شبكه اطلاع‌رساني روابط‌عمومي ايران (شارا)-|| كتاب «روابط‌عمومي متاورس» به كوشش حسن بشير و مهدي باقريان از سوي انتشارات كارگزار روابط‌عمومي در 214 صفحه منتشر شد.
به گزارش شارا، كتاب «روابط‌عمومي متاورس» شامل شش مقاله تاليفي و ترجمه‌اي و دو پيوست است كه شامل «گزارش كامل برگزاري اولين كنفرانس ويدئويي روابط‌عمومي ايران» و «گزارش كامل برگزاري هجدهمين كنفرانس بين المللي روابط‌عمومي ايران» مي‌باشد.
عنوان كتاب: روابط‌عمومي متاورس
(مجموعه مقالات هجدهمين كنفرانس بين‌المللي روابط‌عمومي ايران)
به‌اهتمام: حسن بشير- مهدي باقريان
ويرايش: زهرا بابازاده‌گان
حروفچين و صفحه‌آرا: غلامحسن بابازاده‌گان
انتشارات: كارگزار روابط‌عمومي
تعداد صفحات: 214ص
مركز پخش: ستارخان- نبش باقرخان- پ 131- واحد4
تلفن پخش: 09121938419- 66943670
وب سايت: www.shara.ir- www.kpri.ir
پست الكترونيك: info@shara.ir-kargozar80@yahoo.cominfo@kpri.ir
فهرست تفضيلي
مقدمه
مقاله اول: متاورس چيست؟ چرا بايد آن را بسازيم؟ چه كسي آن را خواهد ساخت؟/ نويسنده: مهدي رضائيان
مقدمه
متاورس چيست؟
ويژگي‌هاي اساسي متاورس چيست؟
ويژگي «حضور» در متاورس چيست؟
ويژگي «تعامل» در متاورس چيست؟
ويژگي استانداردسازي در متاورس چيست؟
فلسفه ايجاد متاورس
تركيب دنياي مجازي و واقعي در متاورس
تكنولوژي‌هاي درگير در متاورس
واقعيت افزوده در متاورس چيست؟
واقعيت مجازي در متاورس چيست؟
تفاوت واقعيت افزوده و واقعيت مجازي چيست؟
هوش مصنوعي در متاورس چيست؟
تكنولوژي بلاك‌چين در متاورس چيست؟
نقش اصلي بلاك‌چين در متاورس
كدام شركت‌ها بر روي ايجاد متاورس كار مي‌كنند؟
روبلوكس
مايكروسافت
اپل
اِنويديا
متا (فيس‌بوك)
آمازون
والت‌ديزني
اسنپ
كاربردهاي متاورس چيست؟
كاربرد متاورس در صنعت بازي
تجارت در متاورس چيست؟
برگزاري جلسات همكاري در متاورس
شبكه‌هاي اجتماعي متاورس چيست؟
كاربرد متاورس در مشاوري املاك
كاربرد متاورس در صنعت گردشگري
صنعت خودرو و متاورس
تاثير متاورس در صنعت آموزش
ورزش در متاورس چيست؟
پخش موسيقي زنده در متاورس
متا چيست؟
ارتباط ارز ديجيتال با متاورس چيست؟
نتيجه‌گيري
مقاله دوم: روابط‌عمومي متاورس: وضعيت فعلي و آينده ممكن‌ها/ مهدي باقريان، رئيس انجمن متخصصان روابط‌عمومي
1. چكيده
2. مقدمه
3. خاستگاه و تبيين متاورس
3-1- افسانه
3-1-1- بازيكن شماره يك آماده
3-1-2- سقوط برف، 1992
3-2- واژه متاورس
3-3- معناي متاورس
3-4- متاورس در تئوري
3-4-1- متاورس به‌عنوان يك محصول يا خدمت
3-4-2- متاورس به‌عنوان يك مكان
3-4-3- متاورس به‌عنوان يك لحظه
3-5- تعريفي بهتر از متاورس
4. انواع متاورس
5. اركان و فناوري‌هاي كليدي براي توسعه متاورس
5-1- واقعيت مجازي
5-2- واقعيت افزوده- تكنولوژي اصلي مورداستفاده در متاورس
5-3- واقعيت تركيبي
5-4- تكنولوژي بلاك‌چين: بلاك‌چين، DNA متاورس
5-5- تكنولوژي تعامل مغز و كامپيوتر در خدمت هدايت هر چه بهتر دنياي متاورس
5-6- زيرساخت‌هاي اينترنت- متاورس يك زيرساخت است
5-7- وب 3- نسل بعدي تكنولوژي اينترنت
5-8- پردازشگرهاي وسايل همراه
5-9- تكنولوژي اينترنت اشيا در متاورس
5-10- مدل‌سازي سه‌بعدي
5-11- محاسبات لبه‌اي
5-12- فناوري جي5
5-13- بازي‌هاي ويديويي
6. ويژگي‌هاي متاورس
7. كاربردهاي متاورس
7-1- متاورس آموزشي
7-2- متاورس سرگرمي
7-3- متاورس موسيقي
7-4- متاورس رويداد
7-5- متاورس خريد
8. نقدها و نگراني‌ها
9. متاورس: آفرينش ارزش‌هاي جديد در روابط‌عمومي
9-1- ايجاد يك برند صرفا متاورسي
9-2- نمونه‌گذاري محصولات بدون نياز به مراجعه فيزيكي
9-3- هماهنگ بودن با آنچه در دنياي واقعي اتفاق مي‌افتد
9-4- بازي‌سازي
9-5- جايگزين كردن نفوذ مجازي به جاي نفوذ انساني
9-6- آزادسازي قدرت جمعي جامعه
10. كاربردهاي متاورس در روابط‌عمومي
الف) استراتژي‌هاي مناسب حرفه‌اي‌هاي روابط‌عمومي
ب) شبيه‌سازي يا بازي‌سازي كسب‌وكار
ج) تمركز نمانام‌ها به‌جاي ارتباطات بر روي فناوري‌هاي جديد
د) سازگاري‌هاي زودهنگام با هدف مقابله با هزينه‌هاي بالاي ورود
11. نتيجه‌گيري
مقاله سوم: متاورس: تكامل يك پلتفرم ديجيتال جهاني/ گلوبال پابليكيشن
مقدمه
متاورس چيست؟
ويژگي‌هاي متاورس كدم‌اند؟
چرا متاورس با اينترنت متفاوت خواهد بود؟
مسائل حقوقي بالقوه متاورس كدامند؟
ديتا
مشاركت‌كنندگان تشنه متاورس
چه كسي مسئول اجراي قوانين حفاظت از ديتا در متاورس خواهد بود؟
ديتاي بيومتريك
اخذ موافقت براي بازاريابي
كودكان
به اشتراك گذاشتن ديتا
صادرات ديتا و محلي سازي آن
كفايت
مسئوليت‌ها در قبال نقض قوانين ديتا و حملات سايبري
مدل‌هاي غيرمتمركز و توزيع‌شده
قانون رقابت
مقررات رسانه‌هاي اجتماعي
مقررات رسانه‌هاي اجتماعي: مطالعات موردي BigTech
حقوق مالكيت معنوي
اقدامات و تمهيدات قانوني اروپا
پلتفرمي براي مقررات تجاري
قانون سرويس‌هاي ديجيتال
قانون سرويس‌هاي ديجيتال شامل چه چيزهايي است؟
قانون بازارهاي ديجيتال
سرويس‌هاي هسته‌اي پلتفرم بر اساس DMA كدم‌اند؟
مقررات پيشنهادي اتحاديه در مورد هوش مصنوعي
ساير مسائل
مقاله چهارم: بررسي اثرگذاري متاورس بر روابط اجتماعي و روابط‌عمومي الكترونيك كشورهاي در حال توسعه/ جواد صالحي آرتيماني دكتراي تخصصي مهندسي شيمي، مديركل دفتر ارتباطات، اطلاع‌رساني و امور بين‌الملل، شركت شهر فرودگاهي امام خميني(ره)، تهران؛ مسعود نوري دانشجوي كارشناسي ارشد مطالعات اروپا، دانشگاه تهران
چكيده
1- مقدمه
2- روش پژوهش
3- بيان مساله
3-1- متاورس
3-2- روابط‌عمومي الكترونيك
3-3- فناوري‌هاي جديد و تحول پژوهش در چشم‌اندازهاي آينده
3-4- پذيرش و عدم پذيرش متاورس توسط مردم
4- نتيجه‌گيري
مقاله پنجم: روابط‌عمومي در متاورس: آنچه بايد بدانيم/ يحيي احمدي، كارشناس روابط‌عمومي، دانشگاه علوم پزشكي همدان. مسعود كريم‌خاني، كارشناس روابط بين‌الملل، دانشگاه علوم پزشكي همدان
چكيده
مقدمه
متاورس
ويژگي‌هاي متاورس
روابط‌عمومي در متاورس
عناصر روابط‌عمومي در متاورس
معناي متاورس براي روابط‌عمومي
نتيجه‌گيري
مقاله ششم: تبليغات در متاورس/ جويونگ كيم، دپارتمان تبليغات و روابط‌عمومي، دانشكده روزنامه‌نگاري و ارتباطات جمعي، دانشگاه جورجيا
مقدمه
تبليغات تعاملي در متاورس
پيوست‌ها
پيوست اول: گزارش كامل برگزاري اولين كنفرانس ويدئويي روابط‌عمومي ايران
پيوست دوم: گزارش كامل برگزاري هجدهمين كنفرانس بين‌المللي روابط‌عمومي ايران
مقدمه
تحولات فضاي مجازي به سرعت در حال انجام است. اين فضا در حال تبديل شدن به يك واقعيت در كنار دنياي واقعي است. در حقيقت، ديوارها بين فضاي واقعي و فضاي مجازي در حال فروريختن هستند. تصور در مورد فضاي مجازي و كاركردهاي آن تبديل به يك واقعيت جدي شده است و كسانيكه توانسته‌اند از حالت تصور خارج و در اين رابطه وارد فضا واقعيت مجازي شوند، در آينده نه چندان دور برندگان اين فضا خواهند بود.
يكي از مهمترين تحولات اخير در فضاي مجازي، ظهور واژه «متاورس» است كه اگرچه واژه جديدي در اين زمينه نيست و مي‌توان گفت بر سر زبان بودن آن حداقل از سي سال پيش بوده است، اما با گسترش تكنولوژي‌هاي مربوط به فضاي مجازي و افزايش سرعت اينترنت در سطح جهاني، به يكي از برجسته‌ترين و مطرح‌ترين واژه تبديل شده است.
براي اولين بار واژه «متاورس» در يك رمان علمي- تخيلي با عنوان «Snow Crash» (سقوط برف) مطرح گرديد كه در سال 1992 توسط نيل استيونسن نوشته شد كه در كمتر از سه دهه، به يكي از روندها و نقاط عطف حوزه فناوري-هاي جديد تبديل شده و از سيليكون ولي و غول¬هاي صنعت فناوري گرفته تا حوزه-هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي، سياسي، حقوقي و ... را درگير كرده است.
واژه متاورس از دو واژه «meta» به معناي «فراتر» يا «فرا» و «universe» به معناي «جهان» تشكيل شده است. بنابراين متاورس، در حقيقت، به معناي «فراجهان» يا «فراجهاني» است.
اين فضاي فراجهاني، فضاي مجازي را به شدت بيش از دنياي واقعي گسترش داده است كه حتي براي خيلي از افراد قابل تصور نيست. امكانات اين فضا، اگرچه در يك فضاي مجازي وجود دارند، اما در حال تبديل شدن به يك «واقعيت محض» هستند. خريد و فروش‌هاي انجام گرفته در اين فضا، نشان‌دهنده سرعت «واقعي شدن» اين فضا در جهان امروزين است.
در سال 2021 ميلادي واژه «متاورس» به داغ‌ترين و پركاربردترين واژه فناوري جهان تبديل شد به گونه‌اي كه جستجوي اينترنتي گوگل در همان سال نشان مي‌دهد كه مطرح شدن اين واژه از همان آغاز سال 2021 بود كه شركت «رابلاكس» در دهم مارس عمومي شد. همچنين زماني كه ينست يانگ مديرعامل شركت «Nvidia» در ماه آوريل اعلام كرد كه اين شركت در حال ايجاد يك متاورس است. مهمتر از آن، اعلام كردن مارك زاكربرگ مديرعامل فيس بوك در 28 اكتبر همان سال بود كه نام شركت فيس بوك را به «Meta» تغيير داد و نشان واره شركت و نام اختصاري آن در بازار سهام را به «MVRS» تغيير داد.
سايت معروف «ويكي پديا»، متاورس را مجموعه‌اي از تمام جهان‌هاي مجازي، واقعيت افزوده و اينترنت تعريف كرده است و اين به معناي آن است كه ما با يك پديده جديدي از فضاي مجازي روبرو هستيم كه از تكنولوژي اينترنت فراتر است، اگرچه از اينترنت به مثابه بستر فعاليت استفاده مي‌كند.
در حقيقت، متاورس يك فضاي مجازي جمعي و اشتراكي است كه به واسطه همگرايي و گسترش واقعيت‌هاي فيزيكي و تركيب شدن آن با واقعيت مجازي به‌وجود مي‌آيد و در آن عناصر دنياهاي واقعي، واقعيت افزوده و اينترنت با هم تركيب شده‌اند.
اين تركيب جديد، فضاي جديدي را ساخته است كه بطور كلي نه تنها وضعيت تجارت و فعاليت‌هاي اقتصادي جهان را تغيير داده است، بلكه رابطه انسان با فضاي مجازي را تحت‌الشعاع قرار داده است.
در فضاي متاورس هر فرد مي‌تواند يك «آواتار» داشته باشد. اين فضا يك تجربه سه‌بعدي شبيه به همان چيزي است كه در بازي‌هاي ويديويي و جستجو در فضاي مجازي آن را تجربه كرده‌ايم.
متاورس را مي‌توان از جنس «فناوري‌هاي تغيير روندي» به‌شمار آورد كه به تدريج در حال بلعيدن تمام زندگي انسان است. انسان در اين فضاي چند بعدي ذهنيت‌هاي تاريخي خود را به عينيت تبديل مي‌كند. گويي در اين فضا، همه آرمان‌هاي انساني كه روزي قابل دسترسي نبودند مي‌توانند به يك واقعيت تبديل شده و در دسترس انسان قرار مي‌گيرند. در اينجا است كه تخيل در مسير واقعيت قرار مي‌گيرد و از خصلت واقع‌گرايي برخوردار مي‌شود.
روابطعموميها در اين فضاي جديد مي‌توانند بهترين كاركرد را داشته باشند. اگر فضاي تك‌بعدي اينترنت در سال‌هاي گذشته نمي‌توانست، همه واقعيت‌هاي سازمان را براي ديگران منعكس كند، امروزه با متاورس مي‌توان اين آرزو را محقق ساخت و سازمان را از جنبه‌هاي گوناگون به شكل زنده‌تر و ملموس‌تر به ديگران معرفي نمود.
اين تحول، فضاي جديدي را براي روابطعموميها ايجاد كرده است كه بايد بخوبي آن را بشناسند و سپس از آن به شكل مناسب بهره‌برداري كنند.
شايد بتوان گفت يكي از مهمترين ويژگي‌هاي متاورس قدرت افزون‌تر آن در «تبليغات» نسبت به همه فضاهاي ديگر واقعي و مجازي است. براي اينكه روابطعموميها در اين زمينه موفق باشند بايد به دو مساله توجه جدي داشته باشند:
1- مفهوم‌سازي موقعيت و شرايط تبليغات با فهم دقيق متاورس و امكانات آن براي شفاف‌سازي، واقعيت‌محوري و صداقت مبنايي است. بدون شفافيت، انعكاس واقعيت و صداقت در ترسيم اين واقعيت نمي‌توان وارد فضاي متاورس شد.
2- شناخت دقيق چارچوب‌هاي روش شناختي از ديدگاه مصرف‌كنندگان و نگرش آنان نسبت به تجربه تبليغاتي در فضاي جديد متاورس است. اين شناخت، به معناي تحول از روش‌هاي ضمني به روش‌هاي واقعي‌تر در ارزيابي ديدگاه‌هاي ديگران است.
روابطعموميها در اين زمينه نيازمند تحول در ديدگاه، روش، ارزيابي و رابطه ميان سازمان و مشتريان، مصرف‌كنندگان و كاربران است. روابط‌عمومي‌هايي كه نتوانند اين تحول را در خود ايجاد كنند، در دنياي آينده جايي يا جايگاهي براي خود نخواهند داشت.
هجدهمين كنفرانس بين‌المللي روابط‌عمومي ايران، همچون سال‌هاي گذشته در تلاش بوده و هست تا دست‌آوردهاي جديد جهان در حوزه روابطعموميها به ويژه با توجه به فضاي مجازي كه اكنون به يك جهان چندبعدي واقعي تبديل شده است را براي مديران، كارگزاران و علاقمندان به حوزه روابط‌عمومي به شكل علمي- كاربردي معرفي كند.
در اين كنفرانس مقالات گوناگوني در زمينه متاورس دريافت گرديد كه برخي از اين مقالات كه در اين كتاب كه عنوان «روابط‌عمومي متاورس» بخود دارد، منتشر شد.
كتاب «روابط‌عمومي متاورس» شامل شش مقاله تاليفي و ترجمه‌اي و دو پيوست است كه شامل «گزارش كامل برگزاري اولين كنفرانس ويدئويي روابط‌عمومي ايران» و «گزارش كامل برگزاري هجدهمين كنفرانس بين‌المللي روابط‌عمومي ايران» مي‌باشد.
اولين مقاله با عنوان «متاورس چيست؟ چرا بايد آن را بسازيم؟ چه كسي آن را خواهد ساخت؟» نوشته مهدي رضائيان است.
در اين مقاله تاكيد شده: با تغيير نام شركت فيس‌بوك به متا، واژه متاورس دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. اگرچه متاورس عبارت جديدي نيست و پيدايش آن حداقل به سي سال پيش برمي‌گردد اما با گسترش همه‌جانبه تكنولوژي، امكان ايجاد و دسترسي كامل به متاورس فراهم شده است. افزايش سرعت اينترنت در سطح جهان، ايجاد بسترهاي غيرمتمركز و امن براي ساخت اپليكيشن‌ها و ايجاد دستگاه‌هاي واقعي‌سازي دنياي مجازي از جمله دلايل پيشرفت متاورس هستند. در اين مقاله، سوال متاورس چيست را با بررسي ويژگي‌هاي آن پاسخ مي‌دهيم. تكنولوژي‌هاي مورد استفاده در متاورس، شركت‌هاي بزرگ فعال در اين حوزه و كاربردهاي متاورس از جمله ديگر مباحثي هستند كه به‌طور جامع و كامل در اين مقاله بررسي مي‌شوند.
دومين مقاله با عنوان «روابط‌عمومي متاورس: وضعيت فعلي و آيندهممكنها» نوشته مهدي باقريان است.
در اين مقاله تاكيد شده: شبكه جهاني وب همه عرصه‌ها بويژه عرصه روابط‌عمومي را متحول كرد، اما اين‌كار به‌روشي انجام شد كه بسياري سي سال پيش چنين چيزي را به‌طوركامل پيش‌بيني نمي‌كردند. ما در طول اين سال‌ها بارها و بارها شاهد تحولات مختلف بوده‌ايم و نسبت به پذيرش آن محتاط و دچار شك و ترديد شديم. طبيعي است كه خيلي زود‌نتوانيم «متاورس» را باور كنيم و به‌همين دليل نظرات موافق و مخالف زيادي در محافل مختلف مطرح مي‌شود و عده‌اي آن را نمايشي و غيرواقعي تلقي مي‌كنند و عده ديگري با آغوش باز به استقبال آن رفته و تلاش مي‌كنند با برنامه‌ريزي و سرمايه‌گذاري از مزايا و مواهب آن بهره بيشتري ببرند.
همان‌طوركه مي‌دانيم تنها در دهه 1990 بود كه «اينترنت در معرض استفاده عموم مردم قرار گرفت و بيست سال پيش بود كه شركت‌ها و كسب‌وكارها فهميدند كه داشتن يك وب‌سايت براي بهبود ارتباطات‌شان ضروري است؛ و اجازه بدهيد در مورد اينكه چقدر طول كشيد تا شبكه‌هاي رسانه‌اي اجتماعي فراگير شوند فعلا صحبت نكنيم.
از بسياري جهات مي‌توان متاورس را جانشين اينترنت و اينترنت موبايل امروز دانست كه با ظهور اينترنت 5جي، هوش مصنوعي و پردازش ابري مي‌تواند تجربيات دل‌انگيز و يكپارچه و ارزان‌قيمتي را با اتكا به فناوري‌هاي واقعيت مجازي و واقعيت افزوده و از طريق وسايل ارتباطي متنوع براي ما رقم بزند.
به‌همين دليل هم هست كه بسياري از صاحب‌نظران پيش‌بيني مي‌كنند كه به‌زودي متاورس به بخشي ضروري و حياتي براي تمام كسب‌وكارهاي جهان تبديل خواهد شد.» (indianadscompany, 2022)
متاورس به‌عنوان يك دنياي ديجيتالي فراگير از تركيب واقعيت مجازي، واقعيت افزوده و اينترنت تشكيل شده است كه در آن كاربران در يك جهان ديجيتال "زندگي مي‌كنند". «حاميان متاورس تصور مي‌كنند كه كاربران در همه‌چيز از كنفرانس‌ها گرفته تا سفرهاي مجازي به سراسر جهان، كار، بازي و ارتباط با دوستان خود را حفظ كنند.
متيو بال، نظريه‌پرداز و شريك مديريت شركت سرمايه‌گذاري خطرپذيرEpyllion Industries، در مقاله‌اي در فوريه 2021 در وب‌سايت خود گفت: «در حال حاضر، ما در آستانه اينترنت بعدي هستيم.»
چه زماني مي‌توانيم انتظار ديدن آن را داشته باشيم؟» (اسنايدر، 1401)
«شايد بعضي از شما "پلتفرم زندگي دوم" را به ياد داشته باشيد كه چند سال قبل خبرساز شد اما به دلايل مختلف ناكام ماند و از برخي جهات شبيه به متاورس بود، اما قضيه متاورس كاملا متفاوت است بويژه بعد از همه‌گيري كوويد-19 و گرايش روزافزون عموم مردم به استفاده از هر چيزي با استفاده از ابزارهاي ديجيتال كه بستر بسيار خوبي را براي گسترش همه‌جانبه متاورس ايجاد نمود و همه اين‌ها نشانه‌هاي محكمي است براي اثبات پتانسيل‌هاي عظيم متاورس در بازتعريف نحوه تعاملات ما با مصرف‌كنندگان.» (پيناس، 1401)
مارك زاكربرگ، مديرعامل متا (فيس‌بوك سابق) كه به‌تازگي نامگذاري شده است، تخمين مي‌زند كه پنج تا 10 سال طول مي‌كشد تا ويژگي‌هاي كليدي متاورس به جريان اصلي تبديل شود. اما جنبه‌هايي از متاورژن در حال حاضر وجود دارد. سرعت پهناي باند فوق‌العاده سريع، هدست‌هاي واقعيت مجازي و جهان‌هاي دائمي آنلاين هميشه فعال هستند، حتي اگر براي همه قابل دسترسي نباشند.» (اسنايدر، 1401)
ايزابل پري، مدير تكنولوژي در شركت بايت در مورد متاورس چنين نوشته است: «متاورس، دنيايي است مملو از پتانسيل‌هاي بازاريابي نوآورانه، از خريدهاي زنده و فروشگاه‌هاي مجازي گرفته تا نمايش‌هاي مد و معرفي محصولات جديد و توليد محتوا و ارتباطات رسانه‌اي و همچنين توكن‌هاي غيرقابل تعويض كه راه را براي ورود متاورس به عرصه اقتصادهاي واقعي هموار مي‌سازد و واقعيت آن است كه اين دنياي هيبريدي واقعي/ مجازي تقريبا بي‌انتهاست و به‌همين دليل هم هست كه زمان آن فرا رسيده تا كسب‌وكارها نگاه جدي‌تر و پيشرويي براي ورود به عرصه متاورس پيدا كنند.» (پيناس، 1401)
در «روزگاري كه تحت سيطره رسانه‌هاي اجتماعي و مشاركت فعال اينفلوئنسرها قرار دارد، متخصصان روابط‌عمومي بايد به‌طور جدي براي پياده‌سازي استراتژي‌هاي جديدي گام بردارند. همچنين تيم‌هاي روابط‌عمومي براي درگير كردن تعداد بيشتري از مخاطبان هدف جديد به ايجاد بازي ديجيتال خاص خود نياز دارند.
خلاصه اينكه متاورس يك نسخه مردمي و دموكراتيك از وب3.0 است و تمام پلتفرم‌هاي اجتماعي پس از پيوستن به آن تغيير خواهند كرد و به‌همين دليل هم هست كه فعالان حوزه روابط‌عمومي بايستي خود را با اين تحول بزرگ همگام و همراه سازند و بر روي مديريت اعتبار و آبروي كسب‌وكارها در شرايط جديد تمركز كنند.» (بارنت اسميت، 1401)
پرسشي كه در اين پژوهش و مقاله بدان پاسخ داده مي‌شود اين است كه آيا روابط‌عمومي مي‌تواند از اين دنياي مجازي به‌عنوان يك عامل تغييردهنده قواعد بازي و تعيين‌كننده در آينده استفاده كند؟
اين مقاله همچنين به بررسي روابط‌عمومي در جهان متاورسي اختصاص دارد و به بررسي فرصت‌هاي پرشماري كه در دنياي فناوري‌هاي جديد براي متخصصان روابط‌عمومي وجود خواهد داشت، مي‌پردازد.
متاورس چيست؟ متاورس چه معنا و مفهومي براي حرفه‌اي‌هاي روابط‌عمومي دارد؟ ظرفيت‌هاي متاورس براي روابطعموميها كدامند؟ چرا متخصصان روابط‌عمومي بايد متاورس خاص خودشان را بسازند؟ چه كسي آن را خواهد ساخت؟
متخصصان روابط‌عمومي مي‌توانند «ايده‌هاي منحصربه‌فردشان را براي ورود به متاورس و پيشرفت در آن بيازمايند و خود را به‌عنوان پيشگامان دنياي متاورس معرفي كنند و دوراني جديد را در تكنولوژي رقم بزنند.»
روابطعموميها از طريق فضاهاي مختلفي كه متاورس به كمك تكنولوژي‌ها و فناوري‌هاي مختلف ايجاد و در اختيار آنها قرار مي‌دهد مي‌توانند بهتر و بيشتر با مخاطبان و مشتريان خود ارتباط برقرار كرده و با آنها تعامل و همكاري داشته باشند.
تشويق مشاركت، شفافيت ديتايي، آفرينش يك سفر هدفمند، توليد محتواي تعاملي، ايجاد روابط عميق، جديد، ماندگار و عاطفي، پشتيباني از مصرف‌كنندگان، بهره‌مندي از مزاياي پرشمار توليد تحليل‌هاي واقعي و دقيق در مورد مخاطبان و گروه‌هاي مختلف ذينفع، همه و همه از جمله فرصت‌هايي است كه متاورس در اختيار متخصصان روابط‌عمومي‌قرار مي‌دهد.
سومين مقاله با عنوان «متاورس: تكامل يك پلتفرم ديجيتال جهاني» از گلوبال پابليكيشن است.
در اين مقاله تاكيد شده: در فناوري، كسي كه اولين قدم را برمي‌دارد و نوآوري مي‌كند، از مزاياي بسياري برخوردار خواهد شد و به‌همين دليل هم هست كه BigTech و ساير پلتفرم‌هاي آنلاين مدتي است كه اقدام به خريد شركت‌هاي نرم‌افزاري متعددي كرده‌اند كه ورود آنها به متاورس را سريع‌تر مي‌كند. آنها اميدوارند كه پيشگامان تحول بزرگي باشند كه متاورس قرار است در زمينه تعاملات و تبادلات ديجيتال بين انسان‌ها، بين كسب‌وكارها و بين انسان‌ها و كسب‌وكارها به‌وجود آورد.
اما متاورس چيست؟ پاسخ كوتاه به اين پرسش اين است كه متاورس در حال حاضر حتي هنوز به‌وجود هم نيامده و در حد يك ايده و تصوير از آينده‌اي است كه در انتظار زندگي شخصي و تجاري انسان‌ها در دنياي تمام‌ديجيتال به‌موازات دنياي واقعي‌شان خواهد بود و اين خيلي شبيه به آن چيزي است كه ما در فيلم‌هاي علمي تخيلي مي‌بينيم. به‌هرحال، متاورس به‌عنوان چيزي كه هنوز به‌وجود نيامده و در حد ايده است، توانسته توجه عظيم و بي‌سابقه‌اي را به سمت خود جلب كند و سوژه فوق‌العاده‌اي براي سرمايه‌گذاري در بخش فناوري به‌نظر برسد.
در اينجا ما مي‌خواهيم نگاهي بيندازيم به اينكه متاورس چيست؟ پتانسيل‌هاي عظيم آن براي ايجاد يك تحول خانمان‌برانداز كدم‌اند؟ و مسائل حقوقي و قانوني آن براي سهامداران و ذينفعان آينده چه چيزهايي هستند؟
چهارمين مقاله با عنوان «بررسي اثرگذاري متاورس بر روابط اجتماعي و روابط‌عمومي الكترونيك كشورهاي در حال توسعه» نوشته جوادصالحي آرتيماني و مسعود نوري است.
در اين مقاله تاكيد شده: متاورس واژه‌اي مركب است كه از دو واژه متا و يونيورس تركيب شده است. متا به معناي فراتر و يونيورس به معناي جهان است و در كل به معناي جهان برتر است. به‌طوركلي مفهوم آن توصيف جهان مجازي است. متاورس توسط فناوري «واقعيت مجازي» قابل‌دسترسي است. رشد سريع رسانه‌هاي اجتماعي علاوه بر تأثيرات مثبت، اثرات منفي نيز به‌همراه دارد. متاورس نيز مي‌تواند اثرات منفي را بر روابط اجتماعي چندبرابر كند. متاورس بر رسانه‌هاي اجتماعي اثراتي نامطلوب مي‌گذارد.
فناوري و تكنولوژي در بيشتر مواقع سريع‌تر از مقرراتي كه ناظر بر آن است و آن را كنترل مي‌كند به سمت جلو پيش مي‌رود. متاورس با وجود ويژگي¬هاي خيره¬كننده نظير سرعت بالا و سهولت ارتباطات، در صورت عدم استفاده بهينه، آثار زيانباري مانند منزوي كردن و كم كردن ارتباطات حقيقي اجتماعي، كاهش فعاليت بدني، خستگي ذهني به‌دليل تحريك بيش از حد مغز، عدم فرصت بهبودي و ريكاوري ذهن را در پي خواهد داشت.
از آنجايي كه متاورس يك فناوري تازه است، تحقيقات طولاني‌مدتي درباره تأثيرات فيزيكي و روانشناختي آن بر انسان انجام نشده است. بازي‌هايي كه با هدست‌هاي حقيقت مجازي و حقيقت افزوده انجام مي‌شوند، امكان دارد به افسردگي، تنها شدن فرد يا خشونت و آزار به‌خود منجر شود. اين فناوري، ريسك‌هايي براي سيستم‌هاي سياسي، اقتصادي و جوامع در كشورهاي مختلف دارد. به‌عنوان مثال امكان دارد متاورس تأثيري نامحسوس بر امنيت فرهنگي و سياسي يك كشور داشته باشد. همچنين امكان دارد اين فناوري مشكلات اجتماعي جديدي را به‌وجود بياورد. از آنجائي‌كه متاورس با كمك فناوري‌هاي غوطه‌ور شدن در فضاي مجازي (واقعيت افزوده و حقيقت مجازي) توسعه مي‌يابد، اين امر امكان دارد روي نوجوانان تأثير منفي بگذارد و اعتيادآور باشد. به‌هرحال، جذابيت‌هاي داخلي اكوسيستم‌ها راهي محبوب و آزمايش‌شده براي وادار كردن ادامه تعاملات در كنار ايزوله كردن رقابت‌هاست.
شركت متا تاكنون به‌خاطر برنامه‌هاي خود مورد انتقاد گسترده قرار گرفته و اخيرا نيز توسط سياستمدار آمريكايي، الكساندريا اوكاسيو- كورتز، در يك انتقاد توئيتري «سرطان دموكراسي» ناميده شده‌است. متا قصد استفاده از هويت ديجيتال افراد را در سر دارد و با توجه به راه و روش اين شركت، بيش از پيش به داده‌هاي كاربران دسترسي خواهد داشت. به‌نظر مي‌رسد دنياي متاورس قرار است در كنار دارايي‌هاي ديجيتال فراهم‌كننده دسترسي برون‌منطقه‌اي به خدمات و محصولات و به لطف راه‌حل‌هاي هويت ديجيتال مبتني بر بلاك‌چين كه به آواتارهاي ديجيتالي واقعا پايدار كمك مي‌كنند، ارزش‌هايي مانند دسترسي بدون نياز به كسب اجازه، مقاومت در برابر سانسور، امنيت و عدم تمركز كه صنعت بلاك‌چين بر پايه آن بنا شده‌است را به ارث ببرد. در حال حاضر، پروژه‌هاي متاورس و پلتفرم‌هاي رسانه اجتماعي رمز ارزي زيادي در دست توسعه هستند و مزيت بزرگ فني و اوليه‌اي نسبت به عرضه‌هاي داراي پشتوانه شركتي دارند كه باعث دموكراتيك و عمومي ماندن آنها مي‌شود.
با اين وجود، متصديان تكنولوژي در نهايت با هدف هدايت توسعه متاورس و شكل‌دهي به آن مطابق تصورات خود، به‌دنبال تأثيرگذاري و اعمال قدرت بر زيرساخت‌هاي بلاك‌چين خواهند رفت. سوالي كه در اين پژوهش بدان پرداخته مي‌شود اين است كه متاورس تا چه ميزان بر جامعه سنت‌گرا و روابط‌عمومي اثرگذار خواهد بود؟ پاسخ موقت به اين پرسش اين‌است كه گسترش متاورس و واقعيت افزوده تا ميزان زيادي بر روابط اجتماعي حاكم بر يك جامعه تاثيرگذار خواهد بود. در ادامه به تاثيرات مثبت و منفي اين پديده نوظهور مي‌پردازيم.
پنجمين مقاله با عنوان «روابط‌عمومي در متاورس: آنچه بايد بدانيم» نوشته يحيي احمدي و مسعود كريم‌خاني است.
در اين مقاله تاكيد شده: فناوري همواره به‌سرعت در حال رشد و تغيير بوده است. امروزه شاهد نوآوري‌هايي هستيم كه قبلا غيرقابل‌تصور بودند. پيشرفتهاي فناوري، فرصت‌ها و چالش‌هاي برابري را براي سازمان‌ها و كسب‌وكارها ايجاد كرده است. همانگونه كه شبكه‌هاي اجتماعي فرصت‌هاي برابري را براي ارتباط با مخاطبان هدف ايجاد كرد به‌نحوي‌كه در سال 2020 ميلادي بيش از نيمي از بودجه تبليغات سازمان‌ها و كسب‌وكارها، صرف تبليغات آنلاين شد. بنابراين تكامل اينترنت اهميت زيادي براي روابطعموميها دارد و ظهور وب3 و به‌دنبال آن، متاورس نيز به يك مقوله بااهميت مبدل شده است.
اگر شبكه‌هاي اجتماعي ابزار ارتباطي مهمي بوده‌اند، پس متاورس مي‌تواند نسل بعدي ارتباطات باشد. متاورس يك موضوع دشوار است كه ساده انگاشته مي‌شود، چون هنوز به‌صورت كامل و كاربردي وجود ندارد. اشتغال در دنياي مجازي يكي از اصطلاحاتي خواهد بود كه در آينده نه‌چندان دور و با توسعه متاورس رواج خواهد يافت و فرصتي براي ايجاد روابط‌عمومي متاورس فراهم خواهد كرد، لذا سازمان‌ها و كسب‌وكارها علاوه بر سرمايه‌گذاري براي توسعه متاورس و آينده‌نگري براي توليد محصولاتي كه قابليت عرضه در اين دنيا را داشته باشند با چالش بزرگ‌تري روبرو خواهند بود و آن چيزي نيست جز داشتن يك تيم حرفه‌اي از كارشناسان روابط‌عمومي متاورس براي ارتباط با مخاطبان و مشتريان و عرضه خدمات و محصولات در دنيايي كه مردم در آن به‌دنبال خلاقيت و نوآوري هستند و شيوه‌هاي رايج تعامل و بازاريابي، ديگر براي مردم جلب‌توجه نخواهد كرد.
نسل اوليه اينترنت يا همان «وب1» براي كارشناسان ارتباطات بسيار چالش‌برانگيز بود هرچند تعاملات با مخاطبان در اين فضا، تفاوت چنداني با تعاملات غيرديجيتال نداشت و پيام‌ها به همان صورت رايج ولي در فضاي اينترنت به مخاطبان منتقل مي‌شد. (Caulfield & Others, 2018)
شبكه‌هاي اجتماعي و امكان بازخورد و توليد محتوا توسط مخاطبان چيزي بود كه عصري جديد در اينترنت را به نام «وب2» ايجاد كرد و رابطه يك‌طرفه سازمان‌ها و كسب‌وكارها با مخاطبان را تغيير داد. در اين زمان بسياري از سازمان‌ها و كسب‌وكارها به‌سرعت خود را با اين شرايط جديد تطبيق دادند درحالي‌كه برخي هم به ادامه روش‌هاي سنتي خود اصرار مي‌ورزيدند. (Weber and Neumann, 2021)
پيدايش «وب3» تغييرات بزرگي را در نحوه ارتباط سازمان‌ها و كسب‌وكارها با مخاطبان و مشتريان به همراه دارد. در ميان ويژگي‌هاي بسياري كه براي وب3 بيان مي‌شود، «غيرمتمركز» بودن، يكي از مهمترين آن‌هاست. تا جايي‌كه به «متاورس» مربوط مي‌شود، وب3، اينترنتي را توصيف مي‌كند كه بسيار همه‌جانبه و مشاركتي است. اين بدان معناست كه هم‌زمان با شكل‌گيري وب3، سازمان‌ها و كسب‌وكارها هم بايد ارتباطات و تبليغات خود را به فضايي ببرند كه به‌هيچ‌وجه تحت كنترل آنها نيست.
(Grimshaw, 2014)
مواردي كه ذكر شد، نويددهنده يك تغيير بسيار بزرگ در عرصه ارتباطات و روابط‌عمومي است. در شرايط فعلي، دو نظريه پيش پاي سازمان‌ها و كسب‌وكارهاست، نظريه اول: تا رسيدن به ايده‌اي به پيچيدگي متاورس، سال‌ها زمان لازم است و تا آن زمان كار خاصي نمي‌توان انجام داد؛ نظريه دوم: در حال حاضر و با تكنولوژي موجود هم، فرصت تجربه فضايي شبيه به متاورس براي ايجاد آمادگي تا شكل‌گيري متاورس كامل وجود دارد مانند نسل جديد بازي‌هاي ويديويي. (Bakioglu, 2009)
ششمين مقاله با عنوان «تبليغات در متاورس» نوشته جويونگ كيم است.
در اين مقاله تاكيد شده: واژه متاورس در سال 2021 به داغ‌ترين و پركاربردترين واژه فناورانه جهان تبديل شد به‌طوري‌كه بررسي‌هاي گوگل بر روي روند جستجوهاي اينترنتي در سال 2021 نشان مي‌دهد كه جستجو براي واژه متاورس از اوايل سال 2021 اوج گرفت يعني زماني كه شركت رابلاكس در دهم مارس عمومي شد، مديرعامل شركت Nvidia يعني ينست يانگ در ماه آوريل اعلام كرد كه اين شركت در حال ايجاد يك متاورس است و مهمتر از همه، مديرعامل فيس‌بوك يعني مارك زاكربرگ در 28 اكتبر اعلام كرد كه نام شركت از فيس‌بوك به متا تغيير پيدا كرده است و علاوه بر آن نشان‌واره شركت و نام اختصاري آن در بازار سهام به MVRS تغيير پيدا كرد.
بعضي از منتقدين مي‌گويند كه متاورس يك مفهوم مبهم و بيشتر به‌معناي «جايي براي احساس خوب داشتن در آينده‌اي كه وجود خواهد داشت» است كه توسط غول‌هاي فناوري ساخته شده است بدون اينكه كاربردهاي مفيدي براي كاربران در پي داشته باشد يا يك دنياي فانتزي است كه توسط قدرت‌هايي به‌وجود آمده كه زندگي ما را در كنترل خود دارند و ما را به «سياه‌چاله مصرف‌گرايي» هل مي‌دهند.
بااين‌همه هستند بسيار كساني كه معتقدند متاورس يك حقه‌بازي و نيرنگ نيست بلكه تحولي است كه مدتي است شروع‌شده و ما در ميانه راه آن هستيم. درنتيجه، متاورس يك مفهوم جديد و تازه ساخته‌شده نيست كه ساخته و پرداخته شركت‌هاي فناوري باشد و آنها تازه شروع به استفاده از آن كرده‌اند چراكه نقشه راه متاورس در سال 2007 منتشر شد و در آن پيش‌بيني شده بود اينترنت ظرف ده سال آينده يك زمين‌بازي ديجيتال را به‌وجود خواهد آورد كه در آن، افراد در ميان سيل دائمي اطلاعات ديجيتال شناور خواهند بود و در ميان جهان واقعي و جهان مجازي در رفت‌وآمد هستند.
اين پيش‌بيني صرفا يك فانتزي و افسانه‌پردازي نبود بلكه بر اساس فناوري‌هاي پيشرفتهاي شكل‌گرفته بود كه در حال توسعه بوده و هستند. گروه تهيه‌كننده «نقشه راه متاورس» در سال 2007 چهار سناريوي اصلي را براي جهان متاورسي ترسيم كردند كه عبارت بودند از واقعيت افزوده (واقعيت تقويت‌شده)، طول عمر، جهان‌هاي مجازي و جهان‌هاي آيينه‌اي. اكنون و با گذشت نزديك به پانزده سال از آن زمان، شركت‌هاي پيشروي دنياي فناوري به اين نتيجه رسيده‌اند كه بايستي اين چهار سناريو را در هم آميزند و دنيايي فراسوي دنياي واقعي‌مان به‌وجود آورند يعني جايي به نام متاورس و اين تازه اول راه است و هيچ‌كس نمي‌تواند پيش‌گويي كند متاورس در آينده‌اي كه با web.3 گره خواهد خورد چگونه جايي خواهد بود اما آنچه حتمي است اينكه متاورس خيلي به ما نزديك است و به عبارت بهتر همين‌الان هم وجود دارد و با ماست و به‌‌گونه‌اي در حال تكامل است كه ما اكنون نمي‌توانيم آن را ببينيم.
همانگونه كه قبلا گفته شد دو بخش پاياني كتاب شامل دو پيوست «گزارش كامل برگزاري اولين كنفرانس ويدئويي روابط‌عمومي ايران» و «گزارش كامل برگزاري هجدهمين كنفرانس بين‌المللي روابط‌عمومي ايران» است.
اميدوارم كه اين كتاب علمي- كاربردي كه فضاي جديد متاورس را براي روابطعموميها تا آنجا كه ممكن بود ترسيم كرده است مورد توجه خانواده بزرگ روابطعموميها و كليه علاقمندان به حوزه بزرگ روابط‌عمومي باشد و از مطالب آن بهره‌مند شوند.