شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، پروفسور ویلیام ون هیپل (William von Hippel) و تیمی از همکارانش در دانشگاه کوئینزلند استرالیا گروه کوچکی از افرادی که با هم دوست بودند را برای تحقیقی گرد هم آوردند. آنها از شرکت‌کنندگان آزمون‌های هوش و شخصیت‌شناسی گرفتند و از آنها 30 سوال ساده را با حداکثر سرعتی که امکان داشت پرسیدند و شرکت‌کنندگان را از نظر کاریزما و مهارت‌های اجتماعی امتیازدهی کردند. محققان دریافتند که افرادی که به سوالات سریع‌تر پاسخ می‌دهند، صرف‌نظر از امتیاز هوش ریاضی (IQ)، دانش و شخصیت‌شان از نظر دیگران کاریزماتیک‌تر در نظر گرفته می‌شوند. در همین ارتباط گزارشگر مجله، سوالاتی از پروفسور ون هیپل پرسیده است که در ادامه آورده شده‌اند:

آیا سرعت اندیشیدن افراد در اینکه تا چه اندازه از نظر دیگران جذاب به نظر می‌رسند تاثیر دارد؟ آیا کاریزما چیزی بیش از یک ذهن سریع است؟

ما انتظار داشتیم ببینیم افرادی که سریع می‌اندیشند کاریزماتیک‌تر هم هستند و همین‌طور هم شد. من فکر می‌کنم همه ما درک می‌کنیم که افراد کاریزماتیک در اندیشیدن سریع عمل می‌کنند. آنها حرف‌هایی به زبان می‌آورند که متقاعدکننده به نظر می‌رسد، درحالی‌که شما انتظار شنیدنش را ندارید. آنها اغلب جواب‌های جالب یا شگفت‌آوری در آستین‌شان دارند و شما هیچ وقت نمی‌دانید که می‌خواهند در لحظه بعدی چه کار کنند. این چیزی شبیه به حس شوخ‌طبعی است. شما چیزی به زبان می‌آورید و من همان لحظه از آن جوکی می‌سازم که حتی به ذهن شما نیز خطور نمی‌کرده است. اگر بتوانم این کار را سریع انجام بدهم، این تفاوت من را با دیگران نشان می‌دهد. چیزی که برایمان جالب بود این واقعیت است که سرعت پردازش ذهنی نه با همه مهارت‌های اجتماعی بلکه صرفا با کاریزما در ارتباط است.

اما آیا این موقعیت‌ها بیشتر مربوط به تعاملات اجتماعی نیستند تا به یاد آوردن واقعیات؟

بله، اما من فکر می‌کنم که مفهوم سرعت عمل ذهنی به عنوان شیوه‌ای که بتوانیم همدیگر را تحت تاثیر قرار بدهیم تا اندازه‌ای دچار تحول شده است. بسیاری از افراد معتقدند که مغز ما دچار تحول شده است تا ما بتوانیم با محیط‌های اجتماعی پیچیده مواجه شویم. می‌توان گفت بسیاری از توانایی‌های مغزمان که برای حل مسائل انتزاعی از آنها استفاده می‌کنیم، لزوما با این هدف ایجاد نشده‌اند. در عوض این تحولات در مغز ما ایجاد شده‌اند تا ما بتوانیم با یکدیگر به‌صورت اثربخش‌تری تعامل داشته باشیم.

آیا افراد با هوش ریاضی بالاتر کاریزماتیک‌تر نیستند؟ آیا هوش ریاضی نمی‌تواند کاریزماتیک بودن را نیز پیش‌بینی کند؟

سرعت ذهنی یکی از پیش‌بینی‌کننده‌های معمول هوش ریاضی (IQ) است و بنابراین طبیعی است که انتظار داشته باشیم IQ می‌تواند در پیش‌بینی کاریزماتیک بودن افراد مورد استفاده قرار گیرد، اما مهم است که به یاد داشته باشیم سرعت ذهنی معادل IQ نیست. بسیاری از افراد باهوش، از نظر ذهنی سریع‌الانتقال نیستند و در عوض بسیاری از افرادی که مفاهیم ذهنی را سریعا منتقل می‌کنند، هوش چندان بالایی ندارند. آن‌طور که در تحقیق ما مشخص شد، IQ به تنهایی پیش‌بینی‌کننده میزان کاریزماتیک بودن افراد نبود، در عوض سرعت پاسخگویی عامل موثرتر و مهم‌تری محسوب می‌شد.

اما اگر شخصی پاسخ سوالات را اشتباه می‌گفت چطور؟

این اتفاق رخ نداد. ما سوالات را به قدری ساده انتخاب کردیم که هیچ‌کس به اشتباه نیفتد. ما نمی‌خواستیم هوش را بسنجیم، بلکه می‌خواستیم سرعت عمل آنها در انتقال مفاهیم ذهنی را بسنجیم، به همین علت سوالات را تا حد امکان ساده انتخاب کردیم.

به نظر می‌رسد ذهن‌ سریع به بهبود مهارت‌های اجتماعی نیز کمک کند، اما شما در تحقیقات‌تان به چنین چیزی دست نیافتید.

ما تحقیق را دو بار انجام دادیم و در دفعه دوم تغییراتی در پرسش‌ها ایجاد کردیم، اما در هیچ‌کدام از دو دفعه این اتفاق نیفتاد. یعنی سرعت پاسخگویی همبستگی خاصی با مهارت‌های اجتماعی افراد نشان نداد. واقعا علت آن را نمی‌دانم.

شما خودتان کاریزما را چطور تعریف می‌کنید؟

تعریف آن دشوار است. مثل چیزی است که وقتی آن را ببینید، خودتان متوجه می‌شوید که وجود دارد. از دیدگاه من شما در عین حال که می‌توانید کاریزماتیک باشید، ممکن است فرد بی‌نزاکت و بی‌ملاحظه‌ای نیز باشید. مثلا دونالد ترامپ (نامزد انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا) چنین فردی است. او در عین حال که کاریزماتیک است، فاقد شأن و مقبولیت اجتماعی است. آدم‌ها جذب او می‌شوند، زیرا نمی‌دانند که دفعه بعد می‌خواهد چه چیزی به زبان بیاورد.

بنابراین برای یک سازمان، مدیرانی که سریع می‌اندیشند و به راحتی صحبت می‌کنند، یک موهبت محسوب می‌شوند، حتی اگر از سایر مهارت‌های اجتماعی بی‌بهره باشند. آیا این عقیده شماست؟

رهبران سازمانی کاریزماتیک افراد را درگیر صحبت‌ها و ایده‌هایشان می‌کنند. آنها می‌توانند مسیر حرکت شرکت‌ها را تغییر بدهند، باور خود را به افراد بقبولانند و دیگران را وادارند تا به چیزها به شیوه‌ای جدید نگاه کنند. این ویژگی‌ها به شما می‌گویند که چه افرادی می‌توانند الهام‌بخش سازمان شما باشند و چه کسانی این توانمندی را ندارند. اگر به دنبال تغییرات بزرگ در سازمان‌تان هستید، باید یک رهبر کاریزماتیک داشته باشید.

اگر من بخواهم برای متقاعد کردن رئیس خودم کاریزماتیک به نظر برسم، چه کاری می‌توانم انجام بدهم؟

کمی ریسک در این زمینه وجود دارد. من فکر می‌کنم چیزی که باعث می‌شود آدم‌های دیگر ما را تحت تاثیر خودشان قرار بدهند، نه صرفا سرعت آنها در پاسخگویی بلکه سرعت عمل آنها در شیوه‌های گوناگون تفسیر یک ایده است. البته اگر شما نیز بخواهید این کار را انجام بدهید، نیاز است این خطر را به جان بخرید که حرف‌تان از سوی دیگر افراد به اشتباه تفسیر شود. همواره این ریسک وجود دارد که تلاش شما برای کاریزماتیک‌تر بودن با واکنش منفی دیگران مواجه شود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد – شماره 3770