد از کل کاربران اینترنت در ایران)‌ از طریق موبایل به اینترنت دسترسی دارند به گونه‌ای که افرادی که زمانی امکان خرید رایانه - چه از نوع رومیزی و چه از نوع قابل حمل - را نداشتند به یکباره با هزینه‌ای بسیار کم مانند ۱۰۰ هزار تومان توانستند به دنیای اینترنت دسترسی پیدا کنند. و این یعنی دسترسی قشری از جامعه که در روستاها و مناطقی زندگی می‌کردند که به دلایل مختلف امکان دسترسی به اینترنت از طریق ADSL و یا WiMAX وجود نداشت.

در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امسال را می‌توان اولین انتخاباتی دانست که بخش بزرگی از جامعه در آن به اینترنت دسترسی دارند و این دسترسی تنها در خانه و محل کار نیست، بلکه در خیابان، جاده، کوه، جنگل و… نیز وجود دارد.

محبوبیت شبکه‌ها و اپلکیشین‌های اجتماعی
از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی و همچنین ارائه اینترنت 3G و 4G رفتار آنلاین کاربران اینترنت در ایران در استفاده از سرویس‌های مختلف آنلاین تغییر کرده است به گونه‌ای که هم اکنون فیس‌بوک و اپلیکیشن‌هایی مانند لاین یا وایبر نقشی در فعالیت آنلاین روزانه کاربران ندارند و اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام و تلگرام جای آنها را گرفته‌اند.

محبوبیت اپلیکیشن‌هایی مانند تلگرام و اینستاگرام باعث شده است که انحصاری که توسط ساختار فیلترینگ اینترنت ایجاد شده بود و باعث شده بود تنها وب‌سایت‌هایی مشخص در دسترس کاربران اینترنت قرار بگیرند از بین برود و ایرانی‌ها بدون نیاز به داشتن ابزارهای دور زدن فیلترینگ یا وی‌پی‌ان محتوایی که دوست دارند را به صورت تصویری، صوتی و متنی با یکدیگر به اشتراک بگذارند. نقطه قوت تلگرام و اینستاگرام هم در این بوده است که یک کاربر برای استفاده از آنها نیاز به ابزار پیچیده‌ای ندارد و با یک تلفن همراه اندرویدی که می‌تواند آن را با هزینه‌ای بسیار کم - مثلا ۱۰۰ هزار تومان - خریداری کند، به دریایی از اطلاعات دسترسی پیدا کند.

علاوه بر این، با حضور شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و هنری بر روی توییتر، این شبکه اجتماعی که زمانی هیچ نام و نشانی در میان کاربران عادی اینترنت در ایران نداشت، به عنوان یک شبکه اجتماعی هیجان‌انگیز شناخته شود و کاربران عادی به مرور زمان عضو این آن شوند. شاید بتوان کمپین #TwitterForIran که هدف آن رفع فیلترینگ توییتر در ایران است را مدرکی در مورد این ادعا دانست.

بی‌معنا شدن فیلترینگ اینترنت در ایران
در چند سال اخیر و با محبوب شدن اپلیکیشن‌هایی مانند تلگرام و اینستاگرام، ساختار فیلترینگ در ایران تقریبا بی‌معنی شده است زیرا کاربران اینترنت در ایران به راحتی و بدون مشکل می‌توانند محتوایی که در نظر دارند را بدون دست و پنجه نرم کردن با فیلترینگ اینترنت در ایران با دیگران به اشتراک بگذارند. به عنوان نمونه می‌توان به ده‌ها کانال تلگرامی اشاره کرد که محتوای خود را از شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده در ایران مانند توییتر می‌گیرند و سپس آن را با مخاطبان خود در ایران بازنشر می‌کنند.

چرا تنها انتخابات ریاست جمهوری؟
با توجه به آنچه در بالا گفته شد ممکن است این سوال پیش بیاید که تمام نکاتی که بیان شد در زمان انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نیز صادق بود اما چرا اینترنت در آن انتخابات آنقدر مهم نبوده است و نویسنده این ادعا را در مورد انتخابات ریاست جمهوری می‌کند؟

پاسخ این سوال آن است که انتخابات مجلس شورای اسلامی بیشتر یک انتخابات محلی است که تنها افراد داخل ایران می‌توانند در آن شرکت کنند در حالی که انتخابات ریاست جمهوری این ویژگی را ندارد و تمام ایرانی‌ها در سرتاسر جهان می‌توانند در آن شرکت کنند. از همین رو نقش اینترنت و ارتباط بین ایرانی‌های داخل و خارج از ایران اهمیت بیشتری در انتخابات ریاست جمهوری دارد به گونه‌ای که ایرانی‌های خارج از کشور هم می‌توانند در آن نقشی فعال ایفا کنند.

رادیو فردا نتیجه می گیرد برای همین انتخابات پیش رو در روز جمعه، ۲۹ اردیبهشت را می‌توان اولین انتخابات در تاریخ ایران دانست که اینترنت در آن نقش مهمی دارد.