شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، هوشنگ اعلم در گفت‌وگویی با ایسنا درباره این پدیده اظهار کرد: ما این روزها به طور کلی در همه عرصه‌ها دچار یک معضل بزرگ هستیم؛ اینکه رابطه‌ها به جای ضابطه‌ها نشسته‌اند و تا زمانی هم که روابط جایگزین ضوابط هستند، ارزش‌ها را قربانی خواسته‌های شخصی خودمان می‌کنیم و سلیقه‌گرا هستیم، آش همین آش و کاسه همین کاسه است.

او ادامه داد: ما در کشورمان نزدیک به ۱۸۰ سال است که رسانه و نشریه داریم و طبیعتاً در طی این سال‌ها شغل خبرنگاری وجود داشته است؛ اما متاسفانه هنوز حرفه خبرنگاری به درستی تعریف نشده است و ضوابط درستی برای نظارت بر این حرفه وجود ندارد و این موضوع به ساختار رسانه‌ای کشور ما بر می‌گردد که نمی‌توانیم تشخیص دهیم چه کسی خبرنگار و چه کسی شبه‌خبرنگار است.

این روزنامه‌نگار در ادامه با اشاره به شبه‌خبرنگارانی که در برخی از جشنواره‌ها حضور یافته، به دور از شان اهالی رسانه رفتار می‌کنند، خاطرنشان کرد: کسانی را می‌بینیم که به عنوان خبرنگار فعالیت می‌کنند، ولی در واقع نه تمایلی به این شغل دارند و نه دوره آموزشی در این زمینه دیده‌اند؛ اما به دلایل روابطی که در این عرصه‌ حاکم است، کارت خبرنگاری گرفته‌اند و از این طریق درآمدزایی می‌کنند. زمانی که صحبت از جشنواره فیلم یا به طور کلی جشنواره‌ها می‌شود، تعداد این شبه خبرنگاران چندین برابر می‌شود و از آنجایی که ضوابطی در این حرفه وجود ندارد، مدیر یک رسانه بر اساس روابط، به جای خبرنگار، شبه‌خبرنگار معرفی می‌کند. از طرفی هم بارها شاهد بوده‌ایم که در مراسم‌ توزیع کارت‌های خبرنگاری پیش از آنکه سهمیه خبرنگاران داده شود، کارت‌های افراد دیگری را می‌دهند. البته این موضوع به جشنواره امسال بر نمی‌گردد و در همه دوره‌ها این موضوع وجود داشته است.

او با بیان اینکه برای آخرین بار چهار سال پیش به عنوان خبرنگار در جشنواره فیلم حضور داشتم، افزود: در دومین شب از جشنواره قسم خوردم که دیگر به عنوان خبرنگار در جشنواره‌ای حضور پیدا نکنم؛ چراکه در نشست‌های خبری این جشنواره‌ها افراد زیادی که اصلاً هیچ شباهتی به خبرنگاران نداشتند، بدون رعایت شأن اهالی رسانه حضور پیدا می‌کردند و من به عنوان یک خبرنگار واقعاً حس کردم که به جامعه خبری ما توهین می‌شود. واقعاً این کارت‌های خبری که به این افراد داده می‌شود از کجا صادر شده است؟ یا از طریق مدیران رسانه که بر اساس روابط این افراد را معرفی کرده‌اند که صرفاً برای تماشای فیلم در جشنواره حضور داشته باشند، یا اینکه در مراکز اهدای کارت‌های خبرنگاری اولویت با خبرنگاران رسمی نبوده است.

اعلم با بیان اینکه به طور کلی هیچ نظارت مشخصی در حرفه رسانه وجود ندارد، بیان کرد: باید یک نظارت آماری در این زمینه صورت بگیرد که به عنوان مثال در جشنواره فیلم امسال خبرنگاران حاضر در نشست‌های خبری از چه رسانه‌هایی بوده‌اند. اگر نهادهای نظارتی، چه در وزارت ارشاد و چه در نهادهای دیگری وجود می‌داشت، هیچگاه این اتفاقات رخ نمی‌داد؛ این در حالی است که امروز با توجه به شرایط حاکم و وجود شبه خبرنگارانی که نه ضابطه‌ای پشت آنهاست و نه نهادی به جدیت از آنها حمایت می‌کند، باید این شبه‌خبرنگاران را به عنوان اصل «همینی که هست» بپذیریم.

سردبیر مجله «آزما» ادامه داد: یادم است که در دولت نهم اعلام کردند در وزارت ارشاد به خبرنگاران لپ‌تاپ هدیه می‌دهند. یک بار که به صورت اتفاقی در وزارت ارشاد حضور داشتم، نگاهی به لیست انداختم و حاضرم قسم بخورم که ۹۰ درصد افرادی که نام آنها در لیست وجود داشت، اصلاً خبرنگار نبودند و از همین اصحاب شبه‌خبرنگار محسوب می‌شدند. در واقع خبرنگاران اصلی سهمی از این هدیه‌ها نبردند که من از این موضوع خوشحال شدم.

او با بیان اینکه معتقدم یک خبرنگار واقعی به دنبال هدیه نمی‌رود، یادآور شد: خبرنگار واقعی به خاطر عشق و علاقه وارد این عرصه شده است و مسئولیت خودش را به هدایایی از این دست نمی‌فروشد و حتی با نگاهی تحقیرآمیز به این مقوله نگاه می‌کند؛ اما متاسفانه برخی نهادها تلاش می‌کنند که از این طریق خبرنگاران را با خود همراه کنند، ولی در واقع شبه‌خبرنگاران را به خود جذب می‌کنند. تا زمانی که ضابطه‌ای در عرصه رسانه وجود نداشته باشد و زندگی در همه زمینه‌ها از جمله مطبوعات بر مدار رابطه بچرخد، وضع همین خواهد بود و در واقع ما قربانی ضابطه‌مداری می‌شویم.

این روزنامه‌نگار باسابقه همچنین درباره برخورد برخی از هنرمندان با اهالی رسانه در جشنواره فیلم فجر امسال که انتقادهایی را به دنبال داشته‌ است، گفت: این موضوع بیشتر به خود ما اهالی رسانه بر می‌گردد؛ به این دلیل که جایگاه خودمان را نمی‌شناسیم. به عنوان مثال، وقتی برای مصاحبه با فلان خانم یا آقای بازیگر دست به هر کاری می‌زنیم، این افراد هم حق دارند که فکر کنند خبرنگاران موجوداتی دم دستی هستند و می‌توان با آنها هر برخوردی داشت.

او ادامه داد: متاسفانه بسیاری از افرادی که به عنوان خبرنگار فعالیت می‌کنند، در واقع شبه خبرنگار هستند و در مواجهه با بازیگران، اخلاق حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنند و نمی‌دانند که خبرنگار در هر حوزه‌ای که فعالیت می‌کند، باید از دانش درخوری برخوردار باشد. این در حالی است که خبرنگار وقتی می‌خواهد با شخصیتی چه هنرمند و چه سیاستمدار مصاحبه کند، باید تمام زیر و بم زندگی او را از قبل مطالعه کرده باشد؛ اما امروز خبرنگاران بدون هیچ دانشی مصاحبه می‌کنند و آن بازیگر هم طبیعتاً نگاه تحقیرآمیزی به خبرنگاران خواهد داشت.

اعلم با بیان اینکه در کشور ما بسیاری از خبرنگاران جایگاه و شأن خبرنگاری را نمی‌دانند، یادآور شد: وقتی خبرنگاری با بازیگری عکس یادگاری می‌اندازد و در نشست‌های خبری به جای پرسش، ابراز علاقه و محبت می‌کند، طبیعتاً آن بازیگران هم به خودشان اجازه می‌دهند تا رفتار زننده‌ای داشته باشند. یادم است پیش از اتقلاب یکی از هنرپیشه‌های مشهور در موقعیتی که حال مناسبی نداشت و در شرایط عادی نبود، یک سیلی به گوش خبرنگاری زد. به دنبال  این اتفاق سندیکای خبرنگاران چنان کاری با این آقا کرد که در نهایت مجبور شد به صورت رسمی از اهالی رسانه عذرخواهی کند. آن زمان هم خبرنگاران شأن خودشان را می‌شناختند و هم سندیکایی وجود داشت که از حقوق آنها دفاع کند. امروز متاسفانه خبرنگران جایگاه خودشان را نمی‌شناسند و دست به هر کاری می‌زنند.

این روزنامه‌نگار در پایان سخنانش یادآور شد: به تمام خبرنگاران جوان توصیه و از آنها خواهش می‌کنم که شأن و شخصیت حرفه‌ای خودشان را حفظ کنند، جایگاه شغلی خودشان را بسیار بالاتر از آنچه که امروز در جامعه جا افتاده است، بدانید و در مقابل هیچ بازیگر و صاحب قدرتی سر خم نکنید. بدانید که ما پرسشگر و وجدان بیدار جامعه هستیم و واقعیت‌ها را برای رسیدن به حقیقت می‌کاویم و این کار کمی نیست. 

منبع: ایسنا