شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- دكتر«احمد يحيايي ايله­اي» استاد دانشگاه و نويسنده كتاب­هاي آموزشي در حوزه روابط عمومي طي مصاحبه­اي با «ماهنامه روابط عمومي»، ضمن ارائه آماري در خصوص تعداد فارغ التحصيلان و همچنين دانشجويان فعلي رشته روابط عمومي در دانشگاه هاي كشور با اين عنوان كه تاكنون حدود 15هزار فارغ التحصيل رشته روابط عمومي از دانشگاه­هاي مختلف كشور مدرك تحصيلي خود را دريافت نموده و در حال حاضر نيز 5 هزار دانشجوي روابط عمومي مشغول به تحصيل هستند، گفت: دانشگاه جامع علمي كاربردي بيشترين جذب كننده دانشجو براي اين رشته و سپس دانشگاه آزاد رتبه دوم جذب دانشجوي روابط عمومي را دارا بوده است. وي معتقد است كه در حال حاضر جزوات و كتاب­هاي درسي رشته روابط عمومي چه در دانشگاه­ها و چه در نهادها و سازمان­ها متعلق به سال­ها پيش است و تاكنون همان جزوات و كتب در دانشگاه­ها تدريس مي شود.

آقاي دكتر؛ شما به عنوان فردي كه طي چندسال اخير كتاب هاي آموزشي مختلفي را در حيطه روابط عمومي تأليف و منتشر كرده ايد، اهميت مبحث آموزش در حوزه روابط عمومي را چگونه ارزيابي مي كنيد؟

آموزش يكي از اركان توسعه است؛ به طور كلي هر كشور و سازماني كه در صدد رشد و توسعه خود برآيد در بدو امر بايد به 4ركن اساسي يعني "امنيت، ارتباطات، حمل و نقل، آموزش و بهداشت" توجهي ويژه داشته باشد. همين استدلال كفايت مي كند تا آموزش را عنوان يكي از اركان اصلي توسعه اقتصادي هر كشور به شمار آوريم.

چند سالي است كه آموزش روابط عمومي در دانشگاه­ها و آموزشگاه­هاي خصوصي از جنبه هاي كمي توسعه چشمگيري يافته است. عملكرد اين مجموعه ها را چگونه ارزيابي مي كنيد؟

آموزش در حوزه روابط عمومي به طور كلي 2 معنا را در بر دارد؛ معناي اول همان ارتباطات عام انساني و عمومي است كه اين امر نيازكلي و عمومي هر جامعه اي است و هر انساني نيازمند آموختن مهارت روابط عمومي است؛ كه در اين خصوص رسانه هاي ارتباط جمعي و بيش از همه صدا و سيما مي تواند نقش كليدي را ايفا كند. اما متأسفانه آنچه كه تا كنون در اين خصوص مشاهده شده است؛ عملكرد ضعيف چنين آموزش هايي در سطح جامعه است؛ و فقدان آموزش ارتباط عمومي به وضوح ديده مي شود. البته در چند مدت اخير مجموعه هايي در صدد انتشار كتب و لوح هاي فشرده اي در خصوص مهارت هاي ارتباطي هستند كه اين امر خود نقطه مثبتي جهت فرهنگ سازي و توسعه ارتباط عمومي در جامعه خواهد بود.

اما وجه ديگر «روابط عمومي»، به معناي خاص آن يعني همان روابط عمومي تخصصي يا علم روابط عمومي است كه در دانشگاه ها به صورت تخصصي آموزش داده مي­شود و خوشبختانه طي 10 سال اخير رشد نيز مناسبي داشته است. به نحوي كه تاكنون حدود 15هزار فارغ التحصيل روابط عمومي از دانشگاه­هاي مختلف مدرك تحصيلي خود را دريافت كرده اند و در حال حاضر نيز 5 هزار دانشجوي روابط عمومي مشغول به تحصيل هستند. اما در خصوص تعداد پذيرش دانشجويان رشته روابط عمومي در دانشگاه­ها مي توان گفت كه دانشگاه جامع علمي كاربردي بيشترين جذب كننده دانشجو براي اين رشته و سپس دانشگاه آزاد رتبه دوم جذب دانشجو را در اختيار دارد. اما متأسفانه طي چندسال گذشته در دانشگاه علامه طباطبايي رشته روابط عمومي دست خوش فراز و نشيب هاي فراواني بوده است و گاهاً تا مرحله حذف رشته نيز پيش رفته است.

در سوالات قبلي عنوان نموديد كه 15 هزار فارغ التحصيل و 5 هزار دانشجوي رشته روابط عمومي در كشور وجود دارد كه حداقل اين دانشجويان نيازمند 500 تا600 استاد متخصص در اين رشته هستند. به نظر شما آيا در دانشگاه­هاي ما اين تعداد مدرس خبره وجود دارد و آيا در اين حوزه اقداماتي جهت پرورش استادان مجرب صورت گرفته است؟

در بحث آموزش بايد به 2 ركن اساسي توجه كرد؛ يكي "منابع" و ديگري "مدرسان".  در حال حاضر متأسفانه جزوات و كتب درسي چه در دانشگاه­ها و چه در نهادها و سازمان­ها متعلق به 30سال پيش است و تاكنون همان جزوات و كتب در دانشگاه­ها تدريس مي شود. بنابراين كتب علمي توليد شده در اين رشته بسيار كم است و يا بيشتر كتاب­هاي فلسفي روابط عمومي به چاپ مي رسد؛ كه اين امر از به روز رساني اطلاعات جلوگيري مي كند.

 از طرف ديگر تعامل بين "دانشگاه و استادان" با "سازمان­ها" به طور كلي قطع شده است كه اين امر باعث بروز آسيب هايي در دو حوزه مذكور خواهد شد. اكثر سازمان­ها چه در حوزه تبليغات و چه در حوزه اطلاع رساني هزينه هاي هنگفتي انجام مي دهند بدون اينكه در اين زمينه از مشاوره استادان دانشگاه بهره اي برده باشند. از طرف ديگر مشاهده مي شود كه اكثر استادان دانشگاه نيز تنها در حوزه هاي تئوريك تبحر و تخصص داشته و نتوانسته اند خود را با مسائل خود را با مسائل كاربردي روز تطبيق دهند. يعني به تعبيري نقطه اتصال تئوري و عمل از يكديگر گسسته شده است.

گروهي انتقاد مي كنند كه در برخي دانشگاه هاي (غير دولتي) از استادان غير مرتبط و يا با مدرك تحصيلي پايين جهت تدريس رشته روابط عمومي استفاده مي شود. اين امر چه آسيب هايي در پي خواهد داشت؟

در تمامي دانشگاه­هاي دنيا فردي كه مدرك دكترا را اخذ مي كند پيشنهادات تدريس فراواني را دريافت مي كند اما در ايران متأسفانه مدرك دانشگاهي و تخصص جزو آيتم هاي نخست نيست و پارامترهاي ديگري نيز همچون ارتباطات شخصي مي تواند در امر جذب استادان تأثيرگذار باشد.

نظر شما در خصوص آموزش هاي حين خدمت در روابط عمومي سازمان­ها چيست؟

آموزش روابط عمومي در سازمان هاي كشور كه در دوره هاي كوتاه مدت برگزار مي­شود مي تواند براي  افراد بسيار مناسب باشد اما متأسفانه در اين دوره­ها مديران روابط عمومي كه بايد نياز به آموختن بيشتري در خود ايجاد نمايند شركت نمي كنند؛ از طرفي ديگر متأسفانه كارشناسان روابط عمومي در كوتاه مدت از واحد روابط عمومي به واحدهاي ديگر جا­بجا مي شوند و همين امر نياز به برگزاري مداوم دوره هاي آموزشي را ايجاد مي كند. در چنين شرايطي روابط عمومي ها از به روز شدن در محتواي تخصصي و آموزشي دور خواهند ماند.

در كشور هرساله سمينارها و كارگاه­هاي آموزشي با عناوين مختلف در حوزه روابط عمومي  برگزار مي شود؛ به نظر شما اين سمينارها به چه ميزان توانسته است به بحث آموزش روابط عمومي و انتقال تجربيات كمك كند؟

برگزاري سمينارها، گردهمايي ها و سمپوزيوم ها و حتي ميزگردها و پنل هاي تخصصي؛ در توسعه مسائل آموزشي بسيار تأثيرگذار خواهد بود. زيرا در اين برنامه ها مسائل مختلف حوزه هاي ارتباطي و روابط عمومي به چالش كشيده شده و نقاط ضعف و قوت آن در مرحله نقد و ارزيابي قرار خواهد گرفت. از طرفي تلاقي دو حوزه علمي و اجرايي كشور در اين سمينارها صورت مي گيرد كه شايد در حالت طبيعي همپوشاني اين دو حوزه شدني نباشد، اما مسئله جايي دچار ضعف مي شود كه سمينارها جنبه تجاري مي يابند به نحوي كه به جاي بهره گيري از سخنرانان فرهيخته از صاحبان تجارت استفاده مي شود.

شما چند سالي است كه در فضاي مجازي هم اقدام به راه اندازي سايتي به نام "آموزش روابط عمومي" نموده ايد. به نظر شما آموزش از طريق فضاي مجازي مورد استقبال قرار خواهد گرفت؟

خوشبختانه افراد جامعه در حال حاضر گرايش فراواني به اينترنت و رايانه پيدا كرده اند؛ به طوري كه به وضوح استفاده از آنها در هر خانواده­اي مشاهده مي شود. از طرفي بسياري از افراد هم از سيستم اينترنت تلفن همراه استفاده مي كنند. اين امر باعث شده است كه افراد براي كسب اطلاعات در فرصت كم و با سرعت بالا از فضاي مجازي بهره برداري كنند. بنابراين اگر مجموعه هاي تخصصي از فضاي مجازي جهت توسعه فعاليت هاي آموزشي خود بهره گيري نمايند و حتي در دانشگاه­ها از اين روش استفاده شود، مطمئناً اثرات مثبتي در پي خواهد داشت.

سخن پاياني

به عقيده من آموزش مديران روابط عمومي مي تواند كمك شايان توجهي در تخصصي شدن هرچه بيشتر ادارات، سازمان ها و ارگان هاي جامعه باشد. در اين راستا نهادهايي همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مي توانند به عنوان متوليان امر، سياست هايي را اتخاذ نمايد تا بر اساس آن مديران و پرسنل روابط عمومي قبل از فعاليت حتماً ملزم به حضور در دوره­ها تخصصي شوند. از طرف ديگر اميدوارم با توجه به رويكرد علمي دولت جديد، از افراد حرفه اي و متخصص در ادارات، سازمان­ها استفاده شود.

 منبع: ماهنامه روابط عمومي