رصد،سعید ساسانیان/ سیاست نفتی عربستان طی چند هفته اخیر به اوج خود رسیده تا جایی که نفتی که چندی قبل بالای صد دلار به ازای هر بشکه به فروش می‌رفت، حالا در مسیری قرار گرفته که برخی از کارشناسان می‌گویند باید منتظر نفت ۲۵ دلاری هم بود. عربستان نفت صادراتی خود به آمریکا را ارزان‌تر از همیشه فروخت و از آن سو، میزان صادرات خود را بالا برد و این یعنی بالا رفتن موجودی در بازار‌های بین‌المللی و کاهش قیمت. این تغییر شدید قیمت که ظاهرا در یک فاصله زمانی کوتاه، بی سابقه است، به دنبال ضربه زدن به اقتصاد ایران و روسیه است. این را طی هفته‌های اخیر، خیلی از تحلیل‌گران گفته‌اند. فارغ از این‌که برخی رفتارهای خوش‌بینانه مقامات دولتی به عربستان که همراه با چاشنی نقد و بعضا تخریب سیاست عربی دولت گذشته صورت می‌گرفت، چقدر در ایجاد شرایط کنونی موثر بوده، باید پرسید با توجه به اوضاع پیش آمده، واکنش ایران چه خواهد بود؟

 

واکنش ایران به این سیاست عربستان می‌تواند و باید در حوزه‌های متنوع اقتصادی و سیاسی صورت گیرد. اما در این میان باید پرسید، واکنش رسانه‌ای ایران چه خواهد بود؟ محور دیپلماسی رسانه‌ای ایران باید بر چه اساسی استوار باشد تا معانی و مفاهیم مطلوب مد نظر ایران، به درستی منتقل شود؟

 

تا کنون آن‌چه در رسانه‌های داخلی و حتی شبکه العالم به عنوان اصلی‌ترین رسانه عربی و جهان اسلامی ایران در این خصوص مطرح شده، زوایای کارشکنانه اقدام عربستان بوده است. این‌که عربستان به دلیل افزایش فشار به ایران و روسیه دست به چنین بازی‌ای زده، این‌که عربستان انتقام یمن، عراق و سوریه را با نفت از ایران خواهد گرفت و موارد مشابه این را می‌توان در تحلیل‌های بسیاری که طی هفته‌های اخیر منتشر شده، به خوبی مشاهده کرد. برخی سخنان مقامات دولتی از جمله رئیس جمهور و سخنگوی وی در توطئه خواندن این تغییر شدید قیمت نفت نیز در همین راستا، در تحلیل‌ها مورد استناد قرار گرفته است. اما آیا این تنها و یا مهم‌ترین محور رسانه‌ای ایران در این نبرد خواهد بود؟

 

«کاهش قیمت نفت توطئه‌ای علیه مردم منطقه و مسلمانان بوده که نفع آن صرفا برای برخی دیگر از کشورها می‌باشد»؛ این به نظر متفاوت‌ترین محور انتقادی به تحولات بازار نفت است که توسط دکتر روحانی اتخاذ شده است. وی با بیان این‌که مردم منطقه این‌گونه توطئه‌ها و به تعبیری خیانت‌ها علیه جهان اسلام را از یاد نخواهند برد، اظهار داشته: «مسلما مردم به این توطئه عکس‌العمل نشان خواهند داد و کشورهایی که پشت این توطئه هستند باید بدانند که نفرت را در جهان اسلام نسبت به خود افزایش می‌دهند.»

 

این سخنان رئیس جمهور می‌تواند مبنای سیاست‌گذاری رسانه‌ای ایران در مقابل بازی نفتی عربستان باشد. سه محور اصلی در این حوزه قابل ذکر است؛

 

سایه سنگین عربستان بر سر سفره‌های مردم

با این سیاست نفتی عربستان، معیشت بخشی از مسلمانان جهان به خطر می‌افتد. ارتباط نفت و اقتصاد ملی برخی از کشورهای مسلمان به خصوص در منطقه، یک امر همیشگی (هر چند رانتی) بوده است و کاهش قیمت نفت می‌تواند نشانه‌های مستقیمی روی زندگی مردم بگذارد. حتی ملت‌های مستضعفی هم‌چون ونزوئلا نیز از این قاعده مستنثنی نیستند. «خادم حرمین شریفین» حالا دارد به امت اسلام فشار اقتصادی وارد می‌سازد.

 

عربستان در خدمت دشمنان امت اسلام

کاهش قیمت نفت، بیش از هر کس دیگری، خریداران را خوشحال خواهد کرد. خریداران چه کسانی هستند؟ عمدتا دولت‌های غربی که نسبتی با جهان اسلام ندارند. به عبارت دیگر، نتیجه سیاست نفتی عربستان، شرایط اقتصادی خریداران غربی را بهبود می‌بخشد. اگرچه منطق مراودات اقتصادی ظرافت‌های خاص خود را دارد اما به نظر می‌رسد این معادله چندان پیچیده نباشد که عربستان با این بازی جدید، دولت‌های غربی را بهره‌مندتر می‌سازد. «خادم حرمین شریفین» حالا دارد به دشمنان امت اسلام امتیاز اقتصادی می‌دهد.

 

اعتراض اقتصادی، اعتراض به عربستان!

این نابسامانی در اقتصاد، می‌تواند موجب تحولات اجتماعی شود؛ امری که رئیس جمهور نیز به آن اشاره کرده است. کنت مورس که یک تحلیل‌گر آمریکایی و کارشناس مسائل سیاست‌گذاری نفت و گاز است می‌گوید که موج دوم تحولات در کشورهای عربی در راه است و این موج از تحولات سا‌ل‌های اخیر در کشورهای عربی نیز وسیع‌تر است. اگرچه این پیش‌بینی شاید کمی دور از واقع باشد اما در هر صورت، پیوستگی اقتصاد به تحولات اجتماعی امری محتمل است. سو دادن این تحولات هرچند به صورت حداقلی به سیاست نفتی عربستان، امتیاز بزرگی است.

 

به نظر می‌رسد  در شرایط کنونی یک سیاست رسانه‌ای منسجم، به‌روز و واقع‌بینانه می‌تواند تبعات بازی نفتی عربستان را از دایره تنگ اقتصاد روسیه و ایران آن هم در چارچوب یک نبرد سیاسی و خشک، خارج سازد و با گسترده کردن جغرافیا و نشان دادن تبعات اجتماعی این اثرات سوء، انگشت اتهام افراد بیشتری که معیشت‌شان تحت الشعاع قرار گرفته را به سوی عربستان دراز کند.